Trong nghiên cứu, việc đo lường và tính toán có thể được thực hiện bằng phương pháp sử dụng những thang đo để định lượng các vấn đề nghiên cứu. Việc sử dụng thang đo nào sẽ định hướng cho phân tích của người nghiên cứu song song giúp việc trình bày bảng vướng mắc được rõ ràng hơn. Vậy có những loại thang đo nào và cách sử dụng chúng ra sao để đạt được mục tiêu nghiên cứu?

Bạn Đang Xem: DỊCH VỤ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

PHÂN LOẠI THANG ĐO TRONG NGHIÊN CỨU

Theo sách “Phân tích tài liệu với SPSS” của Hoàng Trọng – Chu Nguyễn Mộng Ngọc, có 4 loại thang đo cơ bản được trình bày theo trật tự có khả năng biểu lộ thông tin tăng dần.

1. Thang đo danh nghĩa (nominal scale): trong thang đo này các số lượng chỉ dùng để làm phân loại các đối tượng người dùng, chúng không mang ý nghĩa nào khác. Về thực chất thang đo danh nghĩa là việc phân loại và đặt tên cho những biểu hiện và ấn định cho chúng một ký số tương ứng.

Ví dụ: Vui lòng cho thấy nam nữ của anh/chị?

1. Nam
2. Nữ

Thang đo danh nghĩa giúp quy ước các member trả lời vướng mắc này thành các biểu hiện của biến “nam nữ”. Tất cả chúng ta có thể quy ước đặt Nam = 1, Nữ = 2. Những số lượng này mang tính định danh vì tất cả chúng ta không thể cộng hoặc tính ra giá trị trung bình của “nam nữ”.

Những phép toán thống kê có thể sử dụng được cho thang đo danh nghĩa gồm: đếm, tính tần suất của một biểu hiện, xác định giá trị mode [1], thực hiện một số phép kiểm định.

2. Thang đo thứ bậc (ordinal scale): là thang đo mà các số lượng ở thang đo danh nghĩa được sắp xếp theo một quy ước nào đó về thứ bậc hay sự hơn kém, nhưng ta không biết được khoảng chừng cách giữa chúng. Điều này còn có tức là bất kì thang đo thứ bậc nào thì cũng là thang đo danh nghĩa nhưng không thể suy trái lại.

Ví dụ: Vui lòng cho thấy trình độ học vấn chất lượng cao của anh/chị?

1. Dưới trung học phổ thông
2. Trung cấp, cao đẳng
3. ĐH
4. Sau ĐH

Xem Thêm : WPF C# cơ bản là gì? So sánh wpf với winform

Với vướng mắc này tất cả chúng ta có thể quy ước các member trả lời theo bốn biểu hiện của biến “trình độ học vấn”. Một người dân có lời đáp được mã hóa bởi số 3 sẽ có được trình độ học vấn cao hơn nữa người mang số 2 hoặc 1

Khi đối chiếu với thang đo thứ bậc, xu hướng trung tâm có thể xem xét bằng số trung vị [2] và số mode, độ phân tán chỉ đo được bằng khoảng chừng biến thiên và khoảng chừng tứ phân vị [3]

3. Thang đo khoảng chừng (interval scale): là một dạng đặc biệt quan trọng của thang đo thứ bậc vì nó cho thấy khoảng chừng cách giữa các thứ bậc. Thông thường thang đo khoảng chừng có dạng là một dãy các chữ số liên tục và đều đặn từ một đến 5, từ một đến 7 hoặc từ một đến 10. Dãy số này còn có 2 cực ở hai đầu thể hiện 2 trạng thái đối nghịch nhau, ví dụ như một là rất ghét, 7 là rất thích; một là không đồng ý, 7 là rất đồng ý; một là rất không hài lòng, 7 là rất hài lòng… Những phép toán thống kê có thể sử dụng thêm vào cho loại thang đo này so với 2 loại thang đo trước là tính khoảng chừng biến thiên, số trung bình, độ lệch chuẩn.

Ví dụ: Anh/chị vui lòng nhìn nhận và đánh giá tầm quan trọng của không ít yếu tố sau đây khi đối chiếu với cuộc sống của một người? (1=không quan trọng; 7=rất quan trọng)

4. Thanh đo tỉ lệ (ratio scale): thang đo tỉ lệ có tất cả những đặc tính khoảng chừng cách và trật tự của thang đo khoảng chừng, điểm 0 trong thang đo tỉ lệ là một trị số thật nên ta có thể thực hiện được phép chia để tính tỉ lệ nhằm mục tiêu so sánh. Thang đo tỉ lệ được chấp nhận thực hiện mọi phép toán phân tích thống kê.

Ví dụ: Anh/chị vui lòng cho thấy thu nhập hàng tháng của mình (triệu VND)? Các số lượng thu được từ vướng mắc nêu trên có thể tính tỉ lệ được (chẳng hạn một người dân có thu nhập 30 triệu thì rất nhiều gấp đôi người dân có thu nhập 15 triệu.

TÓM TẮT SO SÁNH CÁC LOẠI THANG ĐO TRONG NGHIÊN CỨU

MỘT SỐ LƯU Ý KHI LỰA CHỌN THANG ĐO

– Việc lựa chọn thang đo tác động trực tiếp đến loại tài liệu ta thu thập được. Thang đo định danh và thang đo thứ bậc cung cấp cho tất cả chúng ta tài liệu định tính, nên gọi là thang đo định tính. Thang đo khoảng chừng và thang đo tỉ lệ cung cấp cho tất cả chúng ta tài liệu định lượng nên gọi là thang đo định lượng. Trong thực tế, tất cả chúng ta có thể vận dụng thang đo định tính khi đối chiếu với đặc điểm số lượng (ví dụ như mức thu nhập, mức chi tiêu…) và ngược lại sở hữu thể vận dụng thang đo định lượng khi đối chiếu với đặc điểm tính chất (ví dụ như mức độ đồng ý, mức độ quan trọng…).

Xem Thêm : SOFT SWING LÀ GÌ

– Với mỗi loại thang đo, tất cả chúng ta sử dụng các phép toán thống kê khác nhau. Những thang đo có mức độ đo lường và tính toán cao thì tất cả chúng ta có thể vận dụng đa dạng các phép toán thống kê. Trong phân tích, với thang đo định tính (gồm thang đo định danh và thang đo thứ bậc), tất cả chúng ta chỉ có thể tính tỷ lệ (%) (hay tần suất) và số trội (mode). Với thang định lượng (gồm thang đo khoảng chừng và thang đo tỉ lệ), tất cả chúng ta có thể thực hiện nhiều phép toán hơn như trung bình cộng, phương sai, độ lệch chuẩn, phân tích hồi quy… Nhưng trái lại tất cả chúng ta nên hạn chế dùng tỷ lệ (%) khi đối chiếu với thang đo định lượng vì thang đo này còn có thể có nhiều lượng biến làm phân tích bị rồi và khó tìm ra thực chất của vấn đề.

– Trong thực tế nghiên cứu, ngay cả những lúc tài liệu đã thu thập xong, tất cả chúng ta có thể chuyển đổi tài liệu định lượng về dạng tài liệu thứ bậc định tính. Ví dụ từ tài liệu thu nhập (triệu VND) (thang đo tỉ lệ) ta có thể chuyển đổi thành tài liệu về mức thu nhập (thang đo thứ bậc); quy mô vốn của doanh nghiệp (tỷ đồng) có thể được chuyển đổi về dạng thứ bậc (dưới 5 tỷ đồng, từ 5-10 tỷ đồng, trên 10 tỷ đồng)… Tuy nhiên tất cả chúng ta không thể thực hiện việc chuyển đổi trái lại. Tức thị sau khoản thời gian thu thập, tài liệu ở bậc đo lường và tính toán cao hơn nữa có thể chuyển xuống bậc đo lường và tính toán thấp hơn, nhưng tài liệu ở bậc đo lường và tính toán thấp hơn không thể chuyển lên bậc đo lường và tính toán cao hơn nữa.

– Khi đối chiếu với thang đo khoảng chừng, mặc dù đã lượng hóa vấn đề nghiên cứu bằng thang điểm từ một đến 5, từ một đến 7 hay từ một đến 10 nhưng chưa tồn tại tiêu chuẩn cụ thể cho từng bậc của thang đo. Việc cho điểm hoàn toàn phụ thuộc vào cảm tính của người trả lời. Để né thiếu sót này, khi thiết kế bảng hỏi, tất cả chúng ta cần đặt vướng mắc rõ ràng và cụ thể để người trả lời hiểu đúng nhất thực chất vấn đề nghiên cứu.

CHÚ THÍCH

[1] Số mode hay số yếu vị của một list tài liệu hoặc một mẫu là giá trị của thành phần xuất hiện nhiều nhất trong list. Ví dụ: số mode của {1, 3, 6, 6, 6, 7, 7, 12, 12, 17} là 6.

[2] Số trung vị là một số tách giữa nửa to ra thêm và nửa bé nhiều hơn của một mẫu, tức là một nửa mẫu có những giá trị nhỏ hơn hay bằng số trung vị và một nửa mẫu có mức giá trị bằng hoặc to ra thêm số trung vị. Để tìm số trung vị của một list hữu hạn các số, ta xếp tăng dần tất cả những quan sát rồi lấy giá trị nằm trong lòng list. Nếu số quan sát là số chẵn, ta thường lấy trung bình của hai giá trị nằm trong lòng.

[3] Tứ phân vị có 3 giá trị (tứ phân vị thứ nhất, thứ hai và thứ ba). Ba giá trị này chia một tập hợp tài liệu (đã sắp xếp tài liệu theo trật từ từ bé đến lớn) thành 4 phần có số lượng quan sát đều nhau gọi là khoảng chừng tứ phân vị. Giá trị tứ phân vị thứ nhất bằng trung vị phần dưới, giá trị tứ phân vị thứ hai bằng giá trị trung vị, giá trị tứ phân vị thứ ba bằng trung vị phần trên

[4] Ví dụ cổ điển để phân biệt thang đo khoảng chừng và thang đo tỉ lệ là nhiệt độ. Nhiệt độ trong phòng máy lạnh là 16 độ C, còn nhiệt độ phía bên ngoài là 32 độ C. Tất cả chúng ta có thể Kết luận nhiệt độ phía bên ngoài cao hơn nữa 16 độ C so với bên trong phòng. Nhưng nếu tất cả chúng ta nói, phía bên ngoài nóng gấp đôi so với bên trong, điều này sẽ không xác thực, vì nhiệt độ khi chuyển qua đơn vị đo độ F thì tỉ lệ này sẽ không còn đúng. Với việc so sánh nhiệt độ phía bên ngoài gấp đôi nhiệt độ bên trong, tất cả chúng ta đang sử dụng 0 độ C làm điểm tham chiếu để so sánh hai nhiệt độ. Trong trường hợp nhiệt độ dưới 0 độ C, tất cả chúng ta không thể sử dụng nó làm điểm tham chiếu để so sánh. Do đó nhiệt độ là thang đo khoảng chừng và có điểm 0 quy ước.

Như Hà

–

QUÝ ANH/CHỊ CẦN HỖ TRỢ XỬ LÝ, PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VUI LÒNG GỬI THÔNG TIN QUA FORM DƯỚI ĐÂY

CHÚNG TÔI SẼ LIÊN HỆ VÀ PHÚC ĐÁP TRONG THỜI GIAN SỚM NHẤT

Đang tải…