Ngày giỗ theo âm Hán là huý nhật hay kỵ nhật, tức là lễ kỷ niệm ngày mất của tổ tiên, ông bà, phụ vương mẹ, cũng Có nghĩa là ngày kiêng kỵ. Theo tập quán nhiều năm, dân ta lấy ngày giỗ (ngày mất) làm trọng, cho nên ngày đó, ngoài việc thăm phần mộ, tuỳ gia đạo và tuỳ vị trí người đã khuất mà cúng giỗ. Ðây cũng là dịp họp mặt người thân trong mái ấm gia đình trong dòng tộc, họp mặt để tưởng nhớ người đã khuất và bàn việc người sống giữ gìn gia phong.

Bạn Đang Xem: Ý nghĩa ngày húy kỵ – ngày giỗ

1./ Ý nghĩa lễ húy kỵ – cúng giỗ:

Lễ húy kỵ còn gọi là nhật kỵ, húy kỵ, mệnh nhật, Kỵ thần, húy thần, đám giỗ, giỗ quải, đám quải, dọn đám giỗ

Chữ “Húy” theo tiếng tính từ Có nghĩa là kiêng cữ, tránh không nói hoặc viết ra, cho nên mới nói: chữ húy, ẩn húy, tên húy, phạm húy.

Xem Thêm : Định nghĩa chiller là gì? Hệ thống máy lạnh chiller là gì

Còn chữ “Kỵ” là kiêng cữ, giỗ chạp, đám kỵ, kỵ cơm, giỗ. Kỵ nhật tức là ngày giỗ, ngày cúng cơm người mất mỗi năm, thường thì tính theo âm lịch

Như vậy Húy Kỵ theo tiếng động từ là kiêng cữ, Húy nhật là ngày giỗ kỵ cúng cơm.

Ý nghĩa Lễ Giỗ Cúng giỗ là một buổi lễ kỷ niệm ngày người mất qua đời quan trọng của người Việt, được tính theo Âm lịch. Ngày này là ngày để trổ tài tấm lòng thủy chung, thương xót của người đang sống với những người đã khuất, trổ tài đạo hiếu so với Tổ tiên. Nhà giàu thì tổ chức làm giỗ linh đình, mời người thân trong dòng tộc, bạn hữu xa gần, bạn bè bằng hữu về dự giỗ. Nhà nghèo thì chỉ việc sống lưng cơm, đĩa muối, quả trứng, ba nén nhang, một vài nến và vài món ăn giản dị cúng người mất cũng đã được lòng Tôn kính so với người đã mất. Lòng thủy chung, thương xót người đã khuất chỉ tùy theo việc con cháu phải nhớ ngày người mất để làm giỗ, không liên quan đến việc làm giỗ lớn hay nhỏ. Thân bằng, cố hữu của những người dân quá cố nếu thấy lưu luyến thì đến dự giỗ theo ngày đã định sẵn từ trước, không càng phải đợi đến thiệp mời như tiệc cưới, lễ mừng, không nên có chuyện hữu thỉnh hữu lai, vô thỉnh bất đáo, tức là mời thì đến, không thì thôi.

2./ Ngày cúng giỗ vào trong ngày nào?

Trong việc cúng vào trong ngày Giỗ thì bao gồm tất cả gồm 2 lễ quan trọng: Lễ Tiên thường (lễ cúng vào trong ngày trước thời điểm ngày người chết qua đời 1 ngày), Lễ Chính kỵ (chính ngày mất).

Xem Thêm : Vải canvas là gì? Những đặc tính và nguồn gốc của vải

Tiên Thường là ngày Cáo giỗ, ngày giỗ trước thời điểm ngày người quá cố qua đời. Tiên Thường tức là nếm trước, nếm thử, tức lễ cúng sơ sơ trươc ngày giỗ 1 hôm, như mọi người thường nghe: cúng Tiên Thường, lễ Tiên Thường, ngày hôm nay là ngày lễ Tiên Thường của thầy tôi, phụ vương mẹ tôi…ngày mai là ngày Chính kỵ, mời những vị đến tham gia

Trong thời gian ngày này, con cháu cúng cáo giỗ để mời người đã khuất hôm sau về hưởng giỗ, xin phép Thổ công được cho phép vong hồn người được giỗ và nội ngoại cùng về hưởng giỗ cùng con cháu. Ngày cúng cáo giỗ chỉ được vận dụng so với giỗ trọng (tức những người dân hàng trên hoặc ngang hàng trưởng gia như kỵ, cụ, ông, bà, phụ vương, mẹ, ông xã, vợ, anh, chị, em…) mà không quan trọng phải vận dụng so với giỗ mọn (tức những người dân hàng dưới trưởng gia như con, cháu, chắt, chít…) mà chỉ cúng ngày chính giỗ. Vào trong ngày này, trưởng gia mang lễ ra mộ mời vong hồn về, sửa sang lại mộ phần cho ngay ngắn. Ngày này, bàn thờ được vệ sinh, vệ sinh thật sạch sẽ từ sáng sớm để sẵn sàng cho việc cúng lễ Tiên Thường vào buổi chiều. Họ hàng nội ngoại thường gửi giỗ và sửa soạn để làm giỗ hôm sau. Lúc đầu sẽ cúng gia tiên và con cháu sẽ ăn uống hàng ngày với nhau. Phải cúng Công thần Thổ Địa trước, Gia Tiên sau. Bàn thờ lúc nào thì cũng lửa hương ngùn ngụt cho tới hết lễ Chính Kỵ vào buổi sáng sau. Khi cúng, Gia chủ càng phải cúng để mời người được hưởng giỗ trước, tiếp theo mới đến mời Gia tiên nội/ngoại từ bậc tối đa đến thấp nhất và cáo thỉnh Gia thần cùng về đây để tham gia tiệc Giỗ.

Ngày Chính Giỗ còn được gọi là Chính Kỵ là ngày mất của người được giỗ. Điều bắt buộc trong cỗ cúng là phải có dĩa cơm úp và một quả trứng luộc kèm gia vị (thời nay không bắt buộc). Gia chủ hoàn toàn có thể mời khách khứa trong thôn trang, trong họ đến dự. Khách lúc tới đều mang theo trà, cam, rượu… đến lễ giỗ. Khi khách đến thì đón đồ lễ đưa lên bàn thờ. Tiếp sau đó chủ nhân mời khách uống trà, ăn trầu hay các loại bánh kẹo… Cỗ bàn được sắp thành từng mâm đặt trên chiếc cũi tầm, mỗi mâm có bốn hoặc sáu người ngồi ăn. Thành phần mâm cỗ gồm vài món ăn tinh khiết, thơm và ngon mà chủ nhân đã sẵn sàng lộn với nước uống, bát đũa… Những người dân cùng lứa tuổi, ngôi vị được ngồi vô một mâm. Nam giới và thiếu nữ không nên ngồi chung. Cỗ hay được làm vào giữa trưa có lúc còn được lai rai đến buổi chiều. Sau khoản thời gian khách ra về hết chủ nhân lên bàn thờ thắp thêm một tuần hương, lễ tạ xin hóa vàng. Có mái ấm gia đình thường mời cả hai lễ Tiên Thường và Chính Kỵ, nhiều khi lễ tiên thường đông hơn vì vào buổi chiều, khi làm xong việc thì tới quán ăn xóm ăn giỗ tiện hơn. Có những mái ấm gia đình cả hai vợ ông xã được mời đến dự cả hai lễ, một người đi ăn lễ Tiên Thường và một người đi ăn lễ Chính Kỵ. Từ từ, người ta đã giản lược đi, chỉ mời khách đến dự trong một lễ nhưng vẫn cúng vàng hương, rượu trong cả hai lễ. Theo phong tục, lễ tiên thường phải cũng buổi chiều, lễ chính kỵ phải cúng buổi sáng kể cả lúc tới chiều hoặc tối hôm đó mới mất.

Nguyên ngày trước, vào lễ “Tiên Thường”: con cháu sắm sửa một phần hai lễ vật, dâng lên mời gia tiên nếm trước. Xa xưa, những nhà phú hữu mời thông gia, bà con thôn trang đến mời ăn giỗ cả hai lễ tiên thường và chính kỵ. Từ từ vì khách đông phải chia ra hai lượt; lại sở hữu những quán ăn xóm mời cả hai vợ ông xã nên luân phiên nhau, người đi lễ tiên thường, người đi lễ chính kỵ, ở nông thôn tuỳ theo thời vụ, muốn “Vừa mới được buổi cày vừa hay bữa giỗ”, buổi chiều đi làm việc đồng về, sang láng giềng ăn giỗ tiện hơn nên có nơi lễ tiên thường đông hơn là lễ chính kỵ. Từ từ hoặc vì bận việc hoặc vì kinh tế tài chính hạn hẹp hoặc vì thiếu người phục dịch, người ta giản lược đi, chỉ mời khách một lần nhưng hương hoa, trầu rượu vẫn cúng cả hai lễ. Một vài nhà làm, những người dân khác thấy thuận tiện bắt chước, từ từ trở thành tục của địa phương. Việc cúng ngày sống (tức lễ tiên thường vào chiều ngày hôm trước, nguyên xưa chỉ cúng vào buổi chiều vì buổi sáng còn phải sắm sửa nấu nướng và ra khấn ở mộ yết cáo với thổ thần, long mạch xin phép cho gia tiên về nhà dự lễ giỗ). Cúng ngày sống hay cúng ngày chết, hay nói cách khác lễ tiên thường hay lễ chính kỵ, lễ nào là lễ quan trọng hơn, chẳng thông qua đó là cách biện hộ cho phong tục từng nơi.

Tóm lại:

Nếu vận dụng đúng phong tục truyền thống cổ truyền thịnh hành trong toàn nước thì trước thời điểm ngày chết (lễ tiên thường) phải cúng chiều, cúng đúng ngày chết (lễ chính kỵ) phải cúng buổi sáng kể cả chiều hôm đó mới chết.