Thành ngữ là thể loại văn học dân gian nhằm đúc rút kinh nghiệm, tri thức của nhân dân dưới hình thức những câu nói ngắn gọn, súc tích, có tiết điệu, dễ nhớ, dễ truyền. Đây là mô hình văn nghệ truyền mồm từ đời này qua đời khác. Trải qua bao biến thiên cuộc sống, trong thời đại ngày này, ca dao, thành ngữ, tục ngữ vẫn còn vẹn nguyên giá trị răn dậy con người về phong thái đối nhân xử thế trong cuộc sống.

Bạn Đang Xem: Những câu thành ngữ quen thuộc nhưng bạn dùng vẫn sai

Tuy nhiên, cũng bởi vì tính truyền mồm của thể loại văn học dân gian này, rất nhiều câu thành ngữ đã trở nên tam sao thất bản khiến cho nhiều người băn khoăn không biết mình có dùng sai hay là không, phải sử dụng câu nào cho đúng.

“Tai vách mạch dừng” hay “Tai vách mạch rừng”?

“Vách” là nói về những bức tường ngăn cách các buồng xung quanh ngôi nhà, nói tai vách là tư cách hóa cái vách lên, nói ở đâu cũng đều có vách, có tai để nghe mình nói nên mình phải cẩn thận.

“Dừng” là một từ cổ chỉ những thanh tre nhỏ đan ken vào nhau để tạo thành xương vách (sau này sẽ trát bùn lên) cho những ngôi nhà cổ thời xưa. Mạch dừng ở đây ý chỉ: dừng thì có khe, có mạch và cũng đều có thể Viral.

Phối hợp hai vế cho ta thấy, “tai vách mạch dừng” tức là “vách có tai, dừng có mạch” đừng có nói linh tinh nếu rất khó bị nghe, bị lộ, bị Viral bởi người đời.

Xem Thêm : ASSOCIATE WITH LÀ GÌ

Như vậy, “Tai vách mạch dừng” mới là câu thành ngữ nguyên bản. Theo thời kì câu thành ngữ này được chuyển đổi, có nhiều dị bản nên mới chuyển thành “Tai vách mạch rừng”.

“Chôn rau cắt rốn” hay “chôn nhau cắt rốn”?

“Rau” hoặc “nhau” là hai cách phát âm (hai biến thể ngữ âm) của cùng một từ chỉ phòng ban nối thai nhi với thành tử cung của mẹ qua dây rốn để cung cấp dinh dưỡng, bài xuất chất thải và trao đổi khí qua máu cho thai nhi.

Cuốn Thành ngữ học Tiếng Việt của Hoàng Văn Hành (Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, 2015) chấp thuận đồng ý cả hai thành ngữ “Chôn rau cắt rốn” và “Chôn nhau cắt rốn”.

Sách “Phẫu thuật sinh lý”, tập 2 của Bộ Y tế (NXB Y khoa, 1986) gọi phòng ban nêu trên là rau: “Thai phát triển do các tác động phối hợp của buồng trứng, của rau và của thùy trước tuyến yên” (tr. 93); “Bản thân rau thai cũng tiết ra progesteron và estrogen” (tr.94).

Từ vựng tiếng Việt của Viện Tiếng nói học (do Hoàng Phê chủ biên, NXB TP. Đà Nẵng và Trung tâm Từ vựng học, 2005) có cả hai mục từ rau và nhau, nhưng nhận định rằng rau là cách phát âm của phương ngữ (tr, 706, 822).

Thi sĩ Tố Hữu cũng từng viết:

Xem Thêm : Ngũ hành tương sinh

“Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp,

Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp

Nơi chôn rau cắt rốn của ta!” (Tố Hữu toàn tập, NXB Văn học, 2009, tr. 224)

Như vậy, cả hai cách dùng đều đúng, chỉ khác nhau ở cách gọi của khá nhiều địa phương. “Chôn rau cắt rốn” một thành ngữ quá phổ quát, thậm chí còn còn được sử dụng nhiều hơn hết “chôn nhau cắt rốn”, vì “rau” đi với “rốn” thì thuận mồm lẫn thuận tai hơn.

“Ướt như chuột lột” hay “ướt như chuột lội”?

Trong tiếng nói tiếng Việt, người ta diễn giải theo ý nghĩa khác “rắn lột” (như tục ngữ ta có câu “Rắn già rắn lột”), nhưng loài chuột không có hiện tượng lạ lột xác như loài rắn. Vậy vì sao có thể ví một người bị ướt sũng cả quần áo từ trên đầu đến chân với hình ảnh “chuột lột” được? Chuột lột thì có liên hệ gì tới sự ướt át?

Thành ngữ thuở đầu trước lúc bị tam sao thất bản này đây là “Ướt như chuột lội”. Lội chứ không phải lột. Trong tiếng Việt, lội đồng nghĩa với bơi. Ướt như chuột lội được ví hình ảnh một người (đi mưa hoặc ngã xuống nước) bị ướt, quần áo sũng nước dính chặt vào người với hình ảnh một con chuột bị sa xuống nước và lội (tức bơi) từ dưới nước lên, bộ lông ướt sũng dính bết vào mình mẩy.