Theo thống kê của Viện Vệ sinh dịch tễ TW, tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não mô cầu ở Việt Nam lên mức khoảng chừng 2,3/100.000 dân. Đây là một trong 6 căn bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong rất chất lượng nước, lên mức 0,03/100.000 dân.

Bạn Đang Xem: Viêm màng não mô cầu: Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị

Nội dung bài viết được tư vấn tay nghề bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng – Trung tâm tin tức Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.Thành Phố HCM.

Viêm màng não mô cầu là gì?

Viêm màng não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính qua đường hô hấp thường gặp ở trẻ nhỏ, được đặc trưng bởi tình trạng viêm màng xung quanh não hoặc tủy sống do sự tiến công của vi trùng. Bệnh có thể xẩy ra quanh năm, nhất là lúc thời tiết mở màn trở lạnh, mùa đông-xuân. (1)

Bệnh viêm màng não mô cầu được chia thành 4 nhóm: A, B, C và D. Trong số đó, viêm màng não mô cầu nhóm A là nhóm bệnh thường gặp nhất ở nước ta.

Ngoài 4 nhóm bệnh tiêu biểu trên, còn có những nhóm huyết thanh gây bệnh như W-135, X, Y và Z. Mặc dù các nhóm này ít độc lực nhưng nếu trẻ có hệ miễn nhiễm suy yếu hay được điều trị chậm trễ, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề cho trẻ.

Theo thống kê, tỷ lệ trẻ bị viêm màng não mô cầu khỏi bệnh hoàn toàn có thể lên mức 95% nếu được điều trị kịp thời. Bệnh có thể mở màn với triệu chứng sốt nhẹ và chuyển biến nhanh chóng, dẫn đến nhiễm khuẩn huyết, khiến trẻ tử vong chỉ với sau vài giờ phát bệnh. Nếu phát hiện và điều trị bệnh muộn, trẻ có thể phải đối mặt với nhiều di chứng nặng nề do bệnh gây ra suốt đời. Tỷ lệ trẻ được chữa khỏi nhưng phải sống với những biến chứng của bệnh suốt đời lên mức 20% (2). Do đó, việc phát hiện sớm các triệu chứng và điều trị bệnh kịp thời có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và an toàn cho trẻ.

Triệu chứng viêm màng não mô cầu

Sau lúc nhiễm vi trùng gây viêm màng não mô cầu, trẻ sẽ mở màn xuất hiện các triệu chứng sau:

• Sốt cao đột ngột, trong một số trường hợp, trẻ có thể sốt cao đến 41 độ C;
• Đau mỏi cơ, mỏi mệt;
• Ho, đau họng;
• Cảm thấy ớn lạnh, rét run;
• Đau đầu dữ dội;
• Xuất hiện co giật;
• Ngủ li tị nạnh;
• Ăn kém, bỏ bú;
• Bỏ chơi;
• Buồn nôn, nôn;
• Cứng cổ…

Các triệu chứng của viêm màng não mô cầu ở trẻ em tương tự như triệu chứng của tương đối nhiều bệnh viêm đường hô hấp khiến các bậc phụ huynh nhầm lẫn. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh diễn biến nhanh chóng và ngày càng trở thành tồi tệ hơn. Vì vậy, khi trẻ có những biểu hiện trên, bố mẹ nên đưa trẻ đến khám và điều trị càng sớm càng tốt.

Xem Thêm : Concept là gì? Tổng hợp những khái niệm về concept bạn cần biết – Truyền Thông

Ngoài các triệu chứng trên, trẻ bị viêm màng não mô cầu còn xuất hiện những nốt tử ban trên da sau khoản thời gian phát sốt 1-2 ngày. Các nốt tử ban này là ban da hoại tử này còn có màu xanh tím hoặc đỏ thẫm, nổi trội trên da với đường kính từ 1-5mm. Chúng có thể xuất hiện độc lập hoặc liên kết với nhau tạo thành đám, Viral nhanh chóng hình thành vùng da hoại tử với mặt phẳng phẳng.

Sự xuất hiện của tương đối nhiều nốt tử ban, nhất và vùng thân mình và hai chân là tín hiệu cho thấy trẻ hiện giờ đang bị nhiễm độc nặng và đang phải đối mặt với biến chứng của nhiễm độc do viêm màng não mô cầu. Trẻ sẽ sớm gặp phải biến chứng nhiễm trùng huyết, suy đa tạng, thậm chí là là tử vong trong vòng 24 giờ nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Trẻ sơ sinh bị viêm màng não mô cầu sẽ có được thêm các triệu chứng khác ví như: chỗ mềm căng phồng, khó vận chuyển, tiếng khóc kèm theo âm thanh the thé, rên rỉ.

Nguyên nhân viêm màng não mô cầu

Viêm màng não mô cầu được gây ra bởi vi trùng não cầu Neisseria meningitidis, thường được gọi là meningococcus. Chủng vi trùng này thường xuất hiện ở dạng hai tế bào cạnh nhau, có dạng như hai hạt coffe, gram (-), nằm trong bào tương của bạch huyết cầu đa nhân.

Vi trùng N.meningitidis được phủ quanh bởi một lớp vỏ có chứa độc tố gây bệnh với tốc độ sinh sản nội độc tố cao gấp 100 lần, thậm chí là là 1 trong những.000 lần so với những loại vi trùng khác. Do đó, khi xâm nhập vào thân thể, vi trùng sản sinh ra một lượng độc tố đậm đặc, theo máu vận chuyển đến tim, tác động đến khả năng lưu thông máu và tạo sức ép lên mạch máu khắp thân thể. Từ từ, các mạch máu này mở màn xuất hiện tình trạng xuất huyết, khiến phổi, thận và những đơn vị khác bị tổn thương.

Mặc dù vi trùng gây viêm não mô cầu chỉ có thể sống khoảng chừng 30 phút ở môi trường xung quanh phía bên ngoài có nhiệt độ 56 độ C và chỉ sống trong 10 phút nếu nhiệt độ tăng lên 60 độ. Loại vi trùng này còn có thể tồn tại lâu hơn ở tại mức nhiệt độ thấp -20 độ C. Do đó, bệnh thường lây truyền trực tiếp từ người qua người và hiếm khi bệnh được lây truyền qua xúc tiếp với đồ vật.

Một nghiên cứu cho thấy, có thể có trên 25% người đã nhiễm loại vi trùng này nhưng không có biểu hiện lâm sàng tiêu biểu và hơn 50% người mang vi trùng não mô cầu vẫn sinh hoạt khỏe mạnh thường ngày. Đây đây chính là nguồn lây lan vi trùng gây viêm màng não ở trẻ do mô cầu phổ quát trong cộng đồng. Hồ hết, trẻ em có thể bị truyền nhiễm vi trùng gây bệnh thông qua xúc tiếp trực tiếp qua đường hô hấp với những giọt bắn từ mũi, họng của người đã biết thành nhiễm vi trùng khi bệnh nhân ho, nhảy mũi hay nói chuyện.

Đối tượng người sử dụng dễ bị bệnh viêm màng não mô cầu

Tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu ở trẻ phụ thuộc vào tuổi của trẻ: trẻ càng nhỏ thì nguy cơ mắc bệnh này càng cao và trái lại, trẻ càng lớn thì nguy cơ mắc bệnh sẽ thấp hơn.

Biến chứng viêm màng não do não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là là tử vong. Các biến chứng này được chia làm hai nhóm:

• Các biến chứng sớm gồm:
  • Tăng sức ép nội sọ;
  • Đông máu nội mạch tản mạn;
  • Xuất hiện co giật;
  • Trụy tuần hoàn;
  • Suy những đơn vị.
• Các biến chứng muộn gồm:
  • Điếc;
  • Mù lòa;
  • Suy giảm thần kinh nối dài;
  • Não bộ kém phát triển, giảm chỉ số IQ;
  • Hoại tử nghiêm trọng dẫn đến cắt cụt chi.

Chẩn đoán bệnh viêm màng não do não mô cầu

Bên cạnh các triệu chứng đặc trưng của viêm màng não mô cầu, y sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện thêm một số xét nghiệm để thẩm định mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ đó, có giải pháp can thiệp phù hợp và kịp thời, gồm có:

• Chụp CT;
• Chụp cộng hưởng từ MRI;
• Xét nghiệm máu;
• Cấy máu;
• Xét nghiệm dịch não tủy;
• Nhuộm soi dịch hầu họng.

Điều trị viêm màng não mô cầu

Viêm màng não mô cầu ở trẻ em là một bệnh lý có diễn biến nhanh chóng, do đó, bệnh cần được điều trị nhanh chóng. Trước hết, y sĩ sẽ tiêm kháng sinh vào tĩnh mạch của bệnh nhân để ức chế sự phát triển của vi trùng. Sau đó, y sĩ có thể chỉ định dùng thuốc uống khi bệnh đã được kiểm soát.

Xem Thêm : Cà Phê Chồn Là Gì? Cách Pha Cà Phê Chồn Ngon

Trong một số trường hợp, bệnh chuyển biến nghiêm trọng, gây sốc nặng và đã mở màn xuất hiện các biến chứng, y sĩ sẽ điều trị dựa trên các biến chứng đã xuất hiện như: tương trợ hô hấp và tuần hoàn, cân bằng dịch điện giải, tương trợ tim mạch,…

Phòng ngừa viêm màng não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu là một bệnh lý nguy hiểm có tỷ lệ tử vong cao, trẻ được điều đã được điều trị bệnh vẫn có thể đối mặt lâu dài với những di chứng do bệnh gây ra. Vì vậy, việc dữ thế chủ động phòng ngừa bệnh cho trẻ là vô cùng quan trọng. Cách phòng ngừa bệnh cho trẻ hiệu quả nhất là tiêm phòng vacxin viêm màng não mô cầu.

Hiện nay, tại nước ta, việc tiêm phòng vacxin phòng viêm màng não do não mô cầu đã được triển khai rộng rãi với 3 typ thường gặp A, B và C. Sau lúc được tiêm vacxin, trẻ sẽ có được khả năng miễn nhiễm với với cả 3 thể vi trùng huyết thanh này. Mũi phòng bệnh viêm nào não mô cầu BC sẽ tiến hành tiêm khi trẻ đủ 6 tháng tuổi trở lên và mũi phòng bệnh AC sẽ tiến hành tiêm khi trẻ được 2 tuổi trở lên. Sau đó, trẻ sẽ tiêm thêm các mũi nhắc lại theo phía dẫn của y sĩ.

Hiện có 2 loại vacxin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu tuýp B, C và tuýp A, C, Y, W. Vacxin đang rất được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam, mang lại hiệu quả phòng bệnh cao, giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng của bệnh.

VA-Mengoc-BC (CuBa) Menactra (Mỹ) Đối tượng người sử dụng Chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên Chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên Lịch tiêm Tiêm 2 mũi cách nhau 45 ngày Trẻ từ 9 tháng đến dưới 24 tháng: 2 liều cách nhau ít nhất 3 tháng

Trẻ em từ 2 tuổi trở lên: 1 liều duy nhất

Ngoài ra, mẹ nên tránh cho trẻ xúc tiếp với những người bệnh nếu trẻ không được tiêm phòng vacxin phòng ngừa bệnh. Trong trường hợp trẻ đã xúc tiếp với những người nhiễm bệnh, mẹ cần thông tin cho y sĩ và thực hiện phương pháp điều trị dự phòng theo hướng dẫn của y sĩ cho trẻ ngay. Trên thực tế, trẻ vẫn có nguy cơ mắc viêm màng não mô cầu ngay lúc đã tiêm chủng vacxin đầy đủ do hệ miễn nhiễm yếu, ở trường hợp này, bệnh thường diễn ra ở tại mức độ nhẹ hơn và ít xẩy ra biến chứng hơn.

Song song, mẹ nên lưu ý vệ sinh nhà ở và khu vực vui chơi của trẻ thật sạch, đảm bảo vệ sinh, ánh sáng và độ thông thoáng. Nếu trẻ đang sống trong khu vực bùng phát bệnh, mẹ nên lưu ý theo dõi các biểu hiện của trẻ nhằm phát hiện bệnh và có điều trị bệnh kịp thời, nhất là lúc trẻ mở màn có biểu hiện viêm hầu họng, sốt.

Để biết thêm thông tin về bệnh viêm màng não do não mô cầu và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, phụ huynh có thể liên hệ khoa Nhi – Mạng lưới hệ thống BVĐK Tâm Anh theo địa chỉ:

Qua những san sớt trên, hy vọng các bậc phụ huynh đã làm rõ hơn về mức độ nguy hiểm của viêm màng não mô cầu ở trẻ em. Việc tiêm chủng đầy đủ các mũi vacxin theo lời khuyên của Bộ Y tế có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc tương trợ sức khỏe thể chất, tăng cường hệ miễn nhiễm và bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Không những thế, trẻ em là đối tượng người sử dụng dễ mắc bệnh, do đó, khi trẻ có những tín hiệu bệnh, hãy đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị sớm.

Giản Đơn