Có những mô hình tài chính được tạo ra với mục tiêu vì lợi nhuận thành viên của một hoặc một số người. Điều này gây ra nhiều tổn thất cho những người dân bị lừa tham gia vào mô hình lường đảo đó. Trong nội dung bài viết này, Finhay sẽ giới thiệu đến bạn một mô hình đa cấp lường đảo “khét tiếng” trên thị trường, đó là mô hình Ponzi. Vậy Ponzi là gì? Đặc điểm và phương thức hoạt động cụ thể thế nào?

Bạn Đang Xem: Mô hình Ponzi là gì? Dấu hiệu nhận biết mô hình đa cấp Ponzi

Tổng quan về mô hình Ponzi

Ponzi là gì?

Mô hình Ponzi hay còn gọi là mô hình đa cấp kim tự tháp. Đây là hình thức lường đảo, hoạt động bằng phương pháp lấy tiền tài người đến sau trả cho những người đến trước. Và đặc biệt quan trọng, những người dân đến sau thường sẽ không sở hữu và nhận được gì cả.

Điểm độc đáo của mô hình này đây là tác động trực tiếp đến tâm lý của nhà góp vốn đầu tư. Người đứng đầu mô hình sẽ nắm vững và tận dụng nhu cầu của người thanh toán để kéo họ vào mô hình Ponzi.

Rất nhiều trường hợp nhà góp vốn đầu tư tham gia Ponzi nhưng không hề nhận ra tín hiệu lường đảo vì mức ROI (Return Of Investment) quá quyến rũ, khiến người tham gia bỏ qua đi rủi ro có thể gặp phải.

Cha đẻ của mô hình Ponzi là ai?

Ponzi được đặt tên theo tên cha đẻ của mô hình này Charles Ponzi (sinh vào năm 1882) – trùm lường đảo người Ý. Ông đã ứng dụng mô hình Ponzi và lừa được 15 triệu USD từ hàng vạn khách hàng, khiến cho 6 nhà băng vỡ nợ. Charles Ponzi chính thức trở thành “ông tổ” của ngành tín dụng thanh toán đa cấp lường đảo với mô hình Ponzi nổi tiếng.

Vì sao gọi là mô hình đa cấp Ponzi?

Người ta sẽ dùng thuật ngữ “đa cấp” khi nhắc đến mô hình Ponzi. Đơn giản là bởi người tham gia bị thu hút bởi số tiền được hứa hứa quá quyến rũ, họ tìm cách mời những người dân khác tham gia cùng, tiền tài người đi sau lại được dùng để làm trả cho những người đi trước và kẻ đứng đầu, số tiền ngụy trang thành “lợi nhuận” mà ai cũng kỳ vọng.

Nhìn tổng quan người ta sẽ cảm thấy mô hình này hoạt động có vẻ giống một doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp. Nhưng thực chất khoản “lợi nhuận” dùng để làm chi trả cho nhà góp vốn đầu tư bị giới hạn, yên cầu phải có một dòng tiền đổ vào trong ngày càng tăng mới có thể duy trì mô hình. Đến một thời khắc nào đó, lượng tiền đổ vào không đủ để trả cho tất toàn bộ cơ thể tham gia, mô hình sẽ sụp đổ.

Xem Thêm : "Dill" nghĩa là gì: Định Nghĩa, Ví Dụ trong Tiếng Anh

Trong mô hình Ponzi, hồ hết người ta bị mờ mắt trước lợi nhuận khi mà tỷ lệ ROI được hứa hứa quá quyến rũ. Trong những lúc tỷ lệ rủi ro trong Ponzi lơn hơn rất nhiều so với những khoản góp vốn đầu tư khác, nguy cơ mất một phần hoặc toàn bộ khoản góp vốn đầu tư nếu ROI âm.

Các thành viên của mô hình đa cấp Ponzi

Mô hình Ponzi sẽ có những thành viên với nhiều chức năng cụ thể:

• Schemer: Kẻ thủ mưu thiết lập mạng lưới hệ thống và kêu gọi nhà góp vốn. Họ xây dựng hình ảnh, thương hiệu thành viên là doanh nhân thành đạt, có kỹ năng ăn nói tốt, thuyết phục người nghe.
• Investor: Những “chú gà” được chính các Schemer “chăn dắt”. Họ sẵn sàng ném tiền tỷ tham gia vào mạng lưới hệ thống với mong muốn tìm kiếm ra nhiều tiền hơn từ những khoản lãi suất vay cao ngất ngưởng. Đặc biệt quan trọng, họ sẽ không nhất thiết phải làm gì cả mà chỉ việc nhận huê hồng từ người đến sau.
• Ponzi Introducing Investor: Họ là những người dân chỉ ném ra ít tiền hoặc không ném ra đồng nào khi tham gia vào mô hình. Phương pháp hoạt động của đối tượng người tiêu dùng này là kiếm lợi nhuận từ việc giới thiệu thật nhiều người góp vốn đầu tư gia nhập. Và chính các “Schemer” sẽ trả tiền cho những người giới thiệu, khoản tiền này được lấy từ các Investor mà người ta đang “chăn dắt”.

Đặc điểm của mô hình Ponzi

Mô hình Ponzi yêu cầu khoản góp vốn đầu tư ban sơ và đưa ra hứa hứa lợi nhuận trên mức trung bình. Các Schemer hay sử dụng chiêu bài ngôn từ mơ hồ khi mô tả về chiến lược góp vốn đầu tư của họ. Đặc biệt quan trọng, người nghe sẽ tiến hành hứa hứa về mức lợi nhuận quyến rũ, lãi suất vay lơn hơn nhiều so với lãi suất vay thông thường.

Mô hình Ponzi đã tồn tại gần 100 năm, và mỗi năm tại nhiều nơi trên thế giới, không ít nhà góp vốn đầu tư đã trở thành nạn nhân của mô hình này. Đánh vào tâm lý của hồ hết các nhà góp vốn đầu tư tại nước ta, mô hình này đang phát triển rất mạnh tại Việt Nam. Không những thế, chiêu lường đảo này ngày một biến tướng thành các hình thức tinh vi và thủ đoạn hơn. May thay, dù có thiên biến vạn hóa đến đâu, thì những Ponzier này vẫn có những đặc điểm nhất định.

Với một người mới có ít kinh nghiệm hay trong cả những người dân có tuổi đời trên thị trường tài chính cũng dễ bị qua mắt, bị thu hút bởi mức lợi nhuận “khủng” và dần tin tưởng, đặt hy vọng về chiến lược này.

Các nhà điều hành tận dụng sự thiếu tri thức và năng lực của người thanh toán, thỉnh thoảng họ tuyên bố sử dụng chiến lược độc quyền, kín đáo để tránh công khai thông tin mô hình nhằm qua mắt nhà góp vốn đầu tư.

Về sau là một số đặc điểm cơ bản sau bạn cũng có thể nhận mặt mô hình Ponzi nếu được “mời gọi”:

• Nhà điều hành (schemer) chi trả lợi nhuận cao để thu hút nhà góp vốn đầu tư mới, lôi kéo nhà góp vốn đầu tư ngày nay đổ thêm tiền vào. Lâu dần việc này sẽ hình thành hiệu ứng “thác”. Lúc đó schemer lấy chính số tiền tài người mới để trả cho nhà góp vốn đầu tư ban sơ và ngụy trang đây là lợi nhuận.
• Khi lợi nhuận càng cao, xu hướng nhà góp vốn đầu tư để tiền tài họ vào mô hình càng nhiều, họ sẽ không còn thật sự cần nhận lại lợi nhuận và rút ra mà lựa chọn tiếp tục để tiền ở đó để tích lũy tiền lãi. Cho nên schemer không thực sự trả tiền mà chỉ việc gửi báo cáo giải trình cho nhà góp vốn đầu tư biết đã tìm kiếm ra bao nhiêu.
• Sau đó nhà góp vốn đầu tư có thể không rút được tiền dù mô hình chưa sụp đổ. Các Schemer nỗ lực giảm thiểu việc rút tiền bằng phương pháp ra một kế hoạch mới với nội dung là nơi không thể rút tiền trong một khoảng chừng thời kì nhất định sẽ đổi lấy mức lợi nhuận lơn hơn.
• Một trường hợp trái lại, nhà góp vốn đầu tư dễ dàng rút được tiền khi tuân theo các quy định, pháp lý được đưa ra, thanh toán xử lý nhanh chóng. Người thanh toán dễ ảo tưởng rằng nơi này còn có khả năng tính sổ và tài chính ổn định, từ đó yên tâm khi đổ tiền tài mình vào.

Thực tế mô hình Ponzi còn được ứng dụng ngụy tạo thành phương tiện góp vốn đầu tư hợp pháp. Xét trường hợp của tương đối nhiều quỹ đầu tư mạnh, khi họ bị mất tiền bất thần hoặc không tìm được lợi nhuận, nhà điều hành sẽ ngụy tạo lợi nhuận hoặc tạo ra báo cáo giải trình tài chính gian lận, thay vì thừa nhận rằng không đáp ứng được kỳ vọng góp vốn đầu tư. Một thời kì dài sau đó cách hoạt động này sẽ biến chất và dần trở thành mô hình Ponzi.

Phương thức hoạt động mô hình Ponzi

Để nắm vững về mô hình Ponzi, nhà góp vốn đầu tư cần nắm rõ phương pháp hoạt động của nó:

• Có một thành viên trước tiên khởi xướng, quảng cáo về một thời cơ góp vốn đầu tư nào đó, người tham gia phải góp vốn trước. Người này hứa hứa sẽ trả lại toàn bộ vốn cùng với % lợi nhuận trong thời kì cụ thể.
• Nếu kêu gọi được nhiều nhà góp vốn đầu tư, giả sử được thêm hai người khác, người khởi xướng sẽ trích phần tiền từ hai người sau trả cho những người trước tiên. Người trước tiên bị quyến rũ bởi mức lợi nhuận cao ngất ngưởng nên quyết định tái góp vốn đầu tư. Bằng phương pháp lấy tiền từ người mới, kẻ khởi xướng có đủ tài chính để trả cho những người đến sớm và thuyết phục họ tái góp vốn đầu tư cũng như khuyến khích kêu gọi thêm người khác tham gia.
• Khi mạng lưới hệ thống đã dần dần ổn định và phát triển, kẻ khởi xướng cần phải tìm thêm nhà góp vốn đầu tư mới gia nhập để duy trì khả năng trải lãi đã hứa. Và đến lúc mạng lưới hệ thống không duy trì được nữa, kẻ khởi xướng bị tóm gọn hoặc biến mất cùng số tiền thu được từ nhà góp vốn đầu tư.

Xem Thêm : Tòa thị chính là gì? Chi tiết về Tòa thị chính mới nhất 2021 | LADIGI

Những nguyên nhân khiến nhà góp vốn đầu tư dễ rơi vào bẫy Ponzi

Nguyên nhân lớn số 1 khiến nhà góp vốn đầu tư dễ rơi vào bẫy Ponzi đây là do thiếu tri thức và kinh nghiệm khi tham gia thị trường. Bạn dễ dàng bị qua mắt bởi những ngôn từ hoa mỹ, dễ bị tác động tâm lý, bị cuốn hút bởi mức lợi nhuận quá quyến rũ.

Tiếp theo là vì bí quyết “mồi chài” quá chuyên nghiệp của Schemer, không chỉ một người mà nhiều người cùng hợp tác, lúc đó bạn chỉ biết đi theo đường mà người ta vẽ ra.

Ai cũng biết lợi nhuận đi kèm với rủi ro, trong thị trường Crypto thì ROI và tỷ lệ rủi ro luôn luôn được quan tâm hàng đầu. Với mô hình Ponzi dù tỷ lệ rủi ro rất cao nhưng ROI lại được cam kết từ ban sơ, hứa hứa quá quyến rũ nên nhà góp vốn đầu tư dễ rơi vào bẫy.

Tín hiệu nhận mặt trùm lường đảo Ponzi

4 Tín hiệu đặc trưng của những mô hình lường đảo Ponzi có thể kể tới như:

• Kêu gọi góp vốn đầu tư làm giàu nhanh chóng, thiếu cơ sở, đưa thông tin mơ hồ, phóng đại nhằm qua mặt nhà góp vốn đầu tư.
• Hứa hứa trả mức lãi suất vay cao ngất ngưởng, quyến rũ dù chỉ với một khoản vốn nhỏ.
• Cam kết vững chắc không rủi ro hoặc rủi ro siêu thấp, đưa ra tỷ lệ hoàn vốn nhất thiết.
• Khó rút vốn: Thuở đầu có thể dễ dàng để tạo niềm tin cho những người tham gia, nhưng sau này thường rất rất khó có thể rút vốn khỏi mô hình này. Bản thân đối tượng người tiêu dùng lường đảo cũng liên tục mời chào các gói góp vốn đầu tư với lãi suất vay lơn hơn để ngăn cản việc người tham gia rút vốn lúc đến hạn.

Ngoài ra còn có những tín hiệu khác ví như hoạt động chui, không khai báo với cơ quan có thẩm quyền, sản phẩm góp vốn đầu tư nông cạn, hoạt động phức tạp, huê hồng giới thiệu nhiều lớp, …

Cách phòng tránh dự án có mô hình Ponzi hiệu quả

Để bảo vệ bản thân trước mô hình Ponzi, bạn phải thận trọng trước các thời cơ góp vốn đầu tư từ “trên trời rơi xuống”. Nhất là những lời mời gọi vào thời cơ góp vốn đầu tư dài hạn, nhất là tại một thị trường đầy biến động và rủi ro như tiền điện tử.

• Cần tìm hiểu thông tin liên quan đến dự án: Liệu có sự mập mờ, kín đáo không muốn được công khai như lộ trình phát triển, công nghệ,…
• Nguyên tắc phải nhớ: Lợi nhuận càng cao – rủi ro càng cao
• Lưu ý đến số liệu thực tế: Các số sách, báo cáo giải trình công khai, số liệu thông tin góp vốn đầu tư, white paper, …
• Ra quyết định dựa vào tài liệu phân tích, cơ sở rõ ràng, không nên dựa vào sự tin tưởng hay sức tác động ảnh hưởng của người khác.

Là một nhà thanh toán thông thái, bạn phải đề ra các nghi vấn đề thời cơ lợi nhuận, rủi ro, ngân sách. Làm rõ thực chất của khoản góp vốn đầu tư không bao giờ là dư thừa để bạn quyết định hành động đúng đắn cho tài chính của mình.

Trên đây là những thông tin quan trọng về mô hình Ponzi mà Finhay muốn truyền tải đến độc giả. Đây là hình thức lường đảo theo mạng lưới hệ thống và cực kỳ chuyên nghiệp. Vì thế, nhà góp vốn đầu tư cần vô cùng tỉnh táo để tránh “sập bẫy” của kẻ lường đảo, dẫn tới “tiền mất tật mang”.