Con người luôn ngạc nhiên về nguồn gốc vũ trụ. Con người thao tác liên tục, đi tìm một sự giảng giải về vũ trụ – một thứ giảng giải gọi được là tối hậu và phổ quát, hoặc bao trùm tất cả. Qua dòng lịch sử dân tộc, đã khai sinh nhiều trường phái. Một số trường phái coi nền tảng cơ bản của thực tiễn đây chính là một yếu tố đặc thù gắn liền với thực tiễn đó, ví dụ vật chất, ý thức, tư tưởng hay chuyển động, và như vậy cũng luôn tồn tại nghĩa rằng mọi sự trong vũ trụ đều phát sinh từ yếu tố đó. Số khác lại thừa nhận sự hiện hữu của một Nguyên Lý siêu việt, vốn làm ra vũ trụ mà không phải là thành phần của vũ trụ. Một số nhà tư tưởng lại đề cập tới sự việc hiện hữu của một nguồn gốc vũ trụ, đang khi những người dân khác lại nhận định rằng vũ trụ tới từ hai hoặc nhiều nguồn. Những vấn đề trên không thuần túy là suy lý; trái lại, chúng tác động rất nhiều lên đời sống con người. Vì đương nhiên có sự khác biệt giữa một bên là người tin rằng mọi sự – kể cả chính anh ta – phát sinh từ vật chất ù lì và quay về với vật chất – và bên kia là người tin rằng mình được Thiên Chúa tạo dựng, Ngài đưa anh ta từ hư vô sang hiện hữu. Khởi đầu, việc nghiên cứu những vấn đề trên tạo nên một bộ tri thức gọi là triết lý, minh triết, hoặc khoa học. Sau này, để tránh lộn lạo với nhiều khoa học đặc thù khác, khoa học nói trên được gọi là Siêu hình học. 1. KHÁI NIỆM SIÊU HÌNH HỌC

Bạn Đang Xem: Metaphysics là gì

Ta có thể khái niệm Siêu hình học là việc nghiên cứu căn nguyên tối hậu, những nguyên tắc trước tiên và phổ quát nhất của thực tiễn.

Bạn đang xem: Metaphysics là gì

a. Căn nguyên tối hậu khác biệt với những căn nguyên gần. Ví dụ, việc tăng áp suất không khí là căn nguyên cho việc thay đổi khí hậu; quả tim là cơ quan khiến cho máu lưu thông. Việc nghiên cứu những căn nguyên nói trên thuộc về những khoa học đặc thù. Trái lại, những căn nguyên tối hậu có tác động trên một sườn cảnh, ví dụ như một nhà lãnh đạo chính trị tác động lên toàn thể giang san của ông, hay ước muốn của một con người đi tìm niềm hạnh phúc so với toàn thể hoạt động nhân linh của anh ta. Khoa Siêu hình học xét đến căn nguyên tối hậu tuyệt đối của vũ trụ. Nó nỗ lực tìm ra căn nguyên đó, nghiên cứu về thực chất và hoạt động của căn nguyên nói trên, và vì Thiên Chúa là căn nguyên tối hậu của mọi sự, nên hiển nhiên Ngài cũng là chủ đề cốt yếu của Siêu hình học.

b. Siêu hình học cũng nghiên cứu những nguyên tắc trước tiên và phổ quát nhất của thực tiễn. Bên cạnh những căn nguyên tác động lên những hiệu quả của chúng ở phía ngoài, còn tồn tại những yếu tố nội tại nơi chính các hiệu quả, kiến tạo nên chúng và tác động đến phương pháp hiện hữu và hoạt động của chúng. Các yếu tố này thường được gọi là các nguyên tắc; chẳng hạn, những nguyên tử là các nguyên tắc nhất định cho phân tử, xác định thực chất và những đặc điểm của rất nhiều phân tử; nơi các sinh thể, các tế bào hoạt động như những nguyên tắc cho thân thể. Nhưng Siêu hình học đi tìm những nguyên tắc trước tiên và phổ quát nhất, tức là những nguyên tắc mà về cơ bản tạo nên mọi sự. Bất kể ai xét một điều gì như nguyên tắc nội tại trước tiên của mọi sự, người này đã đề cập đến lãnh vực siêu hình.

2. SIÊU HÌNH HỌC NHƯ KHOA HỌC VỀ HỮU THỂ XÉT NHƯ HỮU THỂ

Mỗi khoa học đều phải có đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu riêng vốn là một khía cạnh của thực tiễn mà nó lưu ý đến. Chẳng hạn, sinh vật học nghiên cứu thế giới các sinh thể, toán học nghiên cứu những khía cạnh lượng tính của việc vật.

Ta cần phân biệt đối tượng người tiêu dùng chất liệu (material object) với đối tượng người tiêu dùng hình thế (formal object) của một khoa học; điều trước được xem như là “chủ đề” của một khoa học vì nó là tổng số những gì được nghiên cứu, đang khi điều sau là khía cạnh của đối tượng người tiêu dùng chất liệu mà khoa học lưu ý đến. Chẳng hạn đối tượng người tiêu dùng chất liệu của sinh vật học là tất cả mọi sinh thể, nhưng đối tượng người tiêu dùng hình thế của nó lại giới hạn đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu, vì khoa học này chỉ diễn tiến việc nghiên cứu từ khởi điểm là việc sống. Tương tự thế, đối tượng người tiêu dùng chất liệu của y khoa là thân thể con người, nhưng đối tượng người tiêu dùng hình thế của nó là thân thể con người trong mức độ đó là chủ thể của sức khỏe hoặc đau ốm. Siêu hình học nghiên cứu hữu thể xét như hữu thể, những đặc điểm và căn nguyên của hữu thể.

Các khoa học đặc thù có đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu là một số khía cạnh chuyên biệt của thực tiễn. Tuy nhiên, cần có một khoa học nào khác nghiên cứu toàn bộ thực tiễn bằng phương pháp chú trọng đến khía cạnh chung nhất của mọi sự: đó là, mọi sự đều “hiện hữu”, nó là “thực”. Khía cạnh chung này được giả thiết bởi bất luận loại tri giác đặc thù nào. Chẳng hạn khi một nhà thực vật học nghiên cứu và xếp loại các loài, ông ta biết rằng “có những cây”, biết rằng chúng là “những hữu thể”; khái niệm hữu thể hiện đến trước bất luận khái niệm về một loài thực vật nào. Ta cần giảng giải việc đó như sau: i) Hữu thể: đây là một thuật ngữ siêu hình tương đương với điều được gọi là “sự vật” (thing) trong tiếng nói thông thường. Hữu thể ám chỉ “thứ gì có”, hay một điều gì đó có việc hiện hữu (hiện thế hiện hữu = act of being). Một cây là một hữu thể, giống như một con chim, một người, một viên xoàn đều là hữu thể; nhưng đang khi từ ngữ “con chim” nói đến một thực chất đặc thù hay một phương pháp hiện hữu, thì hữu thể lại diễn tả sự kiện là có con chim (Ens, L.t – Being). ii) Xét như hữu thể: trong cuốn giảng giải sách Siêu hình học của Aristotle, Thánh Thomas Aquinas đã nói: “Những khoa học khác, vốn liên hệ đến những hữu thể đặc thù, cũng xét đến hữu thể (vì mọi đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu của rất nhiều khoa học cũng đều là hữu thể); tuy nhiên, chúng không nghiên cứu hữu thể xét như hữu thể, mà chỉ như một loại hữu thể đặc thù nào đó, ví dụ, số lượng hay hàng kẻ, ngọn lửa hay thứ gì tương tự1. Vì thế, nói theo một cách khác rằng đối tượng người tiêu dùng chất liệu (đối tượng người tiêu dùng chung) của Siêu hình học là thực tiễn trong toàn tính của nó, vì mọi sự vật, bất kể bản tính ra sao – đều là hữu thể. Mặt khác, đối tượng người tiêu dùng hình thế (đối tượng người tiêu dùng riêng) của nó là “hữu thể xét như hữu thể” (being as being) hoặc “hữu thể xét nguyên nó là thế” (being as such). Nói rằng đối tượng người tiêu dùng chất liệu của Siêu hình học gồm có tất cả thực tiễn, không có nghĩa rằng Siêu hình học là tổng số các khoa học đặc thù khác biệt nhau. Đó cũng không phải là việc tổng hợp mọi khoa học đặc thù (như chủ trương của một số triết nhân phái thực chứng luận) (positivist philosophers). Siêu hình học là một khoa học riêng biệt, vì nó nghiên cứu một khía cạnh đặc thù của thực tiễn phù phù hợp với Siêu hình học, song song cũng được những khoa học khác giả thiết – đó là việc hiện hữu của rất nhiều sự vật. iii) Đặc điểm và căn nguyên của hữu thể: Khi chọn đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu, mỗi khoa học phải nghiên cứu những đặc tính của đối tượng người tiêu dùng và tất cả những gì liên quan tới đối tượng người tiêu dùng bất luận cách nào. Đang khi môn vật lý nghiên cứu kết quả của những đặc điểm vật lý nơi vật thể, ví dụ như khối lượng hoặc năng lượng của chúng, thì Siêu hình học nghiên cứu những đặc điểm của hữu thể theo mức độ chúng là những hữu thể. Vậy công việc của Siêu hình học cũng còn là một khám phá những khía cạnh của hữu thể xét nguyên nó là thế (being as such) (ví dụ, “lý lẽ”), cũng như những khía cạnh không thuộc về hữu thể xét như hữu thể (chẳng hạn “vật chất” hay thực chất vật thể).

Hơn nữa, bất luận khoa học nào thì cũng đều nghiên cứu một loại các sự vật riêng biệt và những căn nguyên riêng của chúng, vì tri thức không thể hoàn bị trừ phi nắm bắt được những căn nguyên. Do đó Siêu hình học phải nghiên cứu căn nguyên của mọi hữu thể trong mức độ chúng là hữu thể: điều này là một trong những phạm vi chính của Siêu hình học khi nghiên cứu đối tượng người tiêu dùng riêng của mình. Cũng như y khoa nghiên cứu những căn nguyên về sức khỏe thể lý (ví dụ việc dinh dưỡng, khí hậu, vệ sinh), thì Siêu hình học dẫn tất cả chúng ta đến căn nguyên việc hiện hữu nơi mọi sự vật – tức là Thượng Đế, xét như Đấng Tạo Hóa. Một khi đã tiến bộ trong việc hiểu biết những vấn đề siêu hình khác nhau, tất cả chúng ta sẽ càng thấy rõ là những đặc điểm cơ bản nhất của thế giới thực tế lệ thuộc vào lý lẽ nền tảng này là mọi vật đều hiện hữu: rằng chúng là những hữu thể. Việc hiện hữu là đặc điểm nền tảng nhất của mọi sự vật, vì mọi hoàn bị hay đặc tính của chúng, trước lúc là một điều gì, thì trước hết phải hiện hữu đã. Đây là ĐK sơ yếu mà mọi vật đều phải lệ thuộc vào. Vì Siêu hình học là khoa học đi tìm yếu tố cơ bản nhất của thực tiễn, nên nhất thiết nó phải nhắm đến việc hiện hữu như đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu nền tảng của mình. Một vài trường phái tư tưởng triết học đã chọn những khía cạnh khác của thực tiễn như đối tượng người tiêu dùng của Siêu hình học. Chẳng hạn, “thuyết duy sinh” (vitalism) coi sự sống là đối tượng người tiêu dùng; “thuyết hiện sinh” (existentialism) lại coi đó là cuộc hiện sinh của con người; “thuyết duy tâm” (idealism) coi đó là tư tưởng con người; “thuyết duy sử” (historicism) lại coi đó là tiến bộ của lịch sử dân tộc. Kant chủ trương các ĐK của tri thức khoa học như đối tượng người tiêu dùng triết học của ông (“criticism”). Tuy nhiên, tất cả những triết nhân này sẽ không bao giờ tránh khỏi được việc nghiên cứu về hữu thể; điều họ làm là giới hạn hữu thể vào một trong những đối tượng người tiêu dùng đặc thù và hạn chế nào đó.

Nguồn gốc lịch sử dân tộc của khoa học về hữu thể

Tính từ lúc thời các triết nhân trước tiên, khoa học về hữu thể được hiểu như một tri thức phổ quát có mục tiêu là khám phá những yếu tố sơ yếu (primary elements) của thực tiễn. Tuy nhiên, yếu tố này luôn luôn được đồng hóa với một yếu tố vật chất nào đó (như lửa, khí hoặc nước…), cho đến lúc Parmenides lần trước tiên nói đến hữu thể như khía cạnh nền tảng của thực tiễn. Ông nói: “hữu thể thì hiện hữu và vô thể thì không hiện hữu, đó là phương pháp thuyết phục (vì nó đi theo Chân Lý)” (Fr. II. V.3). Tuy không hoàn toàn khinh thường thuyết giáo của Parmenides, các triết nhân về sau lại lưu ý đến những khía cạnh triết lý khác. Tuy nhiên, khi Aristotle vào cuộc, thì hữu thể đã ưu tiên trở thành đối tượng người tiêu dùng của khoa Siêu hình học. Những danh hiệu gán cho khoa Siêu hình học

Xem Thêm : 35 tỉ đồng học bổng Vallet cho học sinh, sinh viên xuất sắc

Siêu hình học được gán nhiều danh xưng, tùy theo những khía cạnh mà người ta muốn nhấn mạnh vấn đề. Aristotle gọi đó là Đệ nhất Triết học, vì nó nghiên cứu những căn nguyên và nguyên tắc trước tiên của thực tiễn. Danh xưng này diễn tả xác đáng vị thế trung tâm của Siêu hình học trong triết học, và nó cũng khiến cho Siêu hình học khác biệt với những ngành tri thức khác mà Aristotle gọi là Đệ nhị Triết học. Siêu hình học là “đệ nhất” không phải vì nó có sớm về mặt biên niên. Nó là đệ nhất bởi vì có tính ưu tiên đương nhiên trong triết học xét như toàn khối, và trong tương quan với những khoa học khác.

Danh xưng bên tiếng nói Tây thiên “Metaphysics” (mà cứ chữ có tức là “vượt quá Vật lý (Physics)” đã được Andronicus người xứ Rhodes ghép vào để nói đến những tác phẩm của Aristotle về “Đệ nhất Triết học”, vì nó được xếp sau cuốn sách của Aristotle về vật lý. Danh xưng này đã diễn tả đúng mức thực chất của khoa học này, vì nó vượt qua sườn cảnh thực tiễn vật chất được nghiên cứu trong khoa vật lý. Sang thế kỷ XVII, Christian Wolff gọi môn học này là Ontology (Hữu thể luận), một thuật ngữ phát nguyên từ tiếng Hy lạp có tức là “việc nghiên cứu về hữu thể”. Các triết nhân duy lý ưa dùng thuật ngữ “Hữu thể luận” thay vì “Siêu hình học”. Dẫu sao, “Hữu thể luận” cũng diễn tả cùng một đối tượng người tiêu dùng của Siêu hình học.

3. SIÊU HÌNH HỌC VÀ TRI THỨC NHÂN LOẠI

Siêu hình học và tri thức tự phát

Mọi người đều phải có một tri thức tổng quát về thực tiễn, thủ đắc nhờ ánh sáng lý trí tự nhiên. Họ biết mình muốn nói gì khi đề cập đến “hữu thể”, “lý lẽ”, hay “thiện hảo”. Họ có một tri thức nào đó về thực chất con người, và về khác biệt giữa những thực tiễn “bản thể” và “phụ thể”. Hơn thế nữa, mọi người còn tồn tại thể nhận mặt Thượng Đế là Đệ nhất Căn nguyên của vũ trụ, Đấng giữ gìn và hướng dẫn vạn sự đi đến cùng đích. Tất cả chúng ta gọi loại tri thức này là tri thức tự phát, cũng liên quan tới những đề tài được nghiên cứu bởi Siêu hình học. Điều này sẽ không có gì phải ngạc nhiên, vì con người tự nhiên có thiên hướng tìm hiểu về vũ trụ, về vai trò của mình trong vũ trụ, nguồn gốc vũ trụ vv… Do đó, ta cũng dễ hiểu vì sao loại tri thức này được gọi là Siêu hình học tự phát hoặc Siêu hình học tự nhiên của trí tuệ con người2. Tuy nhiên, điều này sẽ không xóa sổ nhu cầu về một khoa Siêu hình học được triển khai thành một khoa học, bởi nhiều lý do: vì tri thức tự phát thì thường không hoàn bị và thiếu xác thực; vì có nhẽ nó không đủ kiên cố và sáng tỏ trong một số khía cạnh; sau hết, vì nó chịu tác động bởi các ý thức hệ ưu thắng trong một số sườn cảnh văn hóa truyền thống, hoặc được nhiều người đồng ý chấp thuận.

Ngoài ra, cần ghi nhận rằng những xác tín luân lý của mỗi con người đều phải có tác động quyết định đến tri thức của người đó về các vấn đề Siêu hình học. Kinh nghiệm cho thấy rằng, một khi những member mất đi sự chín chắn về mặt luân lý, thì họ cũng mất luôn những xác tín trí thức nền tảng, do đó rơi vào thái độ hoài nghi trước lý lẽ. Chẳng hạn, họ bị dẫn đến thuyết vô tri liên quan đến tri thức mà người ta có về Thượng Đế, và bị dẫn đến thuyết tương đối liên quan đến những yên cầu của luật luân lý. Rốt cuộc, con người tự trọng mình như trung tâm của toàn thể vũ trụ. Đây đây chính là lý do tiềm tàng đằng sau một số khối hệ thống triết học đối nghịch triệt để với lý lẽ, chẳng hạn thuyết Mác xít, thuyết vô tri, và thuyết duy tâm: những thuyết trên đều là những tổ chức cơ cấu lý thuyết xây dựng trên một số thái độ cơ bản sai lạc so với cuộc sống con người. Vì là một khoa học, Siêu hình học phần nào chịu tác động bởi đời sống luân lý của rất nhiều triết nhân trong cuộc. Tác động ảnh hưởng này càng rõ ràng trong những điểm chính mà các vấn đề kỹ thuật tay nghề hơn tùy thuộc vào.

Vai trò dẫn dắt của Siêu hình học so với các khoa học khác

Vì Siêu hình học bàn đến những vấn đề khôn xiết nền tảng của tri thức nhân loại, và vì đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu của nó bao trùm lên toàn thể thực tiễn, nên đương nhiên các khoa học đặc thù, một cách nào đó, đều tùy thuộc vào Siêu hình học. Đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu của mỗi khoa học đặc thù là một loại hữu thể đặc thù. Chính vì vậy mà những nguyên tắc siêu hình, những đặc điểm của hữu thể, và một số khái niệm nền tảng khác về thực tiễn cũng được phản ảnh cách nào đó trong khu vực nghiên cứu chuyên biệt của một khoa học đặc thù. Những nguyên tắc này được các khoa học đặc thù tiếp nhận và, dù không hiển nhiên được chúng khám phá, vẫn được những khoa học đó sử dụng khi cấp thiết. Ví dụ, lúc các nhà vật lý tiến hành thí nghiệm về năng lực của vật thể trong hoạt động lý hóa của chúng, họ đã sử dụng đến nguyên tắc nhân quả, với tất cả những hàm ý của nguyên tắc đó.

Trong nỗ lực tìm hiểu thấu đáo đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu của mình, các nhà khoa học thực nghiệm thường quay về với những vấn đề triết học. Do đó ta không ngạc nhiên khi thấy một số nhà vật lý hiện đại, như Heisenberg, Einstein, Planck, De Broglie, Bohr, và Schrodinger, đã và đang viết những thiên khảo luận về các đề tài Siêu hình học. Toan tính của những khoa học đặc thù muốn đạt sự độc lập tuyệt đối khỏi bất luận tri thức siêu hình nào (đây là hậu quả của thuyết thực chứng) sẽ không còn bao giờ đạt được hoàn toàn.

Xem thêm: Penthouses Là Gì – Khái Niệm Cơ Bản Về Căn Hộ Penthouse

Như vậy có thể thấy rằng Siêu hình học giữ một vai trò dẫn dắt so với những khoa học đặc thù khác, vì nó là đỉnh điểm của tri thức nhân loại trong lãnh vực tự nhiên. Vai trò này được gọi đúng đắn là minh triết (sapiential), vì khôn ngoan (wisdom) có vai trò riêng là điều khiển và tinh chỉnh tri thức và hoạt động của con người nhờ vào những nguyên tắc trước tiên và mục tiêu tối hậu của con người.

4. SIÊU HÌNH HỌC LIÊN QUAN THẾ NÀO ĐẾN ĐỨC TIN VÀ THẦN HỌC

Vượt ra ngoài và phía bên trên tri thức tự phát cũng như tri thức khoa học, còn tồn tại một thứ tri thức thuộc lãnh vực siêu tự nhiên. Tri thức này phát sinh từ Mặc Khải của Thiên Chúa. Đây là loại tri thức cao siêu, vì nó hoàn bị hóa mọi tri thức của nhân loại, hướng dẫn tri thức nhân loại đến mục tiêu siêu tự nhiên của con người.

Xem Thêm : Minecraft là gì mà thu hút hàng triệu người chơi trong suốt một thập kỷ?

Đức tin tương trợ Triết học

Một số lý lẽ siêu hình, cho dù có thể được con người nhận biết phương pháp tự nhiên, vẫn được Thiên Chúa mặc khải. Bên cạnh việc thổ lộ những nhiệm mầu siêu tự nhiên cho con người, mặc khải của Thiên Chúa cũng còn cho con người nhận mặt được những lý lẽ chủ lực tối hậu về vũ trụ, về con người, và về chính Thiên Chúa – những lý lẽ kiến tạo nên đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu của Siêu hình học. Vì mắc tội nguyên tổ, con người thật khó mà biết được những lý lẽ trên là khôn xiết cấp thiết cho đời sống luân lý – với một sự kiên cố tuyệt đối, không chút sai trái. Vì thế, Thiên Chúa đã mặc khải cho con người những lý lẽ như : tạo dựng mọi sự từ hư vô (ex nihilo), Thiên Chúa quan phòng, tính thiêng liêng và bất tử của vong linh con người, sự hiện hữu và thực chất của một Thiên Chúa chân thật, luật luân lý và mục tiêu vĩnh cửu của con người, và thậm chí là cả danh xưng riêng biệt của Thiên Chúa như Đấng Hằng Hữu (God as the Subsisting Act of Being: “I am who am”).

Với sự trợ giúp của Mặc Khải, Siêu hình học đã chiếm lĩnh được cú nhảy vọt ngoại thường, duy nhất vô nhị trong lịch sử dân tộc tư tưởng loài người. Các Kitô hữu thời đầu thường ngạc nhiên trước sự kiện này là ngay một đứa trẻ học hỏi về những lý lẽ đức tin cách sơ sài cũng đã chiếm lĩnh được những lời giải đáp thâm thúy và xác đáng trước những vấn đề lớn thách đố tâm trí con người, còn hơn hết những triết nhân Hy lạp. Những tìm tòi của trí tuệ liên quan đến cái xấu, thống khổ của con người, sự chết, tự do, ý nghĩa cuộc sống, và sự thiện hảo của thế giới, đã đã chiếm lĩnh được những lời giải đáp đầy đủ và triệt để nhờ đức tin Kitô giáo.

Nhờ những khu công trình của rất nhiều Giáo phụ và Tiến sĩ Giáo hội, đã có tiến bộ không chỉ trong Thần học Kitô giáo, nhưng còn trong lối hiểu triết học về những lý lẽ tự nhiên đã được mặc khải. Sự triển khai này về sau được gọi là Triết học Kitô giáo: gọi là “Kitô giáo” không phải nhờ vào nội dung nội tại của nó cũng như phương pháp chứng minh hợp lý vốn nằm ẩn trong phạm vi tự nhiên, nhưng đúng hơn là vì nó đã được triển khai dưới sự khởi hứng và dẫn dắt của đức tin Kitô giáo3.

Sự kiện các lý lẽ tự nhiên mà Siêu hình học nghiên cứu, đã được mặc khải, không hề khiến cho Siêu hình học là dư thừa trong tư cách một khoa học. Trái lại, điều đó càng thôi thúc Siêu hình học nhận mặt thâm thúy hơn các lý lẽ đó, vì Thiên Chúa mặc khải các lý lẽ đó cốt để cho con người khám phá chúng sâu xa hơn nữa nhờ trí tuệ con người, và nhận được sự bồi dưỡng trí thức nhờ các lý lẽ đó.

Triết học phục vụ Đức tin

Như Lý trí phục vụ Đức tin, thì Siêu hình học cũng được sử dụng như một phương tiện khoa học của Thần học. Một khi Siêu hình học đã được hoàn bị hóa nhờ việc hướng dẫn bởi Đức tin, thì nó lại trở thành một phương tiện có mức giá trị để sở hữu thể hiểu tốt hơn nữa những nhiệm mầu siêu tự nhiên kiến tạo nên nội dung của khoa Thần học.

a) Tri thức thuộc lãnh vực siêu tự nhiên giả thiết tri thức thuộc lãnh vực tự nhiên. Lý do là vì ân sủng không thay thế tự nhiên, nhưng nâng cao tự nhiên. Chẳng hạn chính việc nghiên cứu ân sủng và những nhân đức phú bẩm, đòi ta phải ghi nhận rằng vong linh con người là thiêng liêng, tự yếu tính là tự do và hướng về Thiên Chúa, Đấng là cùng đích của con người. Trong Kitô học, khi nói rằng Đức Giêsu Kitô là “người thật”, thì cũng đòi ta phải hiểu cho đúng thế nào là thực chất con người. Nếu hiểu tội lỗi về mặt thần học, ta cần phải nghe biết những năng lực của con người, nhất là ý chí và những mê say, và phải có một tri thức đúng mức về thực chất điều thiện hảo và cái xấu. Sau hết, so với việc nghiên cứu Chúa Ba Ngôi và nhiệm mầu Nhập Thể, tri thức của ta về khái niệm bản tính và ngôi vị là ĐK cấp thiết. (Nơi Thiên Chúa, có ba ngôi vị Thiên Chúa với một bản tính Thiên Chúa; Đức Giêsu Kitô là một Ngôi Vị – Ngôi Vị Thiên Chúa trong hai bản tính, bản tính Thiên Chúa và bản tính nhân loại). Hơn nữa, thật khó mà đã chiếm lĩnh được một tri thức đúng mức về những lý lẽ được Thiên Chúa mặc khải, nếu như trước đó không có một tri thức tự nhiên thâm thúy.

b) Một khi coi nhẹ tri thức siêu hình, Thần học sẽ không còn đạt đến tầm mức một khoa học, và rơi vào sai trái cũng như hồ đồ. Một tri thức chỉ được xem như là có tính khoa học khi nội dung của nó được diễn tả một cách có trật tự, căn cơ và xác thực, điều đó tạo nên một toàn khối gắn bó. Vì phải sử dụng đến tri thức tự nhiên về thực tiễn, nên Thần học trở thành một khoa học một khi tri thức đó tiên vàn được phong phú hóa bởi một khoa học dụng cụ, mà trong trường hợp này, đây chính là Siêu hình học. Siêu hình học đem lại một sự xác thực cấp thiết để hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng những thuật ngữ tới từ tri thức tự phát. Hơn nữa, những lối giảng giải sai trái về tín điều trong dòng lịch sử dân tộc đã buộc Thần học phải đi tìm sự xác thực về thuật ngữ và khái niệm từ ý kiến Siêu hình học. Do đó, không thể nào bỏ qua những gì đã chiếm lĩnh được nhờ nỗ lực trên, mà lại không gặp nguy cơ rơi vào cũng những sai trái trước đó. Ví dụ, những thuật ngữ như “chuyển đổi bản thể” (transubstantiation), “ngôi hiệp” (hypostatic union), và “chất liệu và hình thế của bí tích” (matter and form of the sacraments), thì không thể được thay thế dễ dàng, vì chúng diễn tả rõ ràng ý nghĩa xác thực của Đức tin, nhờ này mà có thể tránh khỏi những sai trái về mặt Đức tin.

Ngoài ra, Siêu hình học là cấp thiết để hiểu được những lối diễn tả tín điều được huấn quyền Giáo hội đề xuất. Thánh Giáo hoàng Piô X, trong thông điệp Doctoris Angelici (ngày 29 tháng 6 năm 1914) đã nói: “Nếu những nguyên tắc đó (khoa Siêu hình học của thánh Thomas Aquinas) mà bị loại bỏ bỏ hay bị méo mó, thì nhất thiết dẫn đến hậu quả là những ai nghiên cứu các thánh khoa sẽ khó nắm bắt được ý nghĩa những ngôn từ đã được huấn quyền Giáo hội sử dụng để diễn tả những tín điều đã được Thiên Chúa mặc khải. Do đó, chúng tôi ước mong rằng mọi GS triết học và thần học nên cảnh giác rằng nếu không đi theo bước đường của thánh Thomas, nhất là trong những vấn đề siêu hình, ắt sẽ gây ra ra những thiệt hại nặng nề”.

Sau hết, tất cả chúng ta cũng phải ghi nhớ rằng những kinh Tin Kính sử dụng rất nhiều thuật ngữ xác thực, những thuật ngữ đó chỉ có thể hiểu được tốt hơn nhờ việc trợ giúp của tri thức Siêu hình học xét như dụng cụ.

Xem thêm: Sms Là Gì – Tìm Hiểu Về

SÁCH ĐỌC THÊM PLATO, Republic, V. 474b ff; VII, 514a ff. ARISTOTLE, Metaphysica, I, ch. 1-2; II, 1; VI, 1; XI, 3. SAINT THOMAS AQUINAS, In Metaph., Prooem; I, lect. 2; II, 2; III, 4-6; IV, 1,4 and 5; VI, 1; XI, 1, 3 and 7; In Boeth. De Trinitate, lect. 2, q.1. L. DE RAEYMAEKER, Filosofia del ser, Gredos, Madrid 1968.

Phân mục: Hỏi Đáp