Nội dung bài viết này sẽ nói đầy đủ về văn nghị luận.

Bạn Đang Xem: Văn nghị luận : Khái niệm văn nghị luận là gì và cách làm bài đạt điểm cao

Không chỉ san sớt các khái niệm quan trọng, những nội dung trong nội dung bài viết còn làm bạn làm được những bài văn nghị luận đạt điểm trên cao.

Tất cả chúng ta cùng khai mạc…

I Khái niệm về văn nghị luận cần ghi nhớ

Những tri thức quan trọng bạn cần phải ghi nhớ trước lúc thực hiện làm một bài văn:

1. Văn nghị luận là gì ?

Văn nghị luận là một dạng văn mà trong bài người viết, người nói tác giả dùng chủ yếu các lý lẽ, các dẫn chứng sau đó lập luận chỉ ra các những điểm nhấn, luận điểm nhằm xác định chỉ ra cho tất cả những người đọc, người nghe thấy được tư tưởng, ý kiến của tác giả gửi gắm vào tác phẩm.

Văn nghị luận được viết ra nhằm giúp cho tất cả những người đọc, người nghe tin, tán thưởng và hiểu để cùng sát cánh đồng hành với những người viết

2. Đặc điểm của văn nghị luận

Mỗi bài văn nghị luận đều phải có luận điểm, luận cứ và lập luận:

– Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, ý kiến trong bài văn nghị luận.

Một bài văn thường có những luận điểm

• luận điểm chính
• luận điểm xuất phát
• luận điểm triển khai

– Luận cứ là đưa ra dẫn chứng và lí lẽ nhằm sáng tỏ luận điểm.

– Lập luận là cách tổ chức vận dụng lí lẽ, dẫn chứng sao cho luận điểm được nổi trội và có sức thuyết phục. Lập luận gồm có những cách suy lý, quy nạp, suy diễn, so sánh, phân tích, tổng hợp sao cho luận điểm đưa ra là hợp lý, không thể bác bỏ bỏ.

3. Bố cục tổng quan của một bài văn nghị luận

Bố cục tổng quan của bài văn nghị luận gồm có:

Đặt vấn đề (mở bài)

Giới thiệu vấn đề, tầm quan trọng của vấn đề, nêu được luận điểm cơ bản cần xử lý.

Xử lý vấn đề (thân bài)

Triển khai các luận điểm, dùng lí lẽ dẫn chứng lập luận để thuyết phục người nghe theo ý kiến đã trình bày.

Kết thúc vấn đề (kết bài)

Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa của vấn đề đã nêu.

Tham khảo thêm: Soạn bài Bố cục tổng quan và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận

4. Các loại văn nghị luận

Trong lớp học học trung học cơ sở và trung học phổ thông, các loại văn nghị luận gồmcó:

– Nghị luận xã hội

+ Nghị luận về một sự việc, hiện tượng lạ trong đời sống

+ Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lí

+ Nghị luận về một vấn đề đưa ra trong tác phẩm văn học

– Nghị luận văn học

+ Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

+ Nghị luận về tác phẩm truyện

Ngoài những tri thức trọng tâm trên, để hoàn thành tốt bài làm văn của mình, bạn còn cần ghi nhớ đầy đủ các lạo thao tác lập luận trong một bài văn nghi luận.

Tất cả chúng ta cùng đến với phần tiếp theo của nội dung bài viết.

II Các thao tác lập luận trong văn nghị luận

Để nắm được đầy đủ khái niệm , cách thực hiện và ví dụ mẫu, các bạn cũng có thể xem đầy đủ hơn ở nội dung bài viết các thao tác lập luận trong văn nghị luận đã được chúng tôi soạn.

Bạn cũng xuất hiện thể xem phần sơ lược về sau.

6 thao tác văn nghị luận gốm có

• 1. Giảng giải
• 2. Phân tích
• 3. Chứng minh
• 4. Phản hồi
• 5. So sánh
• 6. Bác bỏ bỏ

Tất cả chúng ta cùng tìm hiểu về khái niệm, yêu cầu, tác dụng và cách làm chi tiết cụ thể của từng thao tác lập luận theo bảng về sau:

Thao tác giảng giải

– Giảng giải cơ sở: Giảng giải từ ngữ, khái niệm khó, nghĩa đen, nghĩa bóng của từ

– Trên cơ sở đó giảng giải toàn bộ vấn đề, lưu ý nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn

Thao tác phân tích

– Khám phá chức năng biểu hiện của đa số chi tiết cụ thể

– Dùng phép liên tưởng để mở rộng nội dung ý nghĩa

– Những cách phân tích thông dụng

• Chia nhỏ đối tượng người dùng thành các phòng ban để xem xét
• Phân loại đối tượng người dùng
• Liên hệ, so sánh
• Giải nghĩa bình giá
• Nêu khái niệm

Thao tác chứng minh

– Đưa lí lẽ trước

– Chọn dẫn chứng và đưa dẫn chứng. Cấp thiết phải phân tích dẫn chứng để lập luận chứng minh thuyết phục hơn. Thỉnh thoảng em có thể thuyết minh trước rồi trích dẫn chứng sau.

Thao tác phản hồi

Phản hồi luôn có hai phần:

– Đưa ra những nhận định về đối tượng người dùng nghị luận.

– Xếp loại vấn đề (lập trường đúng đắn và nhất thiết phải có tiêu chí).

Thao tác so sánh

– Xác định đối tượng người dùng nghị luận, tìm một đối tượng người dùng tương đồng hay tương phản, hoặc hai đối tượng người dùng cùng lúc.

– Chỉ ra những điểm giống nhau giữa các đối tượng người dùng.

– Dựa vào nội dung cần tìm hiểu, chỉ ra điểm khác biệt giữa các đối tượng người dùng.

– Xác định giá trị cụ thể của đa số đối tượng người dùng.

Thao tác bác bỏ bỏ

– Bác bỏ bỏ một ý kiến sai có thể thực hiện bằng rất nhiều cách: bác bỏ bỏ luận điểm, bác bỏ bỏ luận cứ, bác bỏ bỏ cách lập luận hoặc phối hợp cả ba cách:

• Bác bỏ bỏ luận điểm: thường sẽ có hai cách bác bỏ bỏ – Dùng thực tế – Dùng phép suy luận
• Bác bỏ bỏ luận cứ: vạch ra tính chất sai trái, giả tạo trong lý lẽ và dẫn chứng được sử dụng.
• Bác bỏ bỏ lập luận: vạch ra xích mích, phi lôgíc trong lập luận của đối phương.

Ở nội dung tiếp theo, Đọc Tài Liệu sẽ san sớt đầy đủ và chi tiết cụ thể các bước thực hiện hoàn thành một bài văn nghị luận

III Cách làm bài văn nghị luận xã hội

Xem Thêm : Áo blouse bác sĩ y tá: phân loại, cách may và chọn mua chuẩn như tại bệnh viện

Như đã nếu ở trên, văn nghị luận xã hội gồm 3 dạng là:

• Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí
• Nghị luận về một sự việc hiện tượng lạ đời sống
• Nghị luận về một vấn đề đưa ra trong tác phẩm văn học

Tất cả chúng ta sẽ khai mạc đi tìm hiểu cách làm của từng dạng trên.

1. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

– Các dạng đề thường gặp

• Nêu rõ yêu cầu nghị luận trong đề
• Chỉ đưa ra vấn đề xuất luận mà không đưa ra yêu cầu cụ thể nào
• Nêu trực tiếp vấn đề xuất luận
• Gián tiếp đưa ra vấn đề xuất luận qua một câu danh ngôn, một câu ngạn ngữ, một mẩu truyện..

– Kĩ năng phân tích đề

+ Phân tích đề là chỉ ra những yêu cầu về nội dung, thao tác lập luận và phạm vi dẫn chứng của đề.Đây là bước đặc biệt quan trọng quan trọng trong làm văn nghị luận xã hội.

+ Các bước phân tích đề : Đọc kĩ đề bài ,gạch chân các từ then chốt (những từ chứa đựng ý nghĩa của đề), lưu ý các yêu cầu của đề (nếu có), xác định yêu cầu của đề (Tìm hiểu nội dung của đề, tìm hiểu hình thức và phạm vi tư liệu cần sử dụng).

+ Cần trả lời các thắc mắc sau:

• Đây là dạng đề nào?
• Đề đưa ra vấn đề gì cần xử lý?
• Có thể viết lại rõ ràng luận đề ra giấy.

+ Có 2 dạng đề:

• Đề nổi, học trò dễ dàng nhận ra và gạch dưới luận đề trong đề bài.
• Đề chìm, học trò cần đọc kĩ đề bài, dựa vày ý nghĩa câu nói, mẩu truyện , văn bản được trích dẫn mà xác định luận đề.

– Kỹ năng xác định luận điểm, triển khai luận cứ

+ Thông thường, bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lí sẽ có được những luận điểm chính sau:

• Luận điểm 1: Giảng giải tư tưởng đạo lí
• Luận điểm 2 : Phản hồi, chứng minh tư tưởng đạo lí, phê phán những biểu hiện sai lệch liên quan đến vấn đề
• Luận điểm 3 :Bài học kinh nghiệm rút ra

+ Để thuyết minh cho luận điểm lớn, người ta thường đề xuất các luận điểm nhỏ. Một bài văn có thể có nhiều luận điểm lớn, mỗi luận điểm lớn lại được cụ thể hoá bằng nhiều luận điểm nhở hơn.Tuỳ vào từng đề bài , học trò có thể triển khai những luận điểm nhỏ hơn.

Các bước làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

+ Bước 1: Giảng giải

Đây là phần trả lời cho thắc mắc là gì, ra sao, biểu hiện củ thể….Trước hết, người viết cần tìm và giảng giải nghĩa của đa số từ được xem là từ khóa; nếu kê nó vào hoàn cảnh cụ thể trong cả câu nói thì nó biểu hiện ý nghĩa gì. Sau đó rút ra ý nghĩa chung của tư tưởng, đạo lý, ý kiến của tác giả về vấn đề được nêu ra.

+ Bước 2: Phân tích

Phân tích và chứng minh các mặt đúng của tư tưởng, đạo lý (thường trả lời thắc mắc vì sao nói như vậy? Dùng dẫn chứng cuộc sống xã hội để chứng minh. Từ đó chỉ ra tầm quan trọng, tác dụng của tư tưởng, đạo lý khi đối chiếu với đời sống xã hội).

+ Bước 3: Mở rộng (nếu không như vậy thì thế nào)

Bác bỏ bỏ bằng phương pháp lật ngược vấn đề vừa bàn luận, nếu vấn đề là đúng thì đưa ra mặt trái của vấn đề. Trái lại, nếu vấn đề sai hãy lật ngược bằng phương pháp đưa ra vấn đề đúng, bảo vệ cái đúng cũng xuất hiện tức là phủ định cái sai.

+ Bước 4: Xếp loại, phản hồi

Xếp loại vấn đề đó đúng hay sai, còn phù phù hợp với thời đại ngày này hay là không, có tác động thế nào đến thành viên người viết, tác động thế nào đến xã hội nói chung.

Bác bỏ bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến tư tưởng, đạo lý vì có những tư tưởng, đạo lý đúng trong thời đại này nhưng còn hạn chế trong thời đại khác, đúng trong hoàn cảnh này nhưng chưa thích hợp trong hoàn cảnh khác; dẫn chứng minh họa.

+ Bước 5: Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm được rút ra

Trước hết là bài học kinh nghiệm rút ra cho chính bản thân người viết (rút ra bài học kinh nghiệm gì, bản thân đã làm được chưa, nếu chưa thì nên cần làm gì để đạt được…).

Tiếp theo, khi đối chiếu với gia đình, những người dân xung quanh và xã hội thì bài học kinh nghiệm nhận thức là gì, thuyết phục mọi người cùng vận dụng và hành động.

Dàn ý bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

Mở Bài

– Dẫn dắt, giới thiệu tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.

– Mở ra hướng xử lý vấn đề.

Thân bài

– Giảng giải tư tưởng, đạo lí cần bàn luận

Khi giảng giải cần lưu ý:

• Bám sát tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện.
• Chỉ giảng giải những từ ngữ, hình ảnh còn ngụ ý hoặc chưa rõ nghĩa.
• Phải đi từ yếu tố nhỏ đến yếu tố lớn: giảng giải từ ngữ, hình ảnh trước, rồi mới tổng thể ý nghĩa của toàn bộ tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu.

– Bàn luận tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu

+ Bàn luận về mức độ đúng đắn, chuẩn xác, thâm thúy của tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu:

Khi bàn luận nội dung này, cần lưu ý:

• Phân tích, chia tách tư tưởng đạo lí thành các khía cạnh để xem xét, nhận định và đánh giá.
• Dùng lí lẽ, lập luận và dẫn chứng để chứng minh tính đúng đắn, song song bác bỏ bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến vấn đề tư tưởng, đạo lí được bàn luận.
• Khi bàn luận, nhận định và đánh giá cần thận trọng, khách quan, có địa thế căn cứ vững chắc.

+ Bàn luận về mức độ đầy đủ, toàn diện của tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu

Khi bàn luận nội dung này, cần lưu ý:

• Người viết nên tự đưa ra và trả lời các thắc mắc: Tư tưởng đạo lí ấy đã đầy đủ, toàn diện chưa? Có thể bổ sung thêm điều gì?
• Người viết cần lật đi lật lại vấn đề, xem xét từ nhiều góc độ, nhiều quan hệ để nhận định và đánh giá và bổ sung cho hợp lí, chuẩn xác.
• Người viết cần có khả năng, lập trường tư tưởng vững vàng, cần có suy nghĩ riêng, dám đưa ra chính kiến riêng, miễn sao hợp lí, có ý thức xây dựng và phù hợp đạo lí.

– Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động trong cuộc sống

Khi đưa ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động, cần lưu ý:

• Bài học kinh nghiệm phải được rút ra từ chính tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, phải hướng tới tuổi xanh, phù hợp và thiết thực với tuổi xanh, tránh chung chung, trừu tượng.
• Nên rút ra hai bài học kinh nghiệm, một về nhận thức, một về hành động.
• Bài học kinh nghiệm cần được nêu thực bụng, giản dị, tránh hô khẩu hiệu, tránh hứa suông hứa hão.

Kết bài

– Xếp loại ngắn gọn, tổng thể về tư tưởng, đạo lí đã bàn luận.

– Phát triển, liên tưởng, mở rộng, nâng cao vấn đề.

Ví dụ tham khảo:

Nghị luận về ý nghĩa của tình yêu thương trong cuộc sống

Nghị luận xã hội về ý chí nghị lực

2. Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng lạ đời sống

– Yêu cầu của kiểu bài này là học trò cần làm rõ hiện tượng lạ đời sống ( qua việc miêu tả, phân tích nguyên nhân, các khía cạnh của hiện tượng lạ…) từ đó thể hiện thái độ nhận định và đánh giá của họ cũng như đề xuất ý kiến, giải pháp trước hiện tượng lạ đời sống.

– Kỹ năng phân tích đề: Xác định ba yêu cầu

• Yêu cầu về nội dung: Hiện tượng lạ cần bàn luận là hiện tượng lạ nào? Đó là hiện tượng lạ tốt đẹp, tích cực trong đời sống hay hiện tượng lạ mang tính chất tiêu cực, hiện nay đang bị xã hội lên án, phê phán ? Có bao nhiêu ý cần triển khai trong nội dung bài viết ? Quan hệ giữa các ý ra sao?
• Yêu cầu về phương pháp: Các thao tác nghị luận chính cần sử dụng? Giảng giải, chứng minh, phản hồi, phân tích, bác bỏ bỏ, so sánh,…
• Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: Nội dung bài viết có thể lấy dẫn chứng trong văn học, trong đời sống thực tiễn (chủ yếu là đời sống thực tiễn).

– Kỹ năng xác định luận điểm, triển khai luận cứ

• Luận điểm 1 :Thực trạng
• Luận điểm 2 : Nguyên nhân
• Luận điểm 3 : Tác hại / tác dụng
• Luận điểm 4 : Giải pháp, bài học kinh nghiệm

Các bước làm bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng lạ đời sống

Bước 1: Giảng giải

Tìm và giải nghĩa những từ ngữ, từ khóa mà đề bài đưa ra. Tuy nhiên có những sự việc xẩy ra phổ quát như tai nạn đáng tiếc liên lạc, nói tục chửi thề…là những sự việc hiển nhiên nên không cần giảng giải.

Bước 2: Nêu hiện trạng

Dựa vào thực tế đời sống để trả lời các thắc mắc sự việc, hiện tượng lạ này xuất hiện ở đâu, xuất hiện vào thời kì nào, diễn ra ở quy mô nào, đối tượng người dùng của sự việc việc hiện tượng lạ là ai, mức độ tác động ra sao…

Bước 3: Lý hương nguyên nhân

Nêu thực trạng và nguyên nhân

• Nguyên nhân khách quan (tác động từ phía bên ngoài như pháp luật, quốc gia, xã hội…)
• Nguyên nhân chủ quan (do nhận thức, ý thức, thói quen của con người…).

Bước 4: Xếp loại kết quả, hậu quả

Dù là hiện tượng lạ tích cực hay tiêu cực thì đều dẫn đến một kết quả hay hậu quả tương ứng (nếu là hiện tượng lạ tích cực; tác hại- hậu quả, nếu là hiện tượng lạ tiêu cực).

Bước 5: Giải pháp

Dựa vào phần nhận định và đánh giá hậu quả/ kết quả để mang ra giải pháp phù hợp. Khi đối chiếu với hậu quả thì phải đưa ra giải pháp mạnh mẽ để ngăn chặn; nếu là kết quả thì phải khuyến khích, cổ vũ, khích lệ và phát triển.

Dàn ý bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng lạ đời sống

Mở bài

Xem Thêm : Giải đáp thắc mắc: Penthouse trên Đà Lạt nghĩa là gì?

– Giới thiệu sự việc, hiện tượng lạ cần bàn luận

– Mở ra hướng xử lý vấn đề: Thường là trình bày suy nghĩ

Thân bài

– Giảng giải hiện tượng lạ đời sống

Khi giảng giải cần lưu ý:

• Bám sát hiện tượng lạ đời sống mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện.
• Làm nổi trội được vấn đề cần tranh cãi trong bài.

– Bàn luận về hiện tượng lạ đời sống

+ Phân tích các mặt, các biểu hiện của sự việc việc, hiện tượng lạ đời sống cần bàn luận

+ Nêu nhận định và đánh giá, nhận định về mặt đúng – sai, lợi – hại, lí giải mặt tích cực cũng như hạn chế của sự việc việc, hiện tượng lạ ấy, thổ lộ thái độ tán thành, biểu dương hay lên án, phê phán.

+ Chỉ ra nguyên nhân của của sự việc việc, hiện tượng lạ ấy, nêu phương hướng khắc phục mặt tiêu cực, phát huy mặt tích cực của sự việc việc, hiện tượng lạ.

– Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động trong cuộc sống

Liên hệ với bản thân và thực tế đời sống, rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động.

Kết bài

– Xếp loại chung về sự việc việc, hiện tượng lạ đời sống đã bàn luận

– Phát triển, mở rộng, nâng cao vấn đề.

Ví dụ tham khảo:

Nghị luận xã hội về đấm đá bạo lực học đường

Nghị luận xã hội về căn bệnh vô cảm

3. Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội rút ra trong tác phẩm văn học

Đây là dạng bài nói về một vấn đề xã hội, một triết lí nhân văn thâm thúy nào này được rút ra từ trong tác phẩm văn học thẩm mỹ. Vấn đề xã hội này còn có thể các đã được học ở trong lớp học sách giáo khoa của mình hoặc trích trong các mẫu báo, tài liệu khoa học nào đó.

Đây là một dạng đề tổng hợp yên cầu các em phải có tri thức cả về văn học và đời sống.

2 bước thực hiện

Bước 1: Tóm tắt, giảng giải, nêu nội dung chính của vấn đề xã hội đưa ra.

Bước 2: Nghị luận xã hội, tiến hành các thao tác nghị luận xã hội thông thường tùy thuộc xem đó là tư tưởng đạo lí hoặc hiện tượng lạ đời sống.

Dàn ý chung

Mở bài

– Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề xã hội đưa ra trong các tác phẩm văn học cần bàn luận.

– Mở ra hướng xử lý vấn đề.

Thân bài

– Vài nét về tác giả và tác phẩm

Giới thiệu ngắn gọn tác giả, tác phẩm có vấn đề xuất luận.

– Bàn luận vấn đề xã hội đưa ra trong các tác phẩm văn học mà đề yêu cầu

+ Nêu vấn đề được đưa ra trong tác phẩm văn học:

• Người viết phải vận dụng kĩ năng đọc – hiểu văn bản để trả lời các thắc mắc: Vấn đề đó là gì? Được thể hiện ra sao trong tác phẩm?
• Cần nhớ, tác phẩm văn học chỉ là cái cớ để nhân này mà tranh cãi, nghị luận về vấn đề xã hội, vì thế không nên đi quá sâu vào việc phân tích tác phẩm mà chủ yếu rút ra vấn đề có ý nghĩa xã hội để tranh cãi.

+ Từ vấn đề xã hội được rút ra, người viết tiến hành làm bài nghị luận xã hội, nêu những suy nghĩ của họ mình về vấn đề xã hội ấy:

• Vấn đề được yêu cầu bàn luận ở đây (cũng là vấn đề xã hội mà nhà văn đưa ra trong tác phẩm văn học) có thể là một trong những tư tưởng đạo lí, có thể là một hiện tượng lạ đời sống.
• Vì vậy người viết chỉ có nắm vững phương pháp làm các kiểu bài nghị luận xã hội (về tư tưởng đạo lí, về một hiện tượng lạ của đời sống) để làm tốt phần này.
• Khẳng định ý nghĩa của vấn đề trong việc tạo nên giá trị của tác phẩm.

– Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động trong cuộc sống

Khi đưa ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành động, cần lưu ý:

• Bài học kinh nghiệm phải được rút ra từ chính vấn đề xã hội (tư tưởng đạo lí hoặc hiện tượng lạ đời sống) được đưa ra trong tác phẩm mà đề yêu cầu, phải hướng tới tuổi xanh, phù hợp và thiết thực với tuổi xanh, tránh chung chung, trừu tượng.
• Nên rút ra hai bài học kinh nghiệm, một về nhận thức, một về hành động.
• Bài học kinh nghiệm cần được nêu thực bụng, giản dị, tránh hô khẩu hiệu, tránh hứa suông hứa hão.

Kết bài

– Xếp loại ngắn gọn, tổng thể về vấn đề xã hội đã bàn luận.

– Phát triển, liên tưởng, mở rộng, nâng cao vấn đề.

Ví dụ tham khảo

Nghị luận về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến Việt Nam

Truyện Kiều là bản cáo trạng lên án một xã hội bất nhân giày đạp con người

4. Các lưu ý khi viết bài văn nghị luận xã hội

– Phát huy mọi loại tri thức, trong nhà trường cũng như trong cuộc sống để so sánh, phát triển, vận dụng vào nội dung bài viết sao cho phong phú, thâm thúy, đầy đủ, cô đúc nhất.

– Phải dữ thế chủ động, mạnh dạn trong những lúc viết bài, vì rất khác với nghị luận văn học, nói chung người viết có thể dựa vào bài học kinh nghiệm có sẵn, hoặc được thầy giáo viên hướng dẫn, bài nghị luận xã hội hoàn toàn buộc người viết phải dữ thế chủ động đề xuất chính kiến của mình, có thể đúng hay chưa đúng, được số đông gật đầu hay là không gật đầu, miễn sao nó thuyết phục được người đọc bằng những lí lẽ xác đáng.

– Dạng thắc mắc nghị luận xã hội chỉ được cho tối đa 3 điểm, nên dung tích nội dung bài viết cũng không nên quá dài. Trong yêu cầu cụ thể, đề thi có thể ghi rõ nội dung bài viết không vượt quá 600 từ, tức là với khổ giấy thi được sử dụng chính thức như hiện nay, chỉ có không thật 2 trang, viết ngắn quả là tương đối khó hơn viết dài, thí sinh cần phải lưu ý thời kì để không bị phân tán tư tưởng, tránh tác động đến phần bài làm khác.

IV Cách làm bài văn nghị luận văn học

1. Cách làm bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày nhận xét, nhận định và đánh giá của người viết về nội dung và thẩm mỹ của đoạn thơ, bài thơ ấy.

Hình thức chính của kiểu bài nghị luận này là phân tích hoặc bình giảng.

Mở bài

Giới thiệu tác giả, tác phẩm và đưa ra ý kiến tổng thể nhất thể hiện cảm nhận và suy nghĩ của người viết về đoạn thơ, bài thơ.Thân bài

Triển khai các luận điểm chính của nội dung bài viết. Các luận vấn đề cần được sắp xếp theo trình tự hợp lí, có mạng lưới hệ thống và đảm bảo tính liên kết.

Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và thẩm mỹ của đoạn thơ, bài thơ; từ đó nhấn mạnh vấn đề ý nghĩa của đoạn thơ, bài thơ khi đối chiếu với sự nghiệp sáng tác của tác giả, khi đối chiếu với nền văn học và khi đối chiếu với độc giả…

Ngoài nội dung trên, các bạn cũng có thể tham khảo thêm nội dung bài viết hướng dẫn soạn bài cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ đã được chúng tôi soạn.

2. Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện

Các hình thức nghị luận

– Nghị luận về tác phẩm truyện khá phong phú, có thể gồm có:

• Phân tích tác phẩm truyện (phàn tích giá trị nội dung, giá trị thẩm mỹ của truyện (hoặc một đoạn trích); phân tích nhân vật; phân tích một đặc điểm nội dung hay thẩm mỹ của tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích;…);
• Phát biểu cảm tưởng vể tác phẩm truyện (cảm tưởng về tác phẩm (đoạn trích); cảm tưởng về một nhân vật; cảm tưởng về một chi tiết cụ thể đặc sắc;…);
• Phản hồi về tác phẩm truyện (phản hồi về một nhân vật, một chủ đề của tác phẩm truyện,…).

– Việc phân định, tách bạch ranh giới giữa các hình thức nghị luận nêu trên chỉ là tương đối, trong thực tế có thể xen kẹt các hình thức nói trên. Tuỳ vào từng yêu cầu cụ thể của đề bài mà xác định mức độ, phạm vi, hình thức nghị luận chính cũng như sự phối hợp các hình thức nghị luận khác.

Xây dựng dàn ý

– Mở bài : Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nêu ý kiến nhận định và đánh giá chung nhất vể tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) được nghị luận.

– Thân bài : Khối hệ thống luận điểm của bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đóạn trích) có thể được hình thành dựa trên:

• Nội dung được tác giả đề cập tới trong tác phẩm (hoặc đoạn trích).
• Giá trị của tác phẩm (hoặc đoạn trích) (gồm có giá trị nội dung, giá trị thẩm mỹ; nếu bàn về giá trị nội dung thì tập trung vào giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo,…; nếu bàn về giá trị thẩm mỹ thì tập trung vào kết cấu, nhân vật, tiếng nói, tình huống,…).
• Trong quá trình triển khai luận điểm, cần sử dụng một mạng lưới hệ thống luận cứ phong phú, xác đáng để minh hoạ nhằm tăng thêm độ tin cậy và sức thuyết phục cho những ý kiến xét về tác phẩm.

– Kết bài : Nêu tổng thể nhận định, nhận định và đánh giá chung về tác phẩm truyện (đoạn trích).

Trên đây là tổng hợp các tri thức trọng tâm và cách làm bài văn nghị luận.Chúc bạn luôn học tốt và luôn đạt được những kết quả tốt nhất.