Nói tới từ “Động phòng” có nhẽ mọi người đều nghĩ đến câu thơ “Động phòng hoa chúc dạ”, và hiểu là “đêm động phòng hoa chúc”, “đêm tân hôn”. Tuy nhiên, ý nghĩa từ “động phòng” này hiện nay đại phần đông mọi người đang hiểu nhầm, nhận định rằng “động phòng” tức là “hoạt động phòng the”, mà chữ “động” ở đây là hang động, về mặt nghĩa đen, “động phòng” là phòng nơi thâm sâu như hang động.

Bạn Đang Xem: Động phòng là gì? Đại đa số mọi người hiểu sai từ này

Tuyệt vời của đại phần đông người Việt là từ “Động phòng” là chuyện vợ chồng của cặp đôi mới cưới. Đây là một sai trái nghiêm trọng mà có nhẽ đại phần đông người Việt tất cả chúng ta phạm phải. Từ “Động phòng” là gốc Hán, chữ Hán viết 洞房, theo từ vựng của tất cả Đài Loan và Trung Quốc đều khái niệm là: 1. Buồng trong thâm sâu; 2. Phòng cưới của vợ chồng mới cưới. Vậy vì sao từ Động phòng – phòng hang động, lại sở hữu tức là phòng cưới?

Từ Động phòng được sử dụng trong các thư tịch lịch sử hào hùng

Từ “Động phòng” này còn có nguồn gốc và quá trình diễn biến ngữ nghĩa rất mất thời gian dài. Thời xưa, người ta đã gọi phòng tân hôn là “động phòng” rồi. Các văn sĩ xưa lấy “động phòng” làm đề tài sáng tác rất nhiều, không đếm xuể.

Từ “Động phòng” xuất hiện sớm nhất trong bài thơ Chiêu Hồn trong Sở Từ rằng: “Khoa dung tu thái, cắng động phòng ta”, có tức là: “Dung mạo xinh đẹp, hình dáng thon thả, bước đi uyển chuyển trong động phòng”.

Dữu Tín thời Bắc Chu Trung Quốc có câu thơ: “Động phòng hoa chúc minh, vũ dư song yến khinh”, tức là “Động phòng hoa đuốc sáng, đôi én múa nhẹ nhõm”.

Hồng Mại đời Tống viết câu thơ đẹp trong “Dung trai tùy bút” rằng: “Động phòng hoa chúc dạ, kim bảng đề danh thì”, tức là: “Đêm động phòng hoa chúc, lúc bảng vàng ghi danh”.

Có thể thấy, mỹ danh “Động phòng” đã được sử dụng trong các thư tịch lịch sử hào hùng từ rất lâu lăm rồi.

Vì sao lại gọi Phòng tân hôn là Động phòng?

“Động phòng” lúc đầu vốn không phải là chỉ phòng tân hôn. Tương truyền, đại tài tử đời Hán là Tư Mã Tương Như đã từng làm một bài phú “Trường môn phú”, đã miêu tả chuyện Trần Hoàng hậu bị thất sủng, khi được biết Vũ Đế hứa sáng đi chiều đến, bà đã nấp nỏm đợi chờ. Đến khi trời sắp tối vẫn chưa thấy quân vương giá lâm, thế là bà một mình rải bước quanh, “Huyền minh nguyệt dĩ tự chiếu hĩ, tồ thanh dạ ư động phòng”, tức là: “Treo vầng trăng sáng tự chiếu mình, đến lúc đêm thanh về động phòng”.

Động phòng ở đây không phải là phòng tân hôn, mà là chỉ phòng ở tráng lệ chốn thâm cung. Đến thời Bắc Chu (557-581), câu thơ của Dữu Tín “Động phòng hoa chúc minh”, là lần trước hết gắn “động phòng” với “hoa chúc” (đèn hoa, hoa đuốc).

Đến thời nhà Đường (618-907) thì từ “động phòng” dùng chỉ nơi nam nữ yêu đương, dùng để làm miêu tả tình cảm chốn khuê phòng. Ví dụ:

Xem Thêm : Certificate of quality – CQ là gì?

“Lạc diệp lưu phong hướng ngọc đài, dạ hàn thu tư động phòng khai”. (Cổ ca – của Thẩm Thuyên Kỳ)

Tạm dịch: “Lá rụng gió bay đến ngọc đài, đêm thu lạnh nhớ động phòng khai”.

“Mạc xuy Khương địch kinh lân lý, bất dụng tỳ bà huyên động phòng”. (Xương nữ hành – của Kiều Tri Chi)

Tạm dịch: “Chớ thổi sáo Khương kinh láng giềng, chẳng gảy tỳ bà nhiễu động phòng”.

Trong những câu thơ này, “động phòng” vẫn chưa phải là danh từ chỉ phòng tân hôn.

Thời nhà Đường, Phật giáo rất thịnh hành, “động phòng” còn được dùng để làm chỉ sơn phòng của tăng nhân, tức phòng của hòa thượng tu hành trên núi. Vương Duy có câu thơ: “Động phòng ẩn thâm trúc, thanh dạ văn dao tuyền”, tức là: “Động phòng ẩn sâu sau khóm trúc, đêm thanh văng vẳng tiếng suối xa”.

Từ thời Trung Đường về sau, từ “động phòng” mới từ từ mở rộng tức là phòng tân hôn. Thi nhân Chu Khánh Dư có câu thơ rằng: “Động phòng tác dạ đình hồng chúc, đãi hiểu đường tiền bái cữu cô”, tức là: “Động phòng đêm xuống tắt đuốc hồng, đợi sáng lên bái bố mẹ chồng”.

Trong tác phẩm “Cổ kim tiểu thuyết” của tài tử đời Minh Phùng Mộng Long có viết: “Hai người bái thiên địa, rồi bái cha chồng, mẹ chồng, sau đó phu thê giao bái, lễ xong, trở về động phòng mở tiệc hoa chúc”.

Nổi tiếng nhất là câu thơ của Hồng Mại đời Tống: “Động phòng hoa chúc dạ, kim bảng đề danh thì”, tức là: “Đêm động phòng hoa chúc, lúc bảng vàng ghi danh”. Câu thơ bất hủ này được mọi người yêu thích và lưu truyền rộng rãi từ đó đến ngày này. Từ đó từ “động phòng” từ từ trở thành danh từ chuyên dùng chỉ phòng tân hôn.

Hai người bái thiên địa, rồi bái cha chồng, mẹ chồng, sau đó phu thê giao bái, lễ xong, trở về động phòng mở tiệc hoa chúc. (Ảnh: Wikipedia)

Từ đó, từ “Động phòng” được sử dụng rộng rãi ở vùng Trung Nguyên và dần lan sang các nước Á Đông, gồm có cả Việt Nam, và được sử dụng đến ngày này. Nhưng thời cận và văn minh, một số người dịch từ các tiếng nói phương Tây, đã dùng từ “Động phòng” để dịch cho từ “Consummation” (qua đêm tân hôn) trong tiếng Anh, gây nên những hiểu sai của đại phần đông mọi người ngày này.

Xem Thêm : Speak up là gì và cấu trúc cụm từ speak up trong câu tiếng Anh

Tuy nhiên, trong truyền thuyết dân gian thì từ “Động phòng” này là vì Hiên Viên Hoàng Đế quy định ra.

Từ “Động phòng” theo truyền thuyết dân gian

Hoàng Đế vượt mặt Xi Vưu, dẹp yên cuộc chiến tranh, xây dựng liên minh các bộ lạc, xóa sổ tục quần hôn, kết thúc thời kỳ hoang dại, khởi đầu thời kỳ văn minh nhân loại.

Con người khi này đã quá quen với cuộc sống quần hôn, trong thời kì ngắn thay đổi thành chủ trương một vợ một chồng quả là rất khó khăn, có nhẽ từ thời điểm cách đó 5000 năm, đó là một cuộc cải cách lớn.

Tuy nhiên quần hôn lại là mối nguy cơ nghiêm trọng cho liên minh các bộ lạc mới được thành lập, vì quần hôn thường xẩy ra chuyện cướp hôn, nam cướp nữ, có cả nữ cướp nam. Giữa các bộ lạc thường xẩy ra xích mích đánh nhau do chuyện cướp hôn. Thời kì càng lâu thì xích mích giữa các bộ lạc càng gay gắt, khả năng liên minh các bộ lạc bị chia rẽ tan rã là rất lớn.

Hoàng Đế vì vậy mà thường lo nghĩ ưu sầu. Ông triệu tập các đại thần là Thường Tiên, Đại Hồng, Phong Hậu, Lực Mục, Thương Hiệt đến, nhiều lần thương nghị làm thế nào để ngăn chặn quần hôn, xây dựng chủ trương một vợ một chồng. Mọi người đều không nghĩ ra giải pháp khả thi nào.

Một hôm, Hoàng Đế cùng các đại thần đi tuần tra các hang động người dân trú ngụ xem có an toàn hay là không. Họ bỗng phát hiện ra một gia đình trú ở 3 hang động để phòng ngừa dã thú xâm hại. Ở xung quanh, họ dùng đá xếp thành bức tường bao rất cao, chỉ để một cổng vừa một người đi lọt. Phát hiện này khiến Hoàng Đế rất vui mừng. Tối hôm đó, ông triệu tập các đại thần lại. Hoàng Đế nói: “Ta đã có ý tưởng ngăn chặn quần hôn, giờ nói ra để mọi người cùng thảo luận xem đã đạt hay là không”.

Hoàng Đế nói: “Ta đã có ý tưởng ngăn chặn quần hôn, giờ nói ra để mọi người cùng thảo luận xem đã đạt hay là không”. (Ảnh qua SOH)

Chúng thần đều xin Hoàng Đế mau nói ra ý tưởng. Hoàng Đế nói:

“Hôm nay tất cả chúng ta đã thấy hang động trú ngụ của quần chúng, ta nghĩ, giải pháp duy nhất để ngăn chặn quần hôn là từ nay về sau thực hiện chủ trương một vợ một chồng, khi kết hôn thì trước tiên tập trung dân cư của tất cả bộ lạc đến để chúc mừng, cử hành nghi lễ, trước tiên bái thiên địa, sau đó bái cha mẹ, rồi phu thê giao bái. Sau đó uống rượu chúc mừng, hát ca nhảy múa, tuyên bố 2 người đã chính thức kết hôn. Sau đó, đưa hai vợ chồng tân hôn vào trong 1 phòng hang động đã sẵn sàng chuẩn bị từ trước, xung quanh xếp tường cao, chỉ để một cửa ra vào. Việc ăn uống đều do người thân hai bên nam nữ cung cấp, dài thì 3 tháng, ngắn thì 40 ngày, để họ ở trong hang động tạo dựng tình cảm vợ chồng, học cách nổi lửa nấu bếp, học cách sống”.

“Từ nay về sau, hễ người trong bộ lạc kết hôn, nam nữ vào trong phòng ở hang động, gọi là động phòng, thì đó gọi là kết hôn chính thức, không được phép cướp nam nữ của người khác. Để phân biệt người đã kết hôn và người chưa kết hôn thì phụ nữ đã kết hôn không được thả tóc nữa mà phải vấn tóc. Mọi người nhìn là biết người nữ này đã kết hôn, những người dân nam khác không được mưu tính gì với cô nữa, nếu không sẽ phạm vào quy định pháp luật của cục lạc”.

Hoàng Đế nói xong ý tưởng của mình, tức thì các đại thần Thường Tiên, Đại Hồng, Lực Mục và những người dân khác đều ủng hộ. Chúng thần yêu cầu bảo Thương Hiệt viết quy định pháp luật, công bố cho quần chúng. Thế là quy định này đã rất nhanh chóng được quần chúng các bộ lạc ủng hộ. Họ đều đua nhau đào hang động, xây tường bao cho con cháu của họ. Khi con cháu của họ kết hôn, sau thời điểm cử hành nghi lễ xong thì đưa hai người mới kết hôn vào động phòng. Thế là hủ tục quần hôn từ từ biến mất, chủ trương một vợ một chồng từ từ hình thành.(Nguồn: KKnews)

Quận Hoàng Mai – Hà Nội