Thiết bị: Tổng thể nói chung những máy móc, dụng cụ, phụ tùng cần thiết cho một hoạt động nào đó.[12,tr.942]

Bạn Đang Xem: Khái niệm thiết bị dạy học và một số khái niệm liên quan

Trong công việc học xá, thày và trò ngoài ch-ơng trình sách giáo khoa,

trường lớp … thường phải sử dụng đến phương tiện được gọi là học cụ, đồ dùng học xá, thiết bị giáo dục, thiết bị học xá.

Thiết bị học xá có thể đ-ợc coi thuật ngữ biểu thị cho những cách gọi trên. Nó là phòng ban cơ sở vật chất tr-ờng học trực tiếp có mặt trong các giờ học đ-ợc thày và trò cùng sử dụng [24,tr.285].

Thiết bị học xá là một phòng ban của cơ sở vật chất tr-ờng học. Khi xã hội còn ở trình độ phát triển thấp thì nhà tr-ờng ở trạng thái giản đơn, cơ sở vật chất tr-ờng học có nội hàm khá đơn giản. Xã hội phát triển càng cao thì những vấn đề về kỹ thuật sinh sản, phương tiện sản xuát càng phức tạp, càng tinh vi. Các yếu tố này còn có vai trò quyết định đến năng xuất lao động. Tình hình này cũng tác động vào trong nhà tr-ờng, vào quá trình tập huấn. Một nhà tr-ờng tiến bộ đó chính là một nhà tr-ờng vừa có nội dung ph-ơng pháp tiến bộ và cơ sở vật chất s- phạm tiến bộ, nó phải đạt đến trình độ tiến bộ của phương tiện sinh sản chung cho quá trình sinh sản.

Cơ sở vật chất tr-ờng học là tất cả những ph-ơng tiện vật chất đ-ợc giáo viên và học trò sử dụng nhằm thực hiện có hiệu quả các ch-ơng trình giáo dục giảng dạy.

Cái lõi của cơ sở vật chất tr-ờng học đó chính là các thiết bị học xá.

Thiết bị giáo dục gồm có các thiết bị dùng chung, các thiết bị trực quan, thực nghiệm và các thiết bị kỹ thuật (các ph-ơng tiện nghe – nhìn). Thiết bị học xá các bộ môn đ-ợc sử dụng th-ờng xuyên nhất, chúng trực tiếp tham gia vào quá trình giảng dạy và học tập, gắn liền với nội dung và ph-ơng pháp

27

trong từng tiết học nên đ-ợc xem là phòng ban quan trọng góp phần đổi mới về nội dung và ph-ơng pháp học xá.

Ph-ơng tiên kỹ thuật học xá (còn gọi là ph-ơng tiện nghe – nhìn) là bô phận thiết bị giấo dục có tính tiến bộ và khả năng s- phạm to lớn và th-ờng đ-ợc sử dụng chung trên lớp. Các ph-ơng tiện nghe nhìn nh-: Máy chiếu bản trong, máy chiếu d-ơng bản, máy chiếu trực tiếp, máy chiếu vật thể (camera), máy chiếu phim, video, máy tính nối mạng internet,.v.v… đã phổ thông trên thị tr-ờng và đã có mặt ở nhiều tr-ờng học, cơ quan.

1.2.2. Vai trò của thiết bị học xá trong sự phát triển khối hệ thống giáo dục quốc dân, các nhà tr-ờng của khối hệ thống giáo dục quốc dân

Khối hệ thống giáo dục quốc dân đ-ợc đặc tr-ng bằng thiết chế giáo dục, song song đ-ợc đặc tr-ng bằng mạng l-ới các nhà tr-ờng, các ngành học, bậc học, những đơn vị giáo dục. Nó là một phòng ban của khối hệ thống kinh tế tài chính xã hội.

Mạng l-ới các nhà tr-ờng của khối hệ thống giáo dục quốc dân có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống kinh tế tài chính xã hội của một đất n-ớc. Mạng l-ới các nhà tr-ờng của khối hệ thống giáo dục quốc dân tạo ra kết cấu hạ tầng của đời sống xã hội. Kết cấu này, một mặt là bộ phân chủ yếu trong đời sống ý thức của đất n-ớc, mặt khác trong xét tuyển khi nền giáo dục đạt đ-ợc trình độ phổ cập nào đó thì kết cấu này là phòng ban quan trọng của đời sống vật chất. Nó cùng với những khối hệ thống khác nh- : b-u điện, đ-ờng xá liên lạc, kho tàng bến bãi rộng lớn, khối hệ thống năng l-ợng tạo ra mạch máu của một quốc gia. Sự hoạt động trơn tuột hay chuệch choạc của nó có ảnh h-ởng đến việc tồn vong của quốc gia. Giá trị vật chất của đa số nhà tr-ờng trong khối hệ thống giáo dục quốc dân cũng chiếm một trọng số không nhỏ trong nguồn vốn nhất quyết – tài sản của quốc gia.

Trong nguồn vốn nhất quyết mà ngành giáo dục & đào tạo quản lý hoặc các bộ ngành liên quan đến công việc giáo dục quản lý, nguồn vốn cho nhân tố thiết bị học xá có ý nghĩa kinh tế tài chính quan trọng. Xét về mặt kinh tế tài chính s- phạm trong công việc quản lý giáo dục so với thiết bị học xá, việc sử dụng nó có một số đặc tr-ng sau:

28

– Nó có động thái của một quá trình: cung cấp, dữ gìn và bảo vệ, sử dụng tuân thủ theo những nguyên tắc s- phạm và nguyên tắc kinh tế tài chính.

Điều đó mang ý tức thị nó đ-ợc hình thành từ các nhu cầu s- phạm (học xá), song nó đ-ợc phát triển vừa tuân theo nguyên tắc s- phạm vừa tuân theo nguyên tắc kinh tế tài chính.

Mỗi nhà tr-ờng địa thế căn cứ vào kế hoạch học xá phải có ph-ơng án về thiết bị học xá, ph-ơng án này phải tính đến năng lực kinh tế tài chính tài chính mà nhà tr-ờng đ-ợc cung ứng theo định mức đề ra.

– Phải đ-ợc xem xét về giá thành chế tạo chất l-ợng và hiệu quả sử dụng. Một nhà tr-ờng không thể mua về các thiết bị học xá rẻ mà không có hiệu quả s- phạm hoặc có hiệu quả s- phạm mà không t-ơng ứng với dự toán chi tiêu của tr-ờng (tức là giá quá đắt, không phù phù hợp với sự cung ứng tài chính của tr-ờng).

– Phải có sự tương thích với cái vỏ chứa nó là tr-ờng sở, kho chứa dụng cụ… Điều này còn có tức thị nó phải được phát triển đồng bộ với trường sở, với kho dữ gìn và bảo vệ. Một ngôi tr-ờng đẹp mà không có thiết bị học xá t-ơng ứng thì chỉ là ngôi tr-ờng hình thức; song một ngôi tr-ờng còn tuềnh toàng dột nát mà lại nhạp thiết bị học xá tiến bộ thì ảnh h-ởng đến tính vững bền của thiết bị học xá.

Xem Thêm : Kỹ Sư Cầu Nối Là Gì? Kỹ Năng Cần Có Để Trở Thành Kỹ Sư Cầu Nối

– Trình độ của giáo viên (ng-ời trực tiếp sử dụng thiết bị học xá) và của viên chức dữ gìn và bảo vệ, phụ tá là phải có đủ tri thức và kỹ năng cấp thiết về các dụng cụ thiết bị học xá. Nếu không có sự công h-ởng này thì hiệu quả sử dụng thiết bị học xá sẽ bị hạn chế.

– Thiết bị học xá còn phải xem xét theo yêu cầu của tính kỹ thuật, tính mỹ thuật nêu lên cho quá trình sử dụng nó.

Các nhà tr-ờng trong khối hệ thống giáo dục quốc dân tuỳ theo chức năng, sứ mệnh của mình mà phát triển nguồn vốn thiết bị học xá bằng các con đ-ờng:

– Dùng vốn cấp phép từ ngân sách nhà n-ớc để sắm trang bị thiết bị học xá.

29

– Dùng vốn theo ph-ơng thức xã hội hoá sự nghiệp giáo dục để sắm trang bị thiết bị học xá

– Dùng vốn tự có của mình do thành tựu lao động sinh sản, nghiên cứu khoa học để tái trang bị thiết bị giáo dục.

– Khuyến khích giáo viên, học trò tự tạo thiết bị giáo dục để bổ sung thêm kho dụng cụ.

Công việc trên đi theo một chu trình: Kế hoạch hoá các nguồn vốn.

Tổ chức sử dụng các nguồn vốn. Kiểm soát và điều chỉnh nguồn vốn.

Kiểm tra hiệu quả sử dụng nguồn vốn.

Cấp quản lý các nhà tr-ờng yêu cầu giáo viên thực hiện kế hoạch học xá nhất thiết phải sử dụng thiết bị đang xuất hiện tại tr-ờng. Khuyến khích viện trợ họ tự học hay qua tập huấn để họ tự giác thực hiện nhiệm vụ nêu lên.

Cấp quản lý nhà tr-ờng cũng phải xoành xoạch trang bị và tái trang bị các thiết bị học xá phù phù hợp với sự phát triển nhà tr-ờng, không bớt xén phần ngân sách dành riêng cho thiết bị học xá.

Một nhà tr-ờng có động thái phát triển vững bền là nhà tr-ờng mà hai nguồn vốn: nhân lực (giáo viên) và thiết bị học xá phát triển đồng bộ, có thể tương trợ, xúc tiến lẫn nhau.

Vốn tài chính của nhà tr-ờng (phần vốn l-u động) là phương tiện điều tiết để cho vốn nhân lực, vốn thiết bị học xá phát triển t-ơng xứng với nhau.

Sơ đồ 1.2 Quan hệ giữa vốn tài chính, vốn nhân lực và vốn TBDH

30

Vốn tài chính

Sự phát triển khối hệ thống giáo dục quốc dân và các nhà tr-ờng trong khối hệ thống giáo dục quốc dân hiện đang xuất hiện những biểu hiện không cân đối trên tổng hệ và từng phân hệ, một phần do không lưu ý đến khâu tr-ờng sở chung và thiết bị học xá phục vụ cho quá trình tập huấn.

Tình trạng ‘’dạy chay, học chay’’ tức là tình trạng học xá không có đồ dùng học xá, học trò chỉ đ-ợc học lý thuyết không đ-ợc thí nghiệm, thực hiện còn diễn ra trong nhiều quy mô nhà tr-ờng.

Do ở một số tr-ờng có sự lạc hậu về thiết bị học xá hoặc có thiết bị học xá mà không sử dụng hiệu quả khiến cho nội dung ph-ơng pháp học xá gặp rất nhiều khó khăn trong việc cải tiến, đổi mới, trình độ kỹ năng s- phạm của giáo viên cũng không tăng tiến lên đ-ợc.

Khi đối chiếu với tình trạng này còn có trách nhiệm của những đơn vị quản lý ngành (cấp vĩ mô) và quản lý so với từng nhà tr-ờng (cấp vi mô).

Nhân tố thiết bị học xá đang ở tình trạng có ít lại không đ-ợc dữ gìn và bảo vệ, sử dụng có hiệu quả làm ảnh h-ởng đáng nói đến việc chất l-ợng, hiệu quả tập huấn.

Xem Thêm : Áp phích là gì? 3 điểm khác nhau giữa áp phích và pano

Để khắc phục sự chưa ổn này, Hội nghị BCH TW Đảng Công sản Việt Nam lần thứ hai khoá VIII đã yêu cầu ‚Tiếp tục đổi mới ph-ơng pháp giáo dục tập huấn và tăng c-ờng cơ sở vật chất trường học…’’. ‚Sử dụng một phần vốn vay và viện trợ của n-ớc ngoài để xây dựng cơ sở vật chất giáo dục – tập huấn’’.

31

1.2.3.Vai trò của thiết bị học xá trong quá trình tập huấn

Quá trình tập huấn là tính đặc tr-ng nổi trội nhất của hoạt động tập huấn. Bất kể hoạt động nào có mục tiêu, có tổ chức đều diễn ra theo quá trình tập huấn. Quá trình tập huấn, quá trình học xá, giáo dục gồm có một số thành tố sau: Mục tiêu tập huấn – Nội dung tập huấn – Ph-ơng pháp tập huấn – Lực l-ợng tập huấn (Thầy-Ng-ời dạy) – Đối t-ợng tập huấn (Trò-Ng-ời học) – Tổ chức tập huấn – ĐK tập huấn – Môi tr-ờng tập huấn – Quy chế tập huấn – Cỗ máy tập huấn.

Các nhân tố này hoạt động trong mối t-ơng tác với nhau, đảm bảo cho quá trình tập huấn diễn ra hài hoà, cân đối và toàn vẹn.

Từ m-ời nhân tố kể trên, ng-ời ta rút ra sáu nhân tố cốt lõi sau đây: Mục tiêu tập huấn MT

Nội dung tập huấn ND Ph-ơng pháp tập huấn PP

Lực l-ợng tập huấn GV (Giáo viên) Đối t-ợng tập huấn HS (Học trò) Thiết bị học xá TBDH

Ba nhân tố: Mục tiêu tập huấn, nội dung tập huấn, ph-ơng pháp tập huấn liên kết chặt chẽ với nhau, quy định nhau và tương trợ nhau. Chúng có quan hệ với mục tiêu phát triển kinh tế tài chính xã hội, trạng thái tiến bộ về văn hoá, khoa học của đất n-ớc, trình độ công nghệ sinh sản. Chúng tạo ra cái lõi của quá trình tập huấn.

Ba nhân tố: Lực l-ợng tập huấn (GV), đối t-ợng tập huấn (HS), thiết bị học xá (TBDH) là các lực l-ợng vật chất, để hiện thực hoá đ-ợc mục tiêu tập huấn, tái tạo, sáng tạo nội dung tập huấn và ph-ơng pháp tập huấn.

Thiết bị học xá là cầu nối để giáo viên, học trò cùng hành động t-ơng phù hợp với nhau chiếm lĩnh đ-ợc nội dung tập huấn, thực hiện mục tiêu tập huấn, sử dụng ph-ơng pháp tập huấn.

32

Sơ đồ sau đây diễn tả các thành tố cấu thành quá trình học xá và quan hệ giữa chúng:

Sơ đồ 1.3 Quan hệ giữa các thành tố của quá trình học xá

MTGD GV HS NDĐT PPĐT TBGD

Từ sơ đồ có thể nêu ra một số vai trò nh- sau của TBDH trong quá trình tập huấn:

– Thiết bị học xá là phương tiện của ng-ời giáo viên. – Thiết bị học xá là phương tiện nhận thức của học trò.

– Thiết bị học xá là ph-ơng tiện chuyển tải nội dung học xá. Trong tr-ờng hợp này nó trở thành nguồn tri thức quan trọng cho ng-ời học. Nó có vai trò là đối t-ợng của nhận thức.

– Thiết bị học xá vật chất hoá ph-ơng pháp tập huấn.

Thiết bị học xá tham gia vào xúc tiến sự hiện thực hoá mục tiêu tập huấn, góp phần làm cho quá trình tập huấn có chất l-ợng hiệu quả.

Nh- vậy thiết bị giáo dục là một phòng ban cấu thành không thể thiếu của quá trình giáo dục, học xá.

Có TBGD tốt thì ta mới có thể tổ chức đ-ợc quá trình học xá khoa học, đ-a ng-ời học tham gia thực sự vào quá trình này, tự khai thác và tiếp nhận tri thức d-ới sự h-ớng dẫn của ng-ời dạy. TBGD phải đủ và phù hợp m-ói triển khai đ-ợc các ph-ơng pháp dayh học một cách có hiệu quả.

Đứng d-ới một góc độ khác thì TBDH còn là một một bộ phân không thể thiếu đ-ợc của nội dung và ph-ơng pháp học xá, chúng có thể vừa là ph-ơng tiện để nhận thức, vừa là đối t-ợng chứa nội cần nhận thức.