Bạn Đang Xem: Term Sheet là gì? Những điều khoản quan trọng cần lưu ý trong Term Sheet?

Là văn bản tổng hợp những thỏa thuận hợp tác quan trọng của startup và nhà góp vốn đầu tư, làm cơ sở cho mọi quá trình triển khai sau này, nên việc làm rõ các pháp luật quan trọng trong Term sheet là cực kỳ quan trọng để đảm bảo quyền lợi và tính công minh cho tất cả hai bên. Trong nội dung bài viết này, hãy cùng ThinkZone giải thuật những pháp luật đó nhé!

* Nội dung bài viết sử dụng nhiều thuật ngữ tiếng Anh do không có thuật ngữ tương tự trong tiếng Việt.

–

Subscribe Newsletter và đồng ý nhận thông tin trên website của ThinkZone để không bỏ lỡ những nội dung bài viết hữu dụng mỗi tuần nhé!

–

TERM SHEET LÀ GÌ?

Term sheet là bản thỏa thuận hợp tác nhưng không mang tính ràng buộc, gồm có các pháp luật và điều kiện kèm theo cơ bản, thường được những startup sử dụng trong quá trình thương thảo với những nhà góp vốn đầu tư. Term sheet đóng vai trò như một khuôn mẫu và là cơ sở cho những tài liệu rõ ràng và cụ thể hơn mang tính ràng buộc pháp lý sẽ tiến hành thực hiện sau lúc các thỏa thuận hợp tác trong term sheet đã được chốt, ví dụ như SSA (Share Subscription Agreement) hay SHA (Shareholder Agreement).

* Các hợp đồng SSA và SHA sẽ tiến hành ThinkZone giới thiệu cụ thể trong các nội dung bài viết sau.

KHI NÀO NÊN LÀM TERM SHEET?

Nhà góp vốn đầu tư và startup sẽ khai mạc làm Term sheet sau khoản thời gian cả hai bên đã thống nhất về một số pháp luật quan trọng trong deal góp vốn đầu tư, như định giá, cấu trúc góp vốn đầu tư (deal structure), cổ phiếu,…

Dù không có quy ước cụ thể cho việc bên nào sẽ chuẩn bị sẵn sàng Term sheet, nhưng thường thường Term sheet sẽ do VC chuẩn bị sẵn sàng, rồi gửi cho startup để thống nhất.

TERM SHEET CÓ TÍNH CHẤT GÌ?

Tại đây là một số tính chất của Term sheet:

➤ Không ràng buộc pháp lý: về lý thuyết, cả startup và VC đều không có nghĩa vụ pháp lý phải tuân theo những pháp luật được nêu trong Term sheet, nhưng thực tế, khi Term sheet đã được ký thì tới hơn 90% deal góp vốn đầu tư đã được chốt giữa hai bên, và chỉ bị hủy bỏ nếu có biến cố đột xuất xẩy ra (cuộc chiến tranh, thiên tai,…);

➤ Lưu lại sự đồng thuận của đa số bên: Term sheet đảm bảo các bên tham gia đã đồng thuận ở hồ hết các khía cạnh liên quan, giúp hạn chế các hiểu nhầm hoặc tranh chấp không đáng có và không làm phát sinh các khoản phí pháp lý đắt đỏ liên quan đến hợp đồng sau này.

CÁC ĐIỀU KHOẢN QUAN TRỌNG TRONG TERM SHEET

Các pháp luật quan trọng trong một Term sheet có thể được chia vào 2 nhóm chính như sau: Economic terms và Control terms.

1. Economic terms

Economic terms là những pháp luật thỏa thuận hợp tác liên quan đến khía cạnh kinh tế tài chính của deal góp vốn đầu tư, gồm có một số pháp luật quan trọng sau.

Valuation (Định giá)

Định giá đó là giá trị của startup, và được thể hiện thông qua một chỉ số quan trọng khác là Price Per Share (Giá trên mỗi cổ phiếu). Cùng với Số cổ phiếu được phát hành (gồm có cả Outstanding Shares – cổ phiếu hiện hữu, và Newly Issued Shares – cổ phiếu mới phát hành), định giá của startup được tính theo công thức:

Định giá doanh nghiệp = Giá trên mỗi cổ phiếu tại thời khắc góp vốn đầu tư x Số cổ phiếu được phát hành

Trong Term Sheet, có 2 loại valuation bạn phải phân biệt đó là Pre-money Valuation (định giá của doanh nghiệp trước lúc góp vốn đầu tư) và Post-money Valuation (định giá của doanh nghiệp sau khoản thời gian góp vốn đầu tư). Trong quá trình thương thảo, startup nên làm rõ loại valuation mà mình đang đề cập để tránh phạm phải nhầm lẫn không đáng có.

Mối liên hệ giữa Pre-money Valuation và Post-money Valuation như sau:

Pre-money valuation = Post-money valuation – Khoản góp vốn đầu tư mới

➤ Tìm hiểu về định giá startup qua nội dung bài viết: Định giá startup bằng phương pháp Discounted Cashflow

Liquidity Preference

Liquidity Preference là economic term quan trọng tiếp theo trong Term sheet, quy định lượng tiền thu được từ một sự kiện thanh khoản (liquidity sự kiện), như Mvàamp;A hay bán tài sản doanh nghiệp, sẽ tiến hành chia cho những cổ đông theo trật tự nào, và với multiple bao nhiêu so với giá góp vốn đầu tư lúc đầu.

Quy chế này được xem như một pháp luật bảo vệ các nhà góp vốn đầu tư trước rủi ro khi góp vốn đầu tư vào startup, cụ thể là họ sẽ tiến hành ưu tiên nhận lại tiền trước các cổ đông còn sót lại trong các sự kiện thanh khoản.

Ví dụ:

Xem Thêm : Soda là gì? Sử dụng nhiều nước soda có ảnh hưởng đến sức khỏe?

Nhà góp vốn đầu tư Series A góp vốn đầu tư 5 triệu USD vào startup A, với pháp luật 2x liquidity preference. Giả sử startup A được bán lại cho tập đoàn B với giá 13 triệu USD, nhà góp vốn đầu tư Series A sẽ tiến hành ưu tiên nhận lại 2x so với khoản góp vốn đầu tư của mình, tức 10 triệu USD, và 3 triệu USD còn sót lại chia cho co-founders và angel investors.

Trong trường hợp startup A chỉ được bán lại với giá 7 triệu USD, thì 7 triệu USD này sẽ thuộc về nhà góp vốn đầu tư Series A, còn co-founders và angel investors không sở hữu và nhận được gì.

Founder Vesting Period

Để tránh rủi ro các founder rời doanh nghiệp sớm cùng một lượng lớn cổ phiếu, vesting là phương án phổ quát để đảm bảo mức độ cam kết của founder với doanh nghiệp. Founder Vesting Period quy định khoảng tầm thời kì cấp thiết để một thành viên trong doanh nghiệp từ từ được trao hết.

Ví dụ: Anh A là co-founder của startup X, sau khoản thời gian phân chia cổ phiếu nhận được 50%, tuy nhiên để giảm thiểu rủi ro anh A rời doanh nghiệp sớm, các thành viên quyết định thực hiện chính sách vesting cổ phiếu cho anh A như sau:

– Sau năm trước tiên sát cánh cùng doanh nghiệp, anh A sẽ nhận được 20% cổ phiếu.

– Với mỗi năm tiếp theo đó, anh A sẽ tuần tự nhận được 30%, 40%, và 50% cổ phiếu.

Các doanh nghiệp thường thực hiện chu kỳ luân hồi vesting là 4 năm, trong đó năm trước tiên được gọi là “cliff”, ám chỉ việc nếu rời trong năm đầu, anh A sẽ không còn có một chút cổ phiếu nào cả. Việc vesting giúp đảm bảo co-founder sẽ gắn bó cùng doanh nghiệp tối thiểu một năm, và tạo động lực cho họ gắn bó lâu dài.

Với pháp luật về Vesting Period trong Term sheet, các VC sẽ tự tín hơn về việc hàng ngũ founder sẽ cam kết dài hạn cùng doanh nghiệp, giảm rủi ro co-founder bỏ cuộc.

Option Pool

Option Pool là thuật ngữ dùng làm chỉ số lượng cổ phiếu dành cho những viên chức cốt lõi của doanh nghiệp. Option Pool được xem như thể phần quà giành riêng cho những viên chức có đóng góp to lớn vào sự phát triển của mỗi startup, tạo động lực để họ góp thêm phần hơn. Những thành viên tham gia vào startup sớm, xây dựng startup từ những ngày đầu, thường sẽ nhận được số lượng cổ phiếu to nhiều hơn những người dân vào vào sau.

Tuy nhiên, ý nghĩa của Option Pool không chỉ dừng ở việc khích lệ viên chức mà còn mang cả ý nghĩa chiến lược với VC. Cụ thể, VC có thể được lợi hơn bằng việc deal tỷ lệ option pool cao hơn nữa trong định giá pre-money.

Ví dụ: Quỹ A góp vốn đầu tư vào startup B và nắm 20% cổ phiếu. Giả sử trước lúc góp vốn đầu tư, startup B có Option pool là 10% không được phân bổ cho viên chức nào (unallocated). Khi đó, với việc deal rằng Option pool của startup B tăng lên 20% sau khoản thời gian nhận góp vốn đầu tư, cổ phiếu của co-founders và các nhà góp vốn đầu tư khác sẽ bị pha loãng đi, trong những khi không tác động tới cổ phiếu của quỹ A, tăng đều vai trò của quỹ A trong các quyết định của startup B.

Anti-dilution Protection (pháp luật chống pha loãng)

Trong quá trình tăng trưởng, các startup thường phát hành thêm cổ phiếu, thu hút thêm các nhà góp vốn đầu tư để kêu gọi đầu tư cho những kế hoạch tiếp theo. Tuy nhiên, việc phát hành thêm cổ phiếu có thể dẫn đến tình trạng pha loãng cổ phiếu của đa số cổ đông ngày nay, tức nhà góp vốn đầu tư cũ sẽ bị giảm tỷ lệ sở hữu và tầm tác động trong doanh nghiệp.

Do vậy, pháp luật Anti-dilution Protection được đưa ra để bảo vệ các nhà góp vốn đầu tư cũ trong trường hợp startup phát hành cổ phiếu mới với mức định giá thấp hơn so với những vòng gọi vốn trước đó.

Anti-dilution Protection được chia thành 2 loại: Weighted Average Anti-dilution và Ratchet-based Anti-dilution.

➤ Weighted Average Anti-dilution: Phương pháp này còn có tức là nếu doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu với mức giá thấp hơn mức giá trước đó, thì cổ phiếu được định giá lại theo công thức sau:

Trong số đó:

– NCP (New Conversion Price) – mức giá chuyển đổi mới

– OCP (Old Conversion Price) – mức giá chuyển đổi cũ

– CSO (Common Stock Outstanding immediately before the new issue) – cổ phiếu phổ thông lưu hành ngay trước lúc phát hành theo mức giá mới

– CSP (Common Share Purchased if the round wasn’t a down round) – cổ phiếu phổ thông được mua nếu giá cổ phiếu mới không thấp hơn giá cổ phiếu vòng gọi vốn trước

– CSAP (Common Shares Purchased because the round is down) cố phiếu phổ thông được mua nếu giá cổ phiếu mới không thấp hơn giá cổ phiếu vòng gọi vốn trước

➤ Ratchet-based Anti-dilution: Phương pháp này được sử dụng dụng khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu tại vòng mới với mức giá thấp hơn so với vòng trước, khi đó mức giá của cổ phiếu ở vòng trước sẽ tính theo mức giá thấp hơn này.

2. Control terms

Control terms là các pháp luật quy định quyền kiểm soát của đa số cổ đông trong doanh nghiệp.

Board Of Directors

Board Of Directors (BOD, hay Hội đồng Quản trị) là hàng ngũ rất tốt nắm quyền quyết định cho mọi hoạt động của doanh nghiệp.

Một trong những nội dung quan trọng về Board of Directors trong Term sheet là quy định về quy trình mà các thành viên trong hội đồng này được lựa chọn, số ghế, các cuộc họp hội đồng. Các thành viên trong BOD gồm có các co-founders, CEO, thay mặt đại diện từ các VCs, và nên được cân bằng trong quyền quyết định, đảm nói rằng hàng ngũ co-founder nên nắm quyền quyết định cốt lõi để giữ động lực điều hành và phát triển doanh nghiệp.

Xem Thêm : Chestnut là gì? Mua ở đâu, Cách làm bánh với Chestnut

Rất nhiều trường hợp startup thất bại do có quá nhiều thành viên cùng với nhiều định hướng phát triển khác nhau trong BOD, và các founder không thể bảo vệ định vị trí hướng của mình.

* Đọc thêm tại nội dung bài viết: Bài học kinh nghiệm từ thất bại của MySpace và Friendster trước Facebook.

Drag-along Agreement

Đó cũng là một control term quan trọng trong Term sheet. Trong một số tình huống, doanh nghiệp sẽ không còn muốn một cổ đông có thể sử dụng lượng cổ phiếu của mình để bỏ thăm theo bất kỳ hướng nào họ muốn, với rủi ro những cổ đông không nằm trong BOD (ví dụ advisor, viên chức,…) không phải lúc nào thì cũng sử dụng cổ phiếu theo phía có lợi nhất cho doanh nghiệp.

Với lý do đó, Drag-along Agreement được sinh ra với quy định rằng các cổ đông sở hữu phần lớn cổ phiếu ưu đãi (preferred shares) có thể kéo, hoặc yêu cầu, các cổ đông khác, kể cả founder, thực hiện một quyết định nào đó, thậm chí còn là thực hiện những hoạt động thanh khoản khi đối chiếu với doanh nghiệp.

Protective Provisions (Một số pháp luật bảo vệ)

Như cái tên của nó, pháp luật này được đưa ra để bảo vệ nhà góp vốn đầu tư, bởi họ là những cổ đông không có quyền quyết định chính khi đối chiếu với doanh nghiệp.

Nhìn chung, những pháp luật bảo vệ này quy định rằng nếu không có sự đồng thuận của nhà góp vốn đầu tư, doanh nghiệp không được phép:

➤ Thay đổi tỷ lệ sở hữu, liquidity preference hay các quyền ưu tiên của nhà góp vốn đầu tư;

➤ Tăng, giảm hay phát hành thêm cổ phiếu mới;

➤ Thâu tóm về cổ phiếu phổ thông;

➤ Bán cổ phiếu;

➤ Thay đổi giấy phép đăng ký kinh doanh;

➤ Thay đổi quy mô hay cấu trúc của BOD;

➤ Trả cổ tức cho những cổ đông;

➤ Tuyên bố vỡ nợ;

➤ Nhượng quyền doanh nghiệp;

➤ …

3. Một số pháp luật khác

Ngoài các pháp luật chính liên quan đến khía cạnh kinh tế tài chính và kiểm soát doanh nghiệp, một số pháp luật có thể gặp khác trong Term sheet gồm có:

Dividends (Cổ tức)

Cổ tức là khoản tiền được doanh nghiệp trả đều đặn vào hàng quý cho những cổ đông từ lợi nhuận của doanh nghiệp. Trong những khi hồ hết các quỹ private equity (PE fund) kiếm tiền từ cổ tức, các VC lại không quan tâm đến cổ tức cho lắm.

Quy chế về Dividends trong Term sheet thường quy định VC sẽ nhận được cổ tức thường niên, từ 5-15% số tiền mà VC đó góp vốn đầu tư. Tuy nhiên, đây không phải là một pháp luật phổ quát với những startup ở thời đoạn early, bởi các startup này thường không có lợi nhuận, và nếu có thì lợi nhuận đó cũng sẽ tiến hành ưu tiên để tái góp vốn đầu tư vào doanh nghiệp thay vì trả cổ tức cho những cổ đông.

Redemption Rights

Redemption Rights là pháp luật được chấp nhận nhà góp vốn đầu tư sở hữu cổ phiếu ưu đãi yêu cầu doanh nghiệp thâu tóm về cổ phiếu của nhà góp vốn đầu tư sau một khoảng tầm thời kì, với giá bằng giá cổ phiếu khi VC đó góp vốn đầu tư, thêm vào đó các khoản cổ tức chưa trả (nếu có).

Quy chế này được đưa ra nhằm xử lý rủi ro rằng startup sẽ không còn thể giúp nhà góp vốn đầu tư thoái vốn qua Mvàamp;A hay IPO, từ đó giúp nhà góp vốn đầu tư yên tâm hơn về khả năng thoái vốn.

Pro-Rata Rights

Quy chế này được chấp nhận các nhà góp vốn đầu tư có quyền tham gia vào vòng gọi vốn tiếp theo của startup trong tương lai, với mục tiêu tiếp tục duy trì lượng cổ phiếu của mình trong doanh nghiệp mà không bị pha loãng khi startup phát hành thêm cổ phiếu mới.

Ví dụ: Startup A đã phát hành 100,000 cổ phiếu, trong đó VC B giữ 10,000 cổ phiếu, tương đương 10% cổ phiếu của doanh nghiệp. Đến vòng gọi vốn tiếp theo, startup A phát hành thêm 500,000 cổ phiếu, khi đó VC B sẽ sở hữu quyền mua 50,000 cổ phiếu, với giá tương tự như những nhà góp vốn đầu tư mới khác, để giữ nguyên 10% sở hữu của mình trong doanh nghiệp.

Lưu ý rằng Pro-Rata Rights là quyền, không phải nghĩa vụ của nhà góp vốn đầu tư. Một trong những tình huống nhà góp vốn đầu tư không muốn thực hiện Pro-Rata Rights của mình là lúc startup có tình hình kinh doanh không tốt, khiến nhà góp vốn đầu tư không muốn bỏ thêm tiền để giữ nguyên lượng cổ phiếu.

TỔNG KẾT

Trên đây là tổng quan về Term sheet cùng một số pháp luật quan trọng mà các startup cần làm rõ trước lúc chốt Term sheet cùng nhà góp vốn đầu tư. Mong rằng nội dung bài viết này sẽ giúp startup và nhà góp vốn đầu tư có những deal góp vốn đầu tư hợp lý và công minh cho tất cả hai bên.