Thơ ca là tiếng nói của tâm hồn, là tiếng nói tình cảm con người. Ta gặp gỡ trong các tác phẩm thơ ca là một thế giới nội tâm của tác giả hay những rung động mãnh liệt của trái tim nghệ sĩ trước cuộc đời. Cảm xúc là yếu tố chi phối chủ đạo trong các tác phẩm thơ ca, là nguồn cội của mọi sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật. Thơ ca đã có mặt cùng với sự phát triển của nhân loại suốt bao thời kì lịch sử dân tộc, nhờ có nó mà cuộc sống trở thành phong phú hơn, đẹp đẽ và nhân văn hơn. Vậy thơ ca là gì? Đặc trưng và phân loại thơ thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài sau viết sau.

Bạn Đang Xem: Thơ ca là gì? Đặc trưng và phân loại thơ

Khái niệm thơ ca là gì?

Thơ hay thơ ca, thi ca là những hình thức sáng tạo văn học phản ánh cuộc sống với những xúc cảm chất chứa, cô đọng, những tâm trạng dạt dào đi kèm những tưởng tượng mạnh mẽ đi kèm tiếng nói súc tích, giàu hình ảnh và có tiết điệu.

Thơ ca là được xem là hình thức thuở đầu của văn học, ngoại trừ các mẩu chuyện truyền thuyết thời nguyên thuỷ có hình thức tồn tại ở các tiệc tùng, lễ hội, cúng tế, các hình thức văn học thuở đầu như sử thi, kịch, thơ trữ tình đều là thơ ca, tức là tác phẩm sử dụng tiếng nói có tiết điệu. Với nhiều nền văn học trên thế giới và riêng với Việt Nam, thơ ca đã ra đời từ rất mất thời gian rồi mới văn xuôi xuất hiện. Trải qua quá trình lịch sử dân tộc phát triển lâu dài, thơ ca đã tạo ra được những hình thức cực kì đa dạng, từ thơ sử thi dài hàng chục ngàn câu đến những bài thơ ngắn chỉ gồm bốn, năm dòng như thơ ngũ ngôn, thơ tứ tuyệt, thơ haiku…

Đặc trưng của thơ ca

Thơ ca sẽ sở hữu rất nhiều đặc trưng, nhưng sau đây là những đặc trưng cơ bản nhất của thơ ca.

• Thơ là một thể loại văn học thuộc phương thức biểu hiện trữ tình, thơ tác động đến người đọc bằng sự nhận thức khi đối chiếu với cuộc sống, những liên tưởng, tưởng tượng phong phú; thơ được phân chia thành nhiều loại khác nhau nhưng dù thuộc mô hình thức nào thì yếu tố trữ tình vẫn giữ vai trò cốt lõi trong tác phẩm.

• Nhân vật trữ tình (chủ thể trữ tình, cái tôi trữ tình) là người trực tiếp cảm nhận và bộc bạch niềm rung động trong thơ trước sự kiện. Nhân vật trữ tình là cái tôi thứ hai của thi sĩ, gắn bó máu thịt với tư tưởng, tình cảm của chính tác giả.

• Xem Thêm : Uncategorized

  Thơ là tiếng nói của tình cảm con người, những rung động của trái tim trước cuộc đời.

• Mặc dù thơ ca thể hiện những cảm xúc, tâm sự riêng tư, nhưng những tác phẩm thơ ca chân chính bao giờ cũng mang ý nghĩa nói chung về con người, về cuộc đời, về nhân loại đó là cầu nối dẫn tới sự việc đồng cảm giữa người với những người trong cuộc sống.

• Thơ thường không trực tiếp kể về việc kiện nhưng bao giờ cũng luôn tồn tại ít nhất một sự kiện làm phát sinh rung động thẩm mỹ mãnh liệt trong tâm hồn thi sĩ mà các tác phẩm thơ ca đó là phương thức để biểu thị niềm rung động ấy. Ta từng gặp gỡ một miếng trầu đem mời để mở đầu mẩu chuyện hay một tiếng gà trưa đủ để làm bắt được cảm xúc của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh, hình ảnh một chiếc bánh trôi nước “bảy nổi ba chìm” bỗng dưng khiến người phụ nữ Hồ Xuân Hương phải tự viết lên nỗi lòng của chính mình…

• Thơ ca có số lượng câu chữ ngắn lại hơn các thể loại khác (tự sự, kịch). Hệ quả là thi sĩ biểu hiện cảm xúc của mình một cách tập trung hơn thông qua hình tượng thơ, đặc biệt quan trọng thông qua tiếng nói thẩm mỹ và nghệ thuật, qua dòng thơ, qua vần điệu, tiết tấu…để rồi nhiều khi cảm xúc vượt thoát khỏi ngôn từ tạo ra sự mẩu chuyện “ý tại ngôn ngoại”. Bởi vậy, thơ có thể tạo ĐK cho tất cả những người đọc thực hiện vai trò “đồng sáng tạo” để phát hiện đời sống, khiến người đọc phải suy nghĩ, trằn trọc để tìm kiếm ý đồ thẩm mỹ và nghệ thuật của tác giả cũng như những điểm đặc sắc trong tư duy thẩm mỹ và nghệ thuật của mỗi thi sĩ.

• Thơ ca chú trọng đến cái đẹp, phần tranh tài vị của tâm hồn con người và cuộc sống khách quan. Vẻ đẹp và tính chất gợi cảm, truyền cảm của thơ đã chiếm hữu do tiếng nói súc tích, giàu hình ảnh và nhạc điệu phối hợp đó là hiệp vần của lời thơ, cách ngắt nhịp, sử dụng thanh điệu…làm tăng sức âm vang và lan tỏa, thấm sâu của ý thơ.

• Về cấu trúc, mỗi bài thơ là một cấu trúc tiếng nói đặc biệt quan trọng, sự sắp xếp các dòng (câu) thơ, khổ thơ, đoạn thơ tạo ra sự một hình thức có tình tạo hình; song song sự hiệp vần, xem phối bằng trắc cách ngắt nhịp vừa thống nhất vừa biến hoá tạo nên tính nhạc điệu, trầm bổng, luyến lánh của văn bản thơ. Tiếng nói của thơ ca chủ yếu là tiếng nói của nhân vật trữ tình, là tiếng nói hình ảnh, biểu tượng. Do đó tiếng nói thơ thiên về khơi gợi, yên cầu người đọc phải dữ thế chủ động liên tưởng, tượng tượng, đặc cảm xúc vào trong đó thì mới có thể hiểu hết cái ý thơ độc đáo bên trong.

Thơ ca gồm có những thể loại nào?

Tuỳ thuộc vào các tiêu chí khác nhau sẽ cách phân loại tương ứng, lâu nay trong giới nghiên cứu đã đưa ra vô số cách phân loại thơ ca. Cụ thể:

• Xem Thêm : Order Taobao là gì? Tất tần tật những gì về Taobao bạn cần nắm rõ

  Theo nội dung biểu hiện có thơ trữ tình (tác phẩm đi sâu vào tâm tự tình cảm, chiêm nghiệp của con người về cuộc đời, ví dụ như bài “Tự tình” của Hồ Xuân hương), thơ tự sự (cảm tưởng theo mạch kể chuyện, ví như bài “Hầu trời” của Tản Đà), thơ trào phúng (phê phán phủ nhận cái xấu theo lối mỉa mai, đùa cợt ví dụ như bài thơ “Vịnh Khoa thi Hương” của Tú Xương).

• Theo phong cách tổ chức bài thơ gồm có: thơ cách luật (viết theo luật có sẵn như thơ Đường, lục bát, ngũ ngôn,…), thơ tự do (không theo niêm luật cho trước), thơ văn xuôi (câu thơ giống như câu văn xuôi nhưng giàu tiết điệu hơn).

Ngoài ra, tại Việt Nam và một số các nước phương Đông, các nhà nghiên cứu còn dựa vào thời kì xuất hiện để chia thơ thành các loại như: thơ trữ tình dân gian (ca dao – những sáng tác dân gian, diễn ra trong đời sống nội tâm của con người. Ca dao không mang dấu ấn member hoá, bất luận ai nếu thấy ca dao phù hợp để sở hữu thể sử dụng và xem đó là tiếng lòng của mình); thơ trữ tình trung đại (dòng thơ tác động ảnh hưởng của tư tưởng thời đại, đặc điểm thơ mang tính ước lệ, quy phạm và chủ để lại đề cao cái tôi đại chúng, cái tôi “siêu cá thể, thơ thường mang nặng về chí lớn và truyền tải đạo lý; thơ trữ tình tiến bộ (thuộc thể loại Thơ mới, thơ đề cao đề cao cái tôi nên sắc tố cá thể của cảm xúc in đậm ở mọi khía cạnh của ngôn từ như vốn từ, các giải pháp tu từ hay ngữ điệu, giọng điệu.

Ở Việt Nam các nhà nghiên cứu thường chọn dựa vào nội dung để chia thơ thành các loại: thơ trữ tình, thơ tự sự, thơ trào phúng, thơ cách mạnh…

Nhìn chung các phân loại thơ cơ cũng chỉ mang tính chất tương đối bởi tác phẩm thơ nào thì cũng thể hiện cảm xúc, dù ít dù nhiều loại thơ nào thì cũng theo thi luật nhất định (theo đặc trưng của thơ, của tiếng nói, dung tích,…). Thế nhưng, việc phân chia thơ thành các loại khác nhau là cấp thiết, phục vụ cho việc nghiên cứu, đọc – hiểu và thẩm bình các tác phẩm thơ ca một cách tiện lợi hơn.

Có thể thấy thơ ca đã sát cánh cùng cuộc sống con người từ thuở rất xa xưa của nền văn hóa truyền thống. Thơ ca mang đến những hiểu biết về nhiều mặt của đời sống, tác động và nâng cao những tình cảm nhân văn, làm da dạng thêm khả năng cảm thụ thẩm mĩ của con người. Những xúc cảm khiến con người biết yêu thương, những tình cảm khiến cuộc sống trở thành đẹp đẽ và con người gần gụi nhau hơn. Hi vọng với những san sớt phía trên, bạn đã thật sự hiểu thơ ca là gì, cũng như hiểu được những đặc trưng và cách phân loại thơ ca.

Xem thêm:

• Viết lách là gì? Cách viết lách cho tất cả những người mới mở màn
• Tình huống truyện là gì? Tri thức quan trọng cần nắm vững
• Truyện cổ tích là gì? Những nét đặc trưng của truyện cổ tích?
• Sách là gì? Phương pháp đọc sách hiệu quả nhất
• Những bài thơ tình bất hủ trong trào lưu thơ mới