Bệnh tự miễn có mức độ nguy hiểm được xếp hàng thứ 3 trên thế giới, chỉ với sau bệnh lý tim mạch và ung thư. Bệnh khó điều trị dứt điểm, tuy nhiên nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng cách, bệnh có thể khắc phục được, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Bạn Đang Xem: Bệnh tự miễn: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tàn phế truất và tử vong, viêm khớp tự miễn tác động đến nhiều cơ quan của thân thể, dẫn đến đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng tầm 1,5 triệu người dân Mỹ hiện nay đang bị tác động bởi căn bệnh này, tác động ảnh hưởng lớn đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Bệnh tự miễn sao gì?

Bệnh tự miễn (tên tiếng anh – Autoimmune Disease) là những bệnh lý xẩy ra do hệ miễn nhiễm thân thể mất đi khả năng nhận mặt và phân biệt các kháng nguyên của thân thể với những tác nhân gây hại bên phía ngoài. Có tức là, các kháng nguyên trong thân thể nhầm lẫn và tiến công chính những cơ quan trong thân thể, trong lúc các virus, vi trùng có hại xâm nhập vào thân thể lại không được ngăn chặn, tiến công và gây tổn thương những cơ quan.

Viêm khớp do bệnh lý tự miễn sao nhóm các bệnh ở khối hệ thống xương khớp có liên quan tới sự phản ứng quá mức cần thiết của hệ miễn nhiễm trong thân thể. Bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở độ tuổi từ 20 – 40 tuổi, tiến triển theo từng đợt với những Lever từ nhẹ đến nặng và phức tạp, gây biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh lý tự miễn

Căn nguyên của bệnh là vì chính khối hệ thống miễn nhiễm tiến công những cơ quan trong thân thể. Trong các tình huống thông thường, thân thể phản ứng với nhiễm trùng hoặc sự hiện hữu của một chất lạ, ví dụ như vi trùng, virus hoặc nấm, bằng phương pháp tăng sinh sản các tế bào đặc biệt quan trọng (bạch huyết cầu) để xoá sổ và quét dọn “những kẻ xâm lược” có hại.

Trong các tình trạng viêm khớp do bệnh tự miễn các tế bào đặc biệt quan trọng này được huy động quá mức cần thiết sẽ xâm nhập vào bao hoạt dịch và gây phản ứng viêm. Nếu tình trạng này nối dài, lâu ngày dẫn đến xương, sụn bị ăn mòn, cuối cùng là biến dạng xương.

Theo PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa, Trưởng khoa Nội Cơ Xương Khớp, BVĐK Tâm Anh TP Hà Nội, một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc viêm khớp do bệnh tự miễn gồm:

• Tính di truyền: Nhiều nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh ở người bệnh có bố hoặc mẹ mắc bệnh cao hơn nữa gấp 2-3 lần so với những trường hợp khác.
• Tác nhân gây bệnh: Một số loại virus (viêm gan B, C, Influenzae…), vi trùng (Chlamydia, E.coli…)
• Nam nữ: Thống kê cho thấy, gần 80% các trường hợp mắc bệnh là ở nữ giới, trong đó khoảng tầm 2/3 là ở độ tuổi trên 30 và tuổi trung niên.
• Cơ chế dinh dưỡng, lối sống không phù hợp: Cơ chế dinh dưỡng, lối sống thiếu khoa học, không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của thân thể; thói quen hút thuốc lá, rượu bia, chất kích thích thường xuyên; stress công việc, thức khuya nối dài… là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Môi trường thiên nhiên sống và thao tác làm việc ô nhiễm: Môi trường thiên nhiên ô nhiễm, thường xuyên xúc tiếp với nhiều hóa chất ô nhiễm như thuốc trừ sâu, thủy ngân, chì… có thể tác động trực tiếp đến hệ miễn nhiễm, hay chuyển đổi và rối loạn hoạt động miễn nhiễm.

Triệu chứng thường gặp

Triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi bệnh nhân, tuy nhiên một số triệu chứng lâm sàng thường gặp nhất là:

• Thời đoạn đầu có thể có mỏi mệt nối dài không rõ nguyên nhân.
• Thời đoạn toàn phát: sốt dằng dai, đau mỏi toàn thân, đau đầu.
• Đau các khớp xương, đau cơ,…
• Sưng nóng ở các khớp, tràn dịch khớp,…

Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, các triệu chứng bệnh tự miễn ngày càng trở thành phức tạp hơn. Nhiều trường hợp xương khớp biến dạng cong vẹo hoặc phì đại, tác động ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm và đi lại của người bệnh, thậm chí là có nguy cơ tàn phế truất suốt đời và có những biến chứng nguy hiểm.

Các loại viêm khớp do bệnh tự miễn

Có hơn 80 bệnh lý tự miễn, trong đó 7 bệnh lý viêm khớp tự miễn thường gặp nhất là:

1. Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp hay còn được gọi là viêm đa khớp dạng thấp, là bệnh lý tự miễn xẩy ra do sự rối loạn hoạt động của hệ miễn nhiễm trong thân thể. Bệnh gây sưng đau nhiều khớp bàn tay, cổ tay, khuỷu, gối, cổ chân, bàn chân hai bên. Bệnh không chỉ phá hủy các tế bào, gây tổn thương hệ khớp mà còn tồn tại nguy cơ tác động đến nhiều cơ quan khác trong thân thể như mắt, tim, phổi, da và các mạch máu.

Thống kê cho thấy, cứ 100 người ở độ tuổi trưởng thành (20 – 40 tuổi) thì có một – 5 người mắc bệnh lý viêm khớp dạng thấp, tỷ lệ bệnh xẩy ra ở nữ giới cao gấp 2 – 3 lần nam giới. Bệnh tiến triển phức tạp, nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, để lại nhiều hệ quả nặng nề như hạn chế khả năng vận động, thậm chí là là tàn phế truất suốt đời nếu không được can thiệp kịp thời.

2. Viêm cột sống dính khớp

Xem Thêm : Elo trong Liên Minh Huyền Thoại là gì? Làm sao để thoát khỏi điểm số Elo Hell? 

Viêm cột sống dính khớp là tình trạng viêm xẩy ra ở vị trí mối nối giữa các đốt của cột sống, cột sống sống lưng hoặc xương chậu của người bệnh. Một vài trường hợp ghi nhận tình trạng viêm còn diễn ra ở các vị trí như khớp cổ, cổ tay, cổ chân…

Thống kê cho thấy, khoảng tầm 90 – 95% ca viêm cột sống dính khớp xẩy ra ở nam giới, 80% ở nam giới dưới 30 tuổi. Các triệu chứng thuở đầu của bệnh là đau vùng hông, đau vùng thần kinh tọa, viêm gân, đau cột sống thắt sống lưng… Nếu không được điều trị sớm và đúng cách, lúc các khớp cột sống dính với khớp ngoại biên, người bệnh có nguy cơ gù vẹo, mất khả năng vận động và nguy cơ tàn phế truất suốt đời.

3. Viêm khớp phản ứng

Viêm khớp phản ứng còn gọi là viêm khớp vô khuẩn hay hội chứng Reiter, là tình trạng viêm khớp xẩy ra sau nhiễm khuẩn hoặc nhiễm trùng, thường là ở những cơ quan tiết niệu, tiêu hóa hoặc sinh dục. Các triệu chứng viêm có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều khớp, thường gặp ở các khớp lớn như hai chi dưới, cột sống, vùng xương chậu, gân, dây chằng.

Bệnh phổ quát ở độ tuổi từ 20 – 40 tuổi, thường gặp ở người trẻ và nhất là ở nam giới, ít gặp ở người lớn tuổi. Hồ hết các trường hợp mắc viêm khớp phản ứng đều được tiên lượng tốt, bệnh nhân sớm hồi phục sau vài tuần hoặc vài tháng nếu can thiệp điều trị kịp thời. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn có nguy cơ tái phát nếu không có giải pháp chăm sóc sau điều trị đúng cách.

4. Viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến là bệnh lý viêm mạn tính có liên quan đến căn bệnh vảy nến với: 10 – 30% trường hợp viêm khớp xẩy ra trên bệnh nhân mắc bệnh vảy nến; 80% trường hợp xuất hiện sau các tổn thương vảy nến; 15% trường hợp xuất hiện cùng lúc các tổn thương vảy nến và 10% trường hợp xuất hiện trước lúc có những tổn thương thuở đầu ở da.

Nằm trong nhóm bệnh tự miễn khối hệ thống, viêm khớp vảy nến tác động đến hồ hết những cơ quan trong thân thể. Ở hệ xương khớp, bệnh gây triệu chứng đau nhức, xơ cứng và sưng phù ở khớp, hạn chế vận động và vận chuyển của người bệnh. Một số trường hợp người bệnh gặp tình trạng ngón chân và ngón tay sưng lên có hình dạng xúc xích, gọi là viêm Dactyl.

5. Lupus ban đỏ khối hệ thống

Lupus ban đỏ khối hệ thống là một bệnh lý tự miễn mạn tính có thể xẩy ra ở nhiều cơ quan trong thân thể, trong đó có hệ cơ xương khớp. Một số điểm đặc trưng của SLE gồm:

• Chủ yếu gặp ở nữ giới, tiến triển khác nhau ở mỗi người bệnh từ thấp đến nặng và phức tạp.
• Người bệnh cảm thấy mỏi mệt, sút cân, sốt dằng dai, không thuyên giảm mà không rõ nguyên nhân.
• Các triệu chứng của SLE khá đa dạng, nhìn chung người bệnh sẽ nổi ban ở mặt, thân mình, ban nhạy cảm với tia nắng, đau mỏi nhiều khớp, rụng tóc,…

Lupus ban đỏ khối hệ thống là bệnh lý do tự kháng thể trong thân thể gây ra, do đó để chẩn đoán chuẩn xác tình trạng bệnh không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng hoặc kết quả xét nghiệm huyết thanh đơn độc. Việc chẩn đoán bệnh cần được tiến hành tại một cơ sở y tế lớn và uy tín, trực tiếp thực hiện bởi hàng ngũ lương y tay nghề cứng cùng với sự tương trợ của máy móc, trang thiết bị văn minh.

6. Bệnh viêm khớp có biểu hiện viêm ruột

Khoảng chừng 1% các bệnh nhân viêm khớp có những biểu hiện của viêm ruột, thường gặp nhất là viêm khớp trong bệnh Crohn và viêm khớp do bệnh viêm loét đại trực tràng.

Điểm chung của hai căn bệnh này đều là bệnh viêm khớp do bệnh tự miễn, và đều gồm hai dạng viêm khớp khác nhau. Một là dạng viêm khớp ngoại vi, tức là tình trạng viêm vài khớp lớn không đối xứng và không bị biến dạng, các triệu chứng viêm khớp tăng dần cùng với những biểu hiện viêm ruột. Hai là viêm cột sống, trong đó các triệu chứng viêm khớp sau một thời kì sẽ không còn còn liên quan tới các biểu hiện viêm ruột.

7. Xơ cứng tị nạnh

Xơ cứng tị nạnh thuộc nhóm bệnh lý tự miễn hiếm gặp, đặc trưng bởi quá trình tăng sinh và ngọt ngào và lắng đọng của nhiều chất tạo keo ở da, thành mạch máu và những cơ quan khác trong thân thể. Biểu hiện lâm sàng gồm da dày, xơ cứng, gương mặt vô cảm, hội chứng Raynaud: bệnh nhân thấy tê buốt các đầu ngón tay khi gặp lạnh, bàn tay có thể thay đổi sắc tố trắng bệch, đỏ tím, đau nhức rồi trở về thường ngày, loét, hoại tử đầu chi, khó nuốt, nghẹt thở,… Khi đối chiếu với hệ cơ xương khớp, bệnh nhân xơ cứng tị nạnh gặp phải tình trạng căng cứng các vùng khớp quanh hàm, ngón tay, cổ tay… gây khó vận động. Các cơ bị co ngắn và yếu dần, khó kéo giãn.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh

Viêm khớp tự miễn không chỉ gây cứng khớp, đau nhức các khớp, biến chứng tàn phế truất… mà còn tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến những cơ quan phòng ban khác ví như:

• Tim mạch: Lúc các triệu chứng viêm khớp lan tỏa có thể làm yếu cơ tim, nguy cơ dẫn đến xơ vữa động mạch. Nghiên cứu cho thấy, bệnh lý tim mạch là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở bệnh nhân lupus ban đỏ khối hệ thống.
• Phổi: Thống kê cho thấy, các trường hợp bệnh thuyên tắc phổi, rối loạn đông máu ở động mạch chính phổi… do biến chứng viêm khớp tự miễn cao gấp 6 lần các trường hợp khác.
• Trầm cảm: Hệ miễn nhiễm có mối liên kết chặt chẽ với hệ thần kinh, thống kê cho thấy khoảng tầm 62% tổng số bệnh nhân mắc bệnh lý tự miễn có nguy cơ tiến triển sang rối loạn cảm xúc và trầm cảm khi “sống chung” với những triệu chứng khó chịu của bệnh.
• Ung thư: Khi hệ miễn nhiễm thân thể yếu đi cũng là lúc tiềm tàng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý ung thư khác. Các tự kháng thể nhầm lẫn tiến công các tế bào ở những cơ quan, không ngăn chặn các vi trùng, virus có hại xâm nhập là nguy cơ kích ứng nhiều bệnh lý ác tính, chẳng hạn bệnh lupus ban đỏ khối hệ thống có liên quan chặt chẽ với nhiều bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư phổi, ung thư cổ tử cung…
• Các bệnh lý tự miễn khác: Có hơn 80 bệnh lý tự miễn khác nhau, điểm chung của nhiều bệnh lý này là ở gen và môi trường thiên nhiên sống. Một số trường hợp người bệnh viêm khớp tự miễn mắc song song nhiều bệnh tự miễn khác, khi có ba bệnh hoặc nhiều hơn thì được gọi là hội chứng đa tự miễn (MAS).

Phương pháp chẩn đoán

Phó GS Hồng Hoa đã cho chúng ta thấy, hiện nay phương pháp xét nghiệm chẩn đoán bệnh viêm khớp tự miễn văn minh nhất và đang rất được ứng dụng tại BVĐK Tâm Anh đây chính là xét nghiệm kháng thể kháng nhân (ANA).

Xem Thêm : Domain model là gì | Tìm hiểu 4 layer liên quan

Xét nghiệm ANA là một trong những xét nghiệm trước nhất mà lương y sẽ chỉ định khi người bệnh có những triệu chứng, biểu hiện của bệnh tự miễn bằng phương pháp xác định lượng kháng thể kháng nhân có ở máu người bệnh.

Thông qua xét nghiệm này, lương y có thể xác định người bệnh có đang phạm phải bệnh lý tự miễn hay là không. Nếu kết quả xét nghiệm âm tính, có thể là vì hiệu giá kháng thể của người bệnh thấp, tuy nhiên chưa thể loại trừ là không mắc bệnh và cần kết phù hợp với các triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm khác để chẩn đoán. Trái lại, nếu kết quả xét nghiệm dương tính, đồng tức là hiệu giá kháng thể của người bệnh tăng và nguy cơ mắc bệnh tự miễn cao.

Tuy nhiên, nếu chỉ sử dụng phương pháp xét nghiệm kháng thể kháng nhân này thì lại không thể xác định chuẩn xác người bệnh đang mắc bệnh lý nào. Do đó, hồ hết các trường hợp lương y đều chỉ định thực hiện bổ sung một số xét nghiệm khác, tìm kiếm chuẩn xác các kháng thể đặc hiệu ở mỗi bệnh lý, chẩn đoán đúng và điều trị bệnh hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm khớp tự miễn

Nếu như trước kia hồ hết bệnh tự miễn không thể chữa khỏi hoàn toàn, người bệnh viêm khớp tự miễn phải chấp thuận sống chung với bệnh, gánh chịu những di chứng nặng nề, thậm chí là tàn phế truất thì hiện nay, sự tiến bộ của y khoa văn minh đã mở ra bước ngoặt điều trị mới. Khoa Nội Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tiền phong update và ứng dụng những thành tựu y khoa văn minh nhất thế giới trong điều trị bệnh viêm khớp tự miễn, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, hồi sinh vận động cho bệnh nhân.

Thực tế cho thấy khi xuất hiện các triệu chứng phát ban, đau nhức xương khớp… một số bệnh nhân tự ý mua thuốc điều trị tận chỗ mà không có chỉ định của lương y. Phó GS Hồng Hoa lời khuyên, người bệnh nên thăm khám ngay trong lúc có những triệu chứng thất thường và tuân tiên chỉ định điều trị của lương y, tránh những biến chứng nguy hiểm không thích xẩy ra.

Cơ chế dinh dưỡng cho bệnh nhân viêm khớp tự miễn

Một chủ trương dinh dưỡng thiếu lành mạnh, thiếu khoa học không chỉ làm các phương pháp điều trị mất hiệu quả mà còn khiến bệnh tình ngày càng trầm trọng. Do đó, Chuyên Viên lời khuyên người bệnh viêm khớp tự miễn cần duy trì thói quen ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cấp thiết và tốt cho hệ cơ xương khớp, song song tránh xa những thực phẩm có hại cho cơ quan này.

Các thực phẩm tốt cho bệnh nhân viêm khớp tự miễn gồm thực phẩm nhiều acid béo omega 3, các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, tiểu mạch, bông cải xanh, các sản phẩm từ sữa và trái cây giàu vitamin C…

Người bệnh viêm khớp tự miễn nên tránh thức uống chứa cồn, món ăn nhanh, các loại thịt đỏ, món ăn hải sản, thịt gà, nội tạng thú hoang dã… vì càng khiến bệnh trở thành trầm trọng.

Phòng ngừa viêm khớp tự miễn

Viêm khớp tự miễn biến chứng nguy hiểm, việc điều trị gặp nhiều khó khăn và phức tạp nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Do đó, việc phòng ngừa bệnh được quan tâm chú trọng hơn hết. PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa san sẻ 3 cách phòng ngừa bệnh tự miễn đơn giản và hiệu quả nhất, gồm:

• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên: Việc tập luyện thể dục thể thao điều độ giúp tăng cường sức khỏe, tăng sự dẻo dai và linh hoạt của khối hệ thống cơ xương khớp, phòng ngừa nhiều bệnh lý xương khớp khác. Khuyến nghị nên tập thể dục thể thao khoảng tầm 30 – 60 phút mỗi ngày, có thể tập những môn như đi bộ, yoga, lượn lờ bơi lội, đạp xe…
• Vận dụng chủ trương dinh dưỡng khoa học: Cần chú trọng đến chủ trương ăn uống hàng ngày, đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và các khoáng vật cấp thiết cho thân thể.
• Thăm khám ngay trong lúc có những triệu chứng thất thường: Việc khám và điều trị bệnh ngay từ thời đoạn đầu giúp phát huy được hiệu quả tối đa, song song giảm thiểu được ngân sách giành cho điều trị phức tạp nếu điều trị ở thời đoạn muộn.

Các vướng mắc thường gặp

Tổng hợp hàng trăm thắc mắc liên quan đến viêm khớp tự miễn được gửi về hộp thư của BVĐK Tâm Anh, PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa, Trưởng khoa Nội Cơ Xương Khớp, BVĐK Tâm Anh, TP Hà Nội trả lời cụ thể chi tiết như sau:

• Bệnh tự miễn sống được bao lâu?

Tùy vào thời khắc khai mạc các triệu chứng bệnh, thời kì phát hiện bệnh, thời kì khai mạc điều trị và các phương pháp điều trị được sử dụng mà tiên lượng thời sống nối dài sự sống ở mỗi bệnh nhân là khác nhau. Có những trường hợp phát hiện muộn, điều trị chậm trễ hoặc điều trị sai cách, người bệnh tự điều trị trong nhà… thì chỉ nối dài sự sống được vài năm, thậm chí là là vài tháng. Tin vui là tại BVĐK Tâm Anh đã ghi nhận hàng trăm trường hợp điều trị thành công, người bệnh nối dài thêm sự sống, sống vui khỏe nhờ phát hiện sớm, điều trị kịp thời và chăm sóc sau điều trị đúng cách. Do đó, điều quan trọng nhất là lời khuyên người bệnh nên đi thăm khám ngay trong lúc có những tín hiệu thất thường để can thiệp kịp thời, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ cuộc sống.

• Bệnh tự miễn có lây không?

Như tên gọi của bệnh, bệnh tự miễn sao những căn bệnh xuất phát từ chính những rối loạn trong hoạt động hệ miễn nhiễm ở mỗi người, không lây từ người này sang người khác. Chính vì thế, người khỏe mạnh hoàn toàn yên tâm xúc tiếp, thao tác làm việc chung với những người bệnh, tránh tạo sự xa lánh, gây tự ti và tự ti cho tất cả những người bệnh.

Viêm khớp do bệnh tự miễn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, người bệnh có nguy cơ tàn phế truất, thậm chí là rình rập đe dọa đến tính mệnh. Hãy đến ngay khoa Nội Cơ Xương Khớp, BVĐK Tâm Anh để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị đúng cách, hiệu quả!