Trong các sách tiếng Anh đề cập tới nội dung học thuật, các bạn sẽ gặp gỡ từ “Assistant Professor” khá thường xuyên. Vậy “Assistant Professor” nên dịch là gì trong tiếng Việt?

Bạn Đang Xem: Assistant Professor nên dịch là gì?

Ý kiến 1:

“Các ĐH ở nước Australia có 4 chức danh khoa mục: lecturer (giảng viên), senior lecturer (giảng viên thượng hạng), associate professor (phó GS ) và professor (GS). Nhưng ở các ĐH Mỹ có 3 chức danh professor: đó là assistant professor, associate professor, và professor. Chữ assistant professor rất khó dịch sang tiếng Việt, vì tuy mang danh là “assistant professor” (phụ trợ) nhưng những người dân có chức danh này chẳng phụ tá cho ai cả mà đã là một nhà nghiên cứu độc lập. Ở cả hai khối hệ thống, professor là chức danh tốt nhất trong khối hệ thống học hàm ĐH. Ở nước Australia cũng như ở Mỹ, GS là một chức vụ (position), chứ không phải chức danh hay phẩm hàm Theo phong cách hiểu ở Việt Nam.”

– GS Nguyễn Văn TuấnGS dịch tễ học và thống kê học tại Trường Y, ĐH Notre Dame, nước Australia

Ý kiến 2:

“Hôm về Việt Nam, tôi nộp bản CV của tôi cho những bệnh viện và trường ĐH trong đó có ghi danh xưng của tôi là “Assistant Professor”.

Xem Thêm : Khả năng mở rộng (Scalability) là gì? Ý nghĩa của khả năng mở rộng

Danh xưng này được dịch ra khá nhiều từ khác nhau tại Việt Nam. Có bạn dịch Assistant Professor là GS trợ lý, bạn khác dịch là phó GS, hoặc có bạn đề xuất là GS dự khuyết.

Vậy Assistant Professor nên dịch là gì?

Trước hết, tất cả chúng ta thử tìm hiểu sự tương dương của danh xưng và học hàm ở Việtnam và Hoa Kỳ để dịch cho đúng.

Tại Việt Nam, các trường Y khoa tại hiện có 3 bậc giảng dạy đấy là giảng viên, phó GS, và GS. Thường giảng viên trường Y khoa phải có bằng TS hoặc BS chuyên khoa II. Giảng viên là bậc giảng dạy trước nhất. Sau một thời kì (thường là 3-5 năm), giảng viên được đề cử ra hội đồng GS quốc gia để được phong hàm phó GS hoặc GS. Từ PGS lên GS thì thêm 5-10 năm nữa. Tại Việt Nam chỉ có một hội đồng GS nên việc phòng GS là phong học học hàm, kèm theo rất nhiều quyền lợi (tài chính và công việc).

Tại Mỹ, các trường Y có 4 bậc giảng dạy là instructor/lecturer, assistant professor, associate professor, và full professor. Instructor có thể dịch là giảng viên. Sau 1-3 năm, instructor có thể được phong lên Assist Professor. Sau 5 năm, Assistant có thể được phong làm Assosciate Professor và cuối cùng là full professor sau 5 năm.

Tuy tên 3 loại professor khác biệt nhưng cả 3 đều là cùng bậc GS, chỉ khác nhau độ thâm niên và sự đóng góp với trường/bệnh viện. Danh xưng chung Professor là danh xưng chỉ có hiệu lực khi GS đang giảng dạy tại trường, sau khoản thời gian nghỉ thì danh xưng này sẽ không còn.

Vì sự chêch lệch giữa 3 (Việt Nam) và 4 (Mỹ) cấp nên 2 chữ Assistant and Associate rơi vào bậc Phó GS. Nhưng không thể dịch cả hai đều là phó GS vì Associate thường cao hơn nữa và lâu hơn Assistant một bậc.

Xem Thêm : Behemoth là gì ? Tìm hiểu về loài sinh vật thần thoại này – MysTown

Dịch Assistant là GS trợ lý hay GS phụ tá là không đúng vì Assistant Professor là một giảng viên độc lập, không hề trợ lý hay phụ tá ai cả (trái lại, Assistant Professor thường có trợ giảng trong chấm bài). Vài trường hợp Assistant Professor cũng là chairman cùa một đơn vị hoặc giám đốc Khóa học BS nội trú nội thần kinh tại trường Y khoa Keck USC.

Dịch Assist Prof là GS dự khuyết là không đúng vì nằm trong faculty có quyền bầu cử đầy đủ trong Faculty Council.

Cách dịch nhanh nhất mà tôi thấy gần đây có bạn bên Việt Nam đưa ra là Assistant Professor là phó GS 1 và Associate Professor là phó GS 2. Theo ý bạn này thì khối hệ thống học hàm/danh xưng bên Việt Nam nên thay đổi theo xu hướng thế giới và cách dùng PGS1/2 là phù phù hợp với Assist/Assoc. như bên Mỹ.

– GS Wynn TranAssistant Professor của khoa Y Dược, ĐH Dược WesternU, Hoa Kỳ

Ý kiến 3:

“Để việc phong học hàm ngày càng hội nhập quốc tế tất cả chúng ta rất nên có học hàm tương đương assistant professor vào trong khối hệ thống. Tên Việt Nam có thể gọi là “trợ lý GS” hay “PGS1” còn học hàm PGS hiện nay thì tương ứng với associate professor của quốc tế và có thể gọi là PGS2. Các tiêu chí cho PGS hiện nay có thể chuyển thành tiêu chí cho PGS1 còn tiêu chí cho PGS2 phải đưa lên mức gần với GS hơn (có thể bằng khoảng tầm 2/3 yêu cầu về số điểm Dự Án BĐS quốc tế cũng như bài báo quốc tế uy tín). Đây là việc rất nên làm vì phần lớn các nước trên thế giới đều phải có ít nhất ba mức học hàm GS như vậy, chưa nói nhiều nước châu Âu có bốn mức (ở CHLB Đức người ta xếp loại full professor là C4 so với associate professor được xếp loại C3…).

Nếu tất cả chúng ta có những học hàm PGS1, PGS2 và GS thì tương ứng có thể xếp lương PGS1 = giảng viên chính, PGS2 = giảng viên thượng hạng (bậc 1) và GS = giảng viên thượng hạng (khai mạc luôn từ bậc 5).”

– Đào Tiến Khoa