Xét nghiệm đờm AFB là một trong những xét nghiệm tìm vi trùng lao được sử dụng phổ thông bởi tính đơn giản, nhanh chóng, giá thành rẻ và dễ thực hiện. Lao phổi là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi trùng Mycobacterium tuberculosis. Bệnh tác động ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mệnh của người bệnh, nếu không được phát hiện sớm và điều trị sẽ gây nên ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Chính vì vậy xét nghiệm đờm AFB là phương pháp chẩn đoán bệnh lao là vô cùng cấp thiết.

Bạn Đang Xem: Xét Nghiệm Đờm AFB Là Gì? Quy Trình Và Ý Nghĩa

Xét Nghiệm Đờm AFB Là Xét Nghiệm Gì?

Xét nghiệm đờm AFB hay còn được gọi với tên gọi khác là xét nghiệm BK. Là xét nghiệm tìm vi trùng gây bệnh lao Mycobacterium tuberculosis có trong đờm của bệnh nhân khi soi trên kính hiển vi. Mycobacterium tuberculosis là vi trùng ưa khí, kháng acid và kháng cồn nên viết tắt là AFB (Acid Fast Bacillus). Nó có vỏ phospholipid dày, khó thấm thuốc và rất khó điều trị, nhất là có thể tiến triển ở tất cả những phòng ban của thân thể. Năm 1882, vi trùng này được Robert Koch phân lập và được gọi tắt là BK( Bacille de Koch). Và đó cũng đây chính là lý do mà xét nghiệm đờm AFB còn được gọi là xét nghiệm BK.

Bệnh lao được phân loại thành 2 nhóm: lao phổi và lao ngoài phổi như lao hạch, lao màng bụng, lao màng não, màng tim, lao xương, lao khớp,…Trong số các bệnh nhân mắc lao thì lao phổi là loại thường gặp và chiếm tỷ lệ tốt nhất. Người bệnh thường có tín hiệu triệu chứng như ho khạc kéo dãn trên 2 tuần, thường sốt nhẹ về chiều, người bệnh mỏi mệt, sụt cân, ra mồ hôi nhiều… Trong số đó triệu chứng tiêu biểu là ho. Ban sơ có thể ho khan, sau tiến triển nặng hơn gây ho ra đờm mủ hoặc đờm máu. Lao phổi rất dễ lây lan từ người bệnh sang người lành qua xúc tiếp thông thường như nhảy mũi, nói chuyện hay ho hắng. Bởi vậy lao phổi là bệnh có nguy cơ gây nguy hiểm cao cho cộng đồng.

Khi nghi ngờ bệnh nhân mắc lao phổi, để chẩn đoán xác định y sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân thực hiện xét nghiệm đờm tìm AFB. Đây được xem như là xét nghiệm tiêu chuẩn có thể gợi ý đến một số tình trạng bệnh lao. Có 2 loại lao phổi được xác định khi kết quả xét nghiệm đờm AFB dương tính hoặc xét nghiệm đờm AFB âm tính.

Lao phổi AFB dương tính: khi xét nghiệm đờm AFB cho kết quả dương tính. Lúc này vi trùng lao gây nhiễm trùng truất phế quản và làm tổn thương ở phổi. Xét nghiệm đờm sẽ tìm thấy vi trùng.

• Lao phổi AFB âm tính. Người bệnh có kết quả xét nghiệm đờm AFB âm tính.

Xét Nghiệm Đờm AFB Được Thực Hiện Như Thế Nào?

Quy trình thực hiện xét nghiệm đờm AFB được thực hiện như sau:

Lấy đờm xét nghiệm

Xem Thêm : Stoch RSI là gì? Công thức tính và cách sử dụng Stochastic RSI

Lấy mẫu bệnh phẩm vào 3 thời khắc khác nhau: 1 mẫu lấy khi khám bệnh, 1 mẫu lấy khi ngủ dậy vào sáng sớm, còn 1 mẫu được lấy khi khám mẫu 2. Tuy nhiên để thuận tiện cho tất cả những người bệnh được chẩn đoán ngay trong thời gian ngày thì hiện nay Bộ Y tế được chấp nhận bệnh nhân có thể lấy 2 mẫu đờm tại nơi khám. Thời khắc lấy mẫu 1 và mẫu 2 thì phải đảm bảo cách nhau ít nhất là 2 tiếng. Với trẻ nhỏ chưa khạc được đờm thì có thể lấy dịch đờm hoặc chất hút từ dịch dạ dày của trẻ.

Đờm lấy mẫu xét nghiệm được khạc ra từ sâu trong phổi, phải đặc sánh và dai. Khi lấy đờm cần được lấy trong phòng chuyên biệt và có những giải pháp an toàn phòng tránh lây truyền cho tất cả những người xung quanh. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm được chuẩn xác thì người bệnh cần phải tuân thủ lấy mẫu xét nghiệm theo những bước sau:

• Hít vào thật sâu và thở ra mạnh 3 lần để tạo cơn ho.
• Lấy sức ho khạc thật sâu từ trong phổi.
• Đưa cốc đựng đờm mở sẵn nắp đã sẵn sàng vào gần sát mồm. Đổ đờm vào đáy cốc sau đó vặn chặt lại.
• Đưa cố đựng mẫu đờm xét nghiệm cho viên chức y tế
• Súc mồm sạch bằng nước trước lúc lấy tiếp mẫu thứ hai
• Tiếp tục hít vào thật sâu và thở ra thật mạnh 3 lần để ho khạc đờm từ sâu trong lồng ngực. Tiếp tục thực hiện tương tự như lần lấy mẫu thứ nhất.
• Nếu trường hợp người bệnh khó khạc đờm có thể tương trợ bằng phương pháp vỗ rung, cho tất cả những người bệnh uống thuốc long đờm hay khí dung bằng nước muối ấm.

Khi lấy mẫu đờm xét nghiệm cần lưu ý rằng nếu lượng đờm quá ít hay là không có chất nhầy mủ thì nên phải thao tác lại để đảm bảo mẫu xét nghiệm đủ đạt tiêu chuẩn thực hiện.

Phương pháp tiến hành

Vi trùng lao có vách tế bào chứa acid mycolic nên khó bắt màu nếu xét chỉ xét nghiệm bằng phương pháp nhuộm Gram thông thường. Để xét nghiệm tìm vi trùng lao trong mẫu đờm người ta sẽ tiến hành nhuộm tiêu bản theo phương pháp Ziehl-Neelsen. Đây là phương pháp nhuộm soi trên kính hiển vi để phát hiện vi trùng lao Mycobacterium tuberculosis.

Đọc kết quả xét nghiệm

Sau thời điểm quan sát trực tiếp trên kính hiển vi, y sĩ sẽ ghi lại số lượng AFB để từ đó chẩn đoán kết quả là dương tính hay âm tính.

Xét nghiệm đờm AFB âm tính: khi số lượng AFB là 0 trên 100 vi trường

Xét nghiệm đờm AFB dương tính khi:

• Số lượng AFB từ 1- 9 trên 100 vi trường
• Số lượng AFB từ 10 – 99 trên 100 vi trường

Xem Thêm : Căn Ông Hoàng Mười Là Gì? Giải Mã Số Phận …

Số lượng AFB từ 1-10 trên 1 vi trường, cần thực hiện soi ít nhất 50 vi trường. Nếu to hơn 10 AFB trên 1 vi trường thì soi ít nhất 20 vi trường.

Chẩn Đoán Lao Phổi Thông Qua Kết Quả Xét Nghiệm Đờm AFB

Chẩn đoán lao phổi là việc làm cấp thiết để phát hiện, phòng tránh và ngăn chặn bệnh lao phổi lây lan trong cộng đồng. Để chẩn đoán lao phổi cần dựa trên những yếu tố như:

• Xác định được nguồn lây truyền bệnh
• Nhận mặt những triệu chứng lâm sàng bệnh nhân gặp phải.

• ​​​​​​​Sử dụng phương pháp cận lâm sàng trong đó xét nghiệm đờm AFB là được xác định ban sơ. Tùy từng thời đoạn tiến triển của bệnh mà có thể lựa chọn phối hợp các phương pháp khác.

Chẩn đoán AFB dương tính

Khi người bệnh có một trong 2 tiêu chuẩn sau thì chẩn đoán AFB dương tính:

• 1 mẫu tiêu bản AFB (+) và cấy trực khuẩn lao (+)
• 1 mẫu tiêu bản AFB (+) và thấy lao tiến triển khi chụp x-quang phổi
• Khi lấy 2 mẫu đờm khác nhau cho kết quả: có nhiều hơn 2 mẫu tiêu bản AFB(+)
• Ở bệnh nhân HIV, AFB dương tính khi có một mẫu tiêu bản xét nghiệm dương tính

Chẩn đoán AFB âm tính

Người bệnh có kết quả âm tính nếu

• gấp đôi xét nghiệm đờm AFB âm tính và trên x-quang phổi cho thấy hình ảnh tổn thương nghi lao tiến triển
• Dùng phương pháp nuôi cấy BK(+) hoặc Xpert MTB/Rif (+) hoặc Haintest (+)

Lao phổi AFB âm tính là lao phổi thứ phát, cũng đều có tín hiệu và triệu chứng tương tự gần giống với lao phổi AFB dương tính. Do đó người bệnh vẫn cần phải điều trị như bệnh nhân bị lao phổi AFB dương tính.

Lao phổi là bệnh lý nguy hiểm, có khả năng lây truyền cao trong cộng đồng, rình rập đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mệnh của người bệnh. Xét nghiệm đờm AFB là một trong những xét nghiệm giúp phát hiện kịp thời bệnh và xác định lao phổi AFB âm tính, dương tính. Nếu như bạn cũng đang quan tâm tới xét nghiệm này thì hi vọng nội dung bài viết trên sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thật hữu ích.

Trang này sẽ không thể và không chứa đựng thông tin tư vấn y khoa. Các nội dung này được cung cấp chỉ nhằm mục tiêu thông tin và tuyên truyền, không thay thế cho bất kỳ tư vấn y khoa nào. Từ đó, trước lúc tiến hành bất kỳ hành động nào dựa trên thông tin này, vui lòng gặp viên chức y tế phù hợp để được tư vấn.