Viêm mũi mạn tính gây giảm hiệu suất lao động, học tập và làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh về hen suyễn, viêm xoang, viêm tai giữa.

Bạn Đang Xem: Viêm mũi mạn tính: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Nội dung bài viết được tư vấn kinh nghiệm bởi ThS.BSNT Nguyễn Trung Nguyên – Lương y khoa Tai Mũi Họng, BVĐK Tâm Anh TP.TP.HCM.

Viêm mũi mạn tính ngày càng trở thành phổ thông, gây tác động ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và tâm lý người bệnh. Rối loạn chức năng mũi dằng dai có thể tác động ảnh hưởng đáng nói về hoạt động thể chất cũng như cảm xúc dẫn đến giảm năng suất lao động ở người lớn, học tập sa sút ở trẻ em. Ngoài ra, tình trạng viêm mũi mãn tính có thể làm trầm trọng thêm hoặc dẫn đến sự việc phát triển các bệnh hen suyễn, viêm xoang và viêm tai giữa. Do đó, điều trị viêm mũi mạn tính rất cấp thiết để quản lý một số bệnh về hô hấp, tai mũi họng cũng như cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ sống cho tất cả những người bệnh.

Viêm mũi mạn tính là gì?

Theo ThS.BS Nguyễn Trung Nguyên, khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.TP.HCM, viêm mũi mạn tính là tình trạng viêm mũi lê dài trên 3 tháng có thể do tác nhân vi trùng, hóa chất hoặc miễn nhiễm, dị ứng.

Chảy dịch mũi sau là một trong những đặc điểm thường gặp của bệnh viêm mũi mãn tính. Chảy dịch mũi sau có thể dẫn đến đau họng mãn tính, ho mãn tính hoặc hắng giọng.

Nguyên nhân gây viêm mũi mãn tính

Viêm mũi mãn tính do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể do dị ứng, dị tật phẫu thuật mũi hoặc mắc một số bệnh lý như:

• Nhiễm vi trùng, vi nấm, ký sinh trùng
• Dị ứng
• Lệch vách ngăn mũi, quá phát cuốn mũi
• Dị vật mũi
• U hốc mũi
• Bệnh hen suyễn và ùn tắc phổi mãn tính (COPD) đi kèm
• Viêm VA phì đại
• Trào ngược dạ dày thực quản

Triệu chứng của bệnh viêm mũi mãn tính

Các triệu chứng của viêm mũi mãn tính có thể khác nhau, tùy thuộc vào từng nguyên nhân cụ thể. Nhưng các đặc điểm chung nhất thường gồm có:(2)

• Nghẹt mũi dẫn đến phải thở bằng mồm
• Viêm xoang, đau nhức xoang
• Sổ mũi, chảy dịch mũi sau
• Ho mãn tính
• Viêm họng, viêm thanh quản
• Viêm mũi dị ứng

1. Viêm mũi mãn tính do dị ứng

Trong bệnh viêm mũi dị ứng, các triệu chứng thường xẩy ra do phản ứng của thân thể so với chất gây dị ứng. Các chất gây dị ứng phổ thông nhất gồm có phấn hoa theo mùa, các chất gây dị ứng lâu năm trong nhà, ví như mạt bụi, lông vật nuôi và một số loại nấm mốc. Các chất gây dị ứng khác có thể gồm có một số chất kích thích tại nơi thao tác làm việc như bụi phấn, bụi than.

Ngoài ra, ở trẻ nhỏ dị ứng thức ăn cũng xuất hiện thể gây ra các triệu chứng viêm mũi mãn tính gồm có hắt xì, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi và họng. Trường hợp này, nước mũi thường có màu trong và loãng.

2. Viêm mũi mạn tính không dị ứng

Xem Thêm : Hiểu Social skills là gì và cách rèn social skills chuẩn nhất

Viêm mũi mạn tính không dị ứng hoặc viêm mũi vận mạch có liên quan đến những thay đổi trong mạng lưới hệ thống thần kinh kiểm soát các mạch máu ở mũi. Dây thần kinh trong mũi hoạt động quá mức cho phép sẽ kích thích niêm mạc mũi gây các triệu chứng sung huyết, chảy nước mũi và chảy dịch mũi sau. Do đó, người bệnh sẽ nhạy cảm hơn với những yếu tố khác nhau gồm có thay đổi nhiệt độ hoặc xúc tiếp với hóa chất.(3)

Chẩn đoán bệnh viêm mũi mãn tính

Việc chẩn đoán bệnh viêm mũi mãn tính phần lớn dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Lương y tai mũi họng có thể chỉ định chụp X-quang hoặc CT-scan xoang để xem người bệnh có bị nhiễm trùng xoang hay là không. Ngoài ra y sĩ còn tồn tại thể chỉ định làm thêm kiểm tra dị ứng da, xét nghiệm máu để xác định một số chất gây dị ứng liệu có phải là nguyên nhân của viêm mũi dị ứng.(1)

Theo ThS.BS Nguyễn Trung Nguyên, nếu bệnh nhân chỉ có những triệu chứng vào một trong những số thời khắc nhất định trong năm, rất có thể bệnh nhân đã trở nên viêm mũi dị ứng. Sát đó, nếu chất gây dị ứng là lông thú hoặc bụi trong nhà và người bệnh có những triệu chứng quanh năm sẽ tiến hành xác định là viêm mũi dị ứng mãn tính.

Những người dân bị viêm mũi không dị ứng sẽ không còn đáp ứng với những phương pháp điều trị dị ứng và xét nghiệm dị ứng sẽ cho kết quả âm tính. Không phải như viêm mũi dị ứng, viêm mũi không dị ứng không liên quan đến mạng lưới hệ thống miễn nhiễm và hiếm khi gây ngứa mũi, mắt hoặc họng như dạng dị ứng.

Trong một số ít trường hợp viêm mũi mãn tính, nhất là những người dân thiểu năng trí tuệ, sống thực vật hoặc hôn mê dài ngày, trẻ nhỏ không được chăm sóc tốt, mũi của họ có thể chứa ấu trùng ruồi bên trong mũi. Bệnh này thường gặp ở các loại gia súc như cừu, dê, bò nhưng thỉnh thoảng cũng xẩy ra ở người. Khi ruồi đẻ trứng xung quanh lỗ mũi, trứng sẽ nở ra ấu trùng. Chúng vận chuyển khắp khoang mũi và xoang để ăn chất nhầy và các mảnh vụn. Lúc này, người bệnh sẽ cảm thấy nhột, ngứa mũi và bị hắt xì nhiều. Hắt xì hơi là phản xạ của thân thể để đẩy dị vật thoát khỏi đường thở.

Chẩn đoán phân biệt

1. Mắc dị vật

Lương y cần nhìn nhận tìm dị vật trong mũi nếu bệnh nhân là trẻ em, có biểu hiện nghẹt mũi mãn tính một bên thường xuyên nhưng có hoặc không kèm theo dịch tiết lẫn mủ hôi. Các dị vật có thể là một hạt đậu, hạt gạo, mảnh đồ chơi hoặc cục pin nhỏ bị lọt sâu vào trong mũi và không phải lúc nào cũng xuất hiện thể phát hiện bằng mắt thường.

2. Ung thư hốc mũi

Ung thư hốc mũi rất hiếm gặp, chiếm 3% trong số các bệnh ung thư đầu và cổ, với tỷ lệ 1 trường hợp trên 100.000 người. Nếu người lớn tuổi xuất hiện triệu chứng tắc một bên mũi và phát khởi chảy máu từ từ, cần nghi ngờ đến ung thư mũi.

3. Thất thường ở phẫu thuật mũi và hầu

Một số thất thường phẫu thuật ở mũi và hầu có thể gây ra các triệu chứng mãn tính của ùn tắc mũi nhưng không có những triệu chứng rõ rệt khác.

Các thất thường gồm có:

• • Concha bullosa (khí hóa cuốn mũi): Cuốn mũi là một cấu trúc được hình thành từ xương bên trong mũi, giúp kiểm soát luồng khí đi vào mũi, song song làm sạch và làm ấm không khí trước lúc vào phổi. Nếu một trong những cuốn mũi có túi khí gây phì đại sẽ dẫn đến triệu chứng ùn tắc một hoặc hai bên mũi.

• • Lệch vách ngăn mũi: Lệch vách ngăn mũi làm hẹp đường thở có thể gây ra các triệu chứng về mũi như nghẹt mũi, nhức mũi, chảy dịch mũi.

• • Phì đại mô VA: Là tình trạng mô VA ở vòm mũi phát triển quá mức cho phép thường nhật gây ra các triệu chứng của viêm mũi xoang như nghẹt mũi, chảy mũi.

Viêm mũi mạn tính cách điều trị

Theo y sĩ Trung Nguyên, tùy vào mức độ nghiêm trọng của viêm mũi mạn tính, y sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị. So với tình trạng nhẹ, người bệnh có thể điều trị bằng thuốc theo kê đơn của y sĩ, kết phù hợp với các giải pháp tận chỗ. So với tình trạng nặng, phẫu thuật mũi có thể được chỉ định.

1. Điều trị viêm mũi mãn tính bằng thuốc

• • Thuốc kháng histamine: Thường được kê đơn để điều trị chứng viêm mũi dị ứng. Thuốc kháng histamin có thể dùng dưới dạng xịt hoặc viên uống. Tuy nhiên, người bệnh không nên sử dụng lê dài vì có thể gây một số tác dụng phụ không có lợi cho việc phục hồi bệnh viêm mũi.

• • Thuốc corticosteroid: Là nhóm thuốc kháng viêm. Thuốc cũng xuất hiện thể được dùng để làm điều trị các vấn đề về dị ứng.

• • Thuốc xịt mũi ipratropium: Để điều trị viêm mũi mãn tính do rối loạn đường thở trên như viêm mũi không dị ứng với tăng bạch huyết cầu ái toan. Ngoài ra, viêm mũi mãn tính cũng xuất hiện thể cải thiện khi điều trị bằng thuốc xịt ipratropium hoặc thuốc steroid.

2. Chữa viêm mũi mãn tính tận chỗ

Một số giải pháp tương trợ cải thiện triệu chứng viêm mũi mạn tính tận chỗ người bệnh có thể ứng dụng như:

• • Rửa mũi với nước muối sinh lý là một phương pháp tương trợ điều trị phổ thông so với bệnh viêm mũi xoang. Người bệnh chỉ có xịt hoặc bơm rửa nước muối vào hai mũi để làm sạch vi trùng, dịch mũi hàng ngày, giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh.

• • Tránh xúc tiếp với những tác nhân gây dị ứng: So với viêm mũi mãn tính do dị ứng, người bệnh nên tránh các tác nhân gây dị ứng như hóa chất, mạt bụi, phấn hoa, lông thú hoang dã…

3. Điều trị bằng phương pháp áp lạnh ClariFix

Xem Thêm : Bảng size giày US, UK và cách chọn size giày chính xác nhất

Nếu các phương pháp điều trị trên không đáp ứng với viêm mũi mãn tính, người bệnh có thể được chỉ định điều trị bằng phương pháp ClariFix.

ClariFix là một thiết bị y tế được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chứng thực để sử dụng trong điều trị viêm mũi mãn tính ở người lớn. Phương pháp áp lạnh ClariFix sử dụng công nghệ làm lạnh đột phá, nhắm mục tiêu vào mô mũi bị viêm và các dây thần kinh phía bên dưới. Mục tiêu của việc này là làm lạnh các mô nhiễm trùng đến nhiệt độ ngừng hoạt động để giảm tín hiệu thần kinh và cải thiện các triệu chứng ở mũi, gồm có sổ mũi, nghẹt mũi.

Các biến chứng của viêm mũi mãn tính

Viêm mũi mãn tính có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng tác động ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của người bệnh.

Các biến chứng trực tiếp hoặc gián tiếp có thể gồm có:

• Viêm xoang cấp tính hoặc mãn tính
• Viêm tai giữa mủ hoặc viêm tai giữa thanh dịch
• Rối loạn giấc ngủ hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Các vấn đề về răng mồm
• Rối loạn chức năng vòi tai
• Polyp mũi
• Suy giảm thính lực
• Phát triển sọ mặt thất thường
• Làm bệnh hen suyễn trầm trọng hơn hoặc tăng cường thêm xu hướng phát triển bệnh hen suyễn

Cách phòng ngừa bệnh viêm mũi mạn tính

ThS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyên, để phòng ngừa viêm mũi mạn tính, người bệnh cần quản lý tốt các nguyên nhân gây ra bệnh, ví như:

• • Viêm mũi mạn tính do dị ứng: Người bệnh nên tránh xúc tiếp với những chất gây dị ứng như khói bụi, phấn hoa, lông thú hoang dã, hóa chất.

• • Viêm mũi mãn tính do dị vật: Cha mẹ cần để mắt đến trẻ thường xuyên, không nên cho con chơi với những loại hạt hoặc đồ chơi có kích thước quá nhỏ. Nếu có tín hiệu lạ nên dẫn con đi khám y sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng.

• • Viêm mũi mãn tính do nhiễm ký sinh trùng: Cần vệ sinh nơi ở và vệ sinh member thật sạch sẽ hàng ngày. So với những người dân ít hoặc không có khả năng chăm sóc bản thân như người sống thực vật, trẻ sơ sinh, người thiểu năng trí tuệ, người bị tai nạn đáng tiếc nặng… cần được theo dõi và chăm sóc tốt để phòng ngừa nguy cơ nhiễm ký sinh trùng.

Ngoài ra, tất cả chúng ta nên tránh để mắc cảm cúm, viêm mũi tái diễn hoặc mắc các bệnh nhiễm trùng tai mũi họng… có thể dẫn đến viêm mũi mãn tính bằng việc vệ sinh mũi, họng hàng ngày; đeo khẩu trang khi thoát khỏi nhà; tránh đến nơi đông người để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm có thể dẫn đến viêm mũi mãn tính. Ngoài ra, khi có những triệu chứng thất thường về tai mũi họng lê dài trên một tuần không khỏi, tất cả chúng ta nên đi khám tai mũi họng để sớm tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp lúc.

Câu thắc mắc thường gặp về bệnh viêm mũi mạn tính

1. Viêm mũi mạn tính có chữa được không?

Viêm mũi mãn tính có thể chữa khỏi và điều trị càng sớm thì sẽ càng ít biến chứng, hiệu quả càng cao, càng đỡ tốn kém và nhanh phục hồi.

2. Viêm mũi mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm mũi mãn tính không phải là một tình trạng y tế nguy cấp, tuy nhiên nếu lê dài quá lâu không được điều trị có thể dẫn đến nhiều biến chứng tác động ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý và nặng nhất là có thể rình rập đe dọa tính mệnh người bệnh.

• Biến chứng viêm tai giữa: Có thể dẫn đến suy giảm thính lực, điếc tạm thời hoặc điếc vĩnh viễn do thủng màng tai.
• Biến chứng viêm xoang: Nhiễm trùng xoang có thể lan tới ống dẫn lệ gây phù nề mi mắt, suy giảm thị lực. Nhiễm trùng xâm lấn nội sọ có thể gây viêm não màng não dẫn đến tử vong.

3. Viêm mũi mạn tính có nguy hiểm hơn viêm mũi cấp tính không?

Viêm mũi mãn tính và cấp tính đều gây ra các triệu chứng về mũi giống nhau nhưng khác nhau về thời kì bệnh diễn ra. Cụ thể, bệnh viêm mũi mãn tính lê dài trên 3 tháng. Viêm mũi mãn tính và cấp tính đều phải sở hữu thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như nhau, nhất là các biến chứng ở não.

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thăm khám, chẩn đoán, điều trị chuyên sâu các bệnh lý về tai-mũi-họng, trong đó có viêm mũi mạn tính. Với hàng ngũ Chuyên Viên, y sĩ đầu ngành giỏi nghề, lành nghề, lại được tương trợ bởi mạng lưới hệ thống trang thiết bị khám chữa bệnh tiến bộ hàng đầu và nhiều máy hiện chỉ có tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh như máy đo thính học, tiền đình NATUS của Mỹ, máy nội soi Xion của Đức, máy đo chức năng thính học INTERACOUSTIC của Đan Mạch… cùng với sự phối hợp mật thiết trong chẩn đoán và điều trị giữa các chuyên khoa Tai Mũi Họng, Tim mạch, Ung bướu, Chẩn đoán hình ảnh, Dinh dưỡng… hỗ trợ cho việc khám chữa bệnh chuyên nghiệp, toàn diện, hiệu quả cao.

“Mặc dù viêm mũi mãn tính không phải là một tình trạng y tế nguy cấp nhưng nên được điều trị từ sớm để tránh các biến chứng gây tác động ảnh hưởng đến thị lực, thính lực hoặc rình rập đe dọa tính mệnh của người bệnh, nhất là trẻ nhỏ. Việc phòng ngừa viêm mũi mãn tính cũng nên được lưu ý nhiều hơn, nhất là ở những người dân có cơ địa dị ứng, mắc bệnh viêm xoang, hen suyễn, lệch vách ngăn mũi”, y sĩ Nguyên khuyến nghị.