Hóa hữu cơ có thể được xem là một phần lý thuyết quan trọng, giữ vai trò trọng tâm trong lớp học hóa học phổ thông. Các dạng bài tập về hóa hữu cơ chiếm khoảng như hơn một nửa trong phần lớn các bài thi. Để giúp các em củng cố lại phần tri thức đã học về hóa hữu cơ, hãy cùng team Marathon Education đọc ngay nội dung bài viết tại đây.

Bạn Đang Xem: Tổng Hợp Lý Thuyết Đại Cương Về Hóa Hữu Cơ

>>> Xem thêm: Tổng Hợp Các Phương Trình Hóa Hữu Cơ 11 Đầy Đủ Nhất

Khái niệm hợp chất hữu cơ

Hợp chất hữu cơ được khái niệm là các hợp chất của cacbon (trừ những chất như CO2, CO, muối cacbonat và hợp chất của xyanua và cacbua,…).

Đặc điểm của hợp chất hữu cơ

Để sở hữu thể được xác nhận là một hợp chất hữu cơ, hợp chất đề cập phải đáp ứng các yếu tố như sau:

• Thành phần kết cấu nhất định phải chứa C.
• Những nguyên tử C phải liên kết với nhau và có liên kết với H, O, N,…
• Liên kết hóa học chủ yếu là loại liên kết cộng hóa trị.
• Kém bền nhiệt, dễ cháy hơn các hợp chất vô cơ, dễ bay hơi.
• Các phản ứng diễn ra thường chậm, không hoàn toàn hay là không theo một hướng nhất định để tạo thành nhiều sản phẩm.
• Phần lớn không tan trong nước, chỉ tan nhiều trong các dung môi hữu cơ.

Phân loại hợp chất hữu cơ

Lớp học hóa hữu cơ trong học phổ thông cũng sẽ hỗ trợ các em biết phương pháp phân loại hợp chất hữu cơ. Cụ thể như sau:

• Hợp chất hữu cơ thường được chia thành 2 loại:
  • Hiđrocacbon: trong phân tử hợp chất chỉ chứa 2 yếu tố là C và H. Hiđrocacbon sẽ tiến hành chia thành các loại: hidrocacbon no (ankan,…), hiđrocacbon không no (anken, ankin,…), hiđrocacbon thơm (benzen,…)
  • Dẫn xuất của hidrocacbon: là những hợp chất mà trong phân tử ngoài C và H thì còn tồn tại thêm các yếu tố khác ví như O, N, S, Cl,…Dẫn xuất hiđrocacbon cũng được chia thành nhiều loại như dẫn xuất halogen (CH3Cl, C6H5Br,…); ancol (CH3OH, C2H5OH,…);…
• Sát đó, người ta cũng phân loại hợp chất hữu cơ dựa trên dạng mạch cacbon:
  • Mạch hở: kết cấu phân tử của hợp chất hữu cơ không đóng thành vòng khép kín, gồm có mạch thẳng và mạch nhánh.
  • Mạch vòng: Các hợp chất hữu cơ có công thức kết cấu ở dạng vòng khép kín, gồm đồng vòng (vòng chỉ gồm C) và dị vòng (ngoài C còn chứa các yếu tố hóa học khác ví như O, N,… trên vòng).

>>> Xem thêm:

Bảng Tuần Hoàn Các Nguyên Tố Hóa Học Lớp 8, 9, 10 Cách Đọc Và Mẹo Nhớ Nhanh

Bảng Hóa Trị Lớp 8 Về Các Nguyên Tố Hóa Học Thường Gặp Và Bài Ca Hóa Trị

Tên gọi của hợp chất hữu cơ

Để sở hữu thể nhận diện tốt các hợp chất thường gặp trong hóa hữu cơ, các em cần năm được quy tắc gọi tên của rất nhiều hợp chất này.

Tên gọi thông thường

Tên thông thường của những hợp chất hữu cơ thường được đặt dựa trên nguồn gốc tìm ra các loại chất này.

Ví dụ:

• HCOOH: axit fomic (formica: kiến).
• CH3COOH: axit axetic (acetus: giấm).

Danh pháp IUPAC

Theo danh pháp IUPAC, ta sẽ sở hữu được công thức để gọi tên hợp chất hữu cơ như sau:

• Tên gốc chức: Tên phần gốc + tên phần định chức.
  • CH3CH2Cl: etyl clorua
  • CH3COOCH2CH3: etyl axetat
  • CH3CH2-O-CH3: etyl metyl ete
• Tên thay thế: Tên phần thay thế + tên mạch C chính + tên phần định chức
  • CH3CH2Cl: cloetan
  • CH2=CH2: eten
  • CH2=CH-CH2-CH3: but-1-en

Xem Thêm : CIDR là gì?

Ngoài ra, để sở hữu thể dễ dàng gọi tên các hợp chất hữu cơ, các em cần thuộc nằm lòng bảng công thức như sau:

Phân tích yếu tố trong hóa hữu cơ

Trong lớp học hóa hữu cơ trung học phổ thông sẽ sở hữu được 2 cách phân tích yếu tố hóa học như sau:

Phân tích định tính

• Mục tiêu: Xác định yếu tố có trong hợp chất hữu cơ đã biết.
• Nguyên tắc: Chuyển các yếu tố hữu cơ trong hợp chất thành những chất vô cơ đơn giản. Sau đó, sử dụng các phản ứng đặc trưng để nhận diện.

Phân tích định lượng

• Mục tiêu: Xác định thành phần % khối lượng những yếu tố có trong hợp chất hữu cơ.
• Nguyên tắc: Xác định xác thực khối lượng của hợp chất hữu cơ cần phân tích. Tiếp đến, chuyển yếu tố C thành CO2, H thành H2O, N thành N2. Cuối cùng, tính xác thực khối lượng hay thể tích của rất nhiều chất tạo thành. Từ đó, tính được % khối lượng ban sơ của rất nhiều yếu tố.

Công thức phân tử của hợp chất hữu cơ

Để sở hữu thể làm tốt các dạng bài tập về hóa hữu cơ, công thức phân tử của rất nhiều hợp chất này là một trong những tri thức quan trọng mà các em cần nắm vững.

Công thức tổng quát

Công thức tổng quát sẽ giúp các em biết sơ bộ về những yếu tố có trong hợp chất hữu cơ. Tiêu biểu như với công thức tổng quát CxHyOzNt, ta sẽ khẳng định được rằng trong hợp chất hữu cơ này còn có tồn tại yếu tố C, H, O và N.

Công thức đơn giản nhất

Công thức đơn giản nhất được khái niệm là công thức biểu thị tối giản tỉ lệ về số nguyên tử có trong hợp chất hữu cơ xác định.

Để thiết lập công thức đơn giản của hợp chất hữu cơ CxHyOzNt, ta dựa trên tỉ lệ:

Công thức phân tử

Công thức phân tử là công thức miêu tả số lượng nguyên tử của mỗi yếu tố có trong phân tử.

Để thiết lập công thức phân tử, các em có thể ứng dụng một trong 3 cách như sau:

Cách 1: Dựa trên thành phần % khối lượng các yếu tố

Cho công thức phân tử CxHyOz, ta sẽ sở hữu được tỉ lệ:

Từ đó ta có :

Cách 2: Dựa vào công thức đơn giản nhất

B1: Gọi công thức phân tử của hợp chất hữu cơ là: (CTĐGN)n (với n∈N)

B2: Tiến hành tính độ bất bão hòa (k) của phân tử (chỉ ứng dụng khi hợp chất có chứa liên kết cộng hóa trị, không ứng dụng cho hợp chất có liên kết ion).

B3: Dựa trên biểu thức k để chọn giá trị n. Từ đó, ta sẽ suy ra sức thức phân tử của hợp chất hữu cơ.

• Giả sử một hợp chất hữu cơ có công thức phân tử là CxHyOzNt thì tổng số liên kết ? và vòng của phân tử được gọi là độ bất bão hòa của phân tử đó.
• Công thức tính độ bất bão hòa (k):

Cách 3: Tính trực tiếp dựa trên thông tin về khối lượng sản phẩm cháy

Cho phản ứng cháy:

• Ứng dụng nguyên tắc bảo toàn yếu tố: nC= nCO2; nH= 2.nH2O; nN= 2.nN2
• Ứng dụng nguyên tắc bảo toàn khối lượng: mHCHC = mC + mH + mO + mN + … = tổng khối lượng các yếu tố.

Xem Thêm : Tinh thần trách nhiệm là gì? Dẫn chứng về tinh thần trách nhiệm?

Sản phẩm cháy của hợp chất hữu cơ (CO2, H2O,…) được tiếp thu vào các bình:

• Các chất hút nước là H2SO4 đặc, P2O5, các muối khan → khối lượng bình tăng là khối lượng nước;
• Dung dịch bazơ thường được dùng để làm hấp thụ CO2, ta suy ra được rằng khối lượng bình tăng là khối lượng CO2

Nếu gặp phải những bài toán cho hỗn hợp sản phẩm cháy (CO2 và H2O) vào trong bình đựng nước vôi trong hoặc dung dịch Ba(OH)2 thì:

• Khối lượng bình tăng: m↑= mCO2+ mH2O
• Khối lượng dung dịch tăng: mdd↑= (mCO2+ mH2O) – mkết tủa
• Khối lượng dung dịch giảm: mdd↓= mkết tủa – (mCO2+ mH2O)

Công thức kết cấu của hợp chất hữu cơ

Thuyết kết cấu hóa học trong hóa hữu cơ đề cập đến một số tri thức quan trọng cần nắm như sau:

• Trong phân tử của chất hữu cơ, các nguyên tử sẽ liên kết với nhau theo như đúng như hóa trị và theo một trật tự nhất định. Trật tự liên kết này sẽ tiến hành gọi là kết cấu hóa học.
• Sự thay đổi trật tự liên kết sẽ tạo thành những hợp chất hữu cơ mới.
• Tính chất của những hợp chất này sẽ tiến hành xác định dựa trên thành phần phân tử và kết cấu hóa học của chất đó.

Hiện tượng lạ đồng đẳng và đồng phân

Đồng đẳng và đồng phân cũng là 2 khái niệm cơ bản mà các em cần phân biệt được khi tham gia học hóa hữu cơ.

Đồng đẳng

Đồng đẳng chỉ những chất có tính chất hóa học tương tự nhau nhưng hơn kém nhau một hoặc nhiều nhóm -CH2.

Ví dụ: metan CH4, etan C2H6, propan C3H8 là các chất đồng đẳng của nhau.

Đồng phân

Khái niệm về đồng phân dùng để làm nói về những hợp chất có cùng công thức phân tử nhưng khác nhau về kết cấu hóa học.

Ví dụ: Công thức là C2H6O sẽ sở hữu được 2 công thức kết cấu là:

CH3 – CH2 – OH (ancol etylic) và CH3 – O – CH3 (đimetyl ete).

Phân loại liên kết trong hợp chất hữu cơ

Trong hợp chất hữu cơ thường tồn tại những loại liên kết phổ quát như sau:

• Liên kết tạo bởi 1 cặp electron dùng chung được gọi là liên kết đơn, thuộc loại liên kết σ. Liên kết đơn được trình diễn bởi 2 dấu chấm hay như là một gạch nối giữa 2 nguyên tử.
• Liên kết tạo bởi 2 cặp electron dùng chung là liên kết đôi, gồm 1 liên kết σ và 1 liên kết ?, được trình diễn bởi 4 dấu chấm hay 2 gạch nối.
• Liên kết tạo bởi 3 cặp electron dùng chung là liên kết ba, gồm 1 liên kết σ và 2 liên kết ?, trình diễn bởi 6 dấu chấm hay 3 gạch nối.
• Liên kết đôi và liên kết ba gọi chung là liên kết bội.

>>> Xem thêm: Dãy Hoạt Động Hóa Học Của Kim Loại Là Gì? Ý Nghĩa Và Mẹo Nhớ Nhanh

Tham khảo ngay các khoá học trực tuyến của Marathon Education

Hóa hữu cơ bao quát nhiều tri thức quan trọng so với học trò cấp 3. Hy vọng sau thời điểm đọc xong nội dung bài viết, các em sẽ biết thêm được nhiều thông tin hữu ích và mới mẻ về các hợp chất hữu cơ.

Hãy liên hệ ngay với Marathon để được tư vấn nếu các em có nhu cầu học trực tuyến nâng cao tri thức nhé! Marathon Education chúc các em được điểm trên cao trong các bài kiểm tra và kỳ thi sắp tới!