Oán gia như vậy được hiểu là người thù ở phía bên ngoài, là người khác, người mà tôi đã gây thù chuốc oán với họ, đã gây khổ đau cho họ, giờ họ đến đòi nợ. Nhưng kinh Oán gia (số 129,Trung A-hàm), Đức Phật nói oán gia trái chủ của mình đây là… bản thân mình, nằm ở trong mình chứ không phải ở phía bên ngoài. Đức Phật đã cho chúng ta thấy kẻ oán gia đó đây là ba độc tham, sân, si. Khi tham, sân, si nổi lên thì tạo thành quân thù, được quân thù yêu thích. Kinh nêu lên bảy trường hợp ‘oán gia truyền kiếp’.

Bạn Đang Xem: Oán gia

Thứ nhất là “oán gia thì không muốn oán gia có sắc đẹp”. Nó tìm cách làm cho mình muối mặt, làm cho mình xấu đi. Như vậy, sự xấu xí là một ‘quân thù’, là một ‘oán gia’. Có không ít người, nhất là người phụ nữ, từng tuyên bố rằng, quân thù lớn số 1 của mình đây là ‘khuôn mặt xấu xí’ của mình, cho nên nhiều khi họ không muốn soi gương, không muốn nhìn thấy khuôn mặt của mình. Có người đã ghê sợ với chính vì sự xấu xí của mình. Mình nỗ lực trang điểm, mặc đồ đẹp và sử dụng những loại nước hoa đắt tiền, nhưng sắc thân của mình vẫn tiếp tục xấu. Vì sao như vậy? Kinh nói: “Bởi vì mình bị chi phối bởi giận hờn, sân si. Tâm giận hờn, si mê không bỏ thì dù mình trang điểm cách mấy cũng không đẹp. Đó là oán gia thứ nhất gây thành oán gia khi mình nổi lên giận hờn”. Thì ra cái làm cho mình xấu, ‘quân thù’ xấu xí truyền kiếp của mình đây là tâm giận hờn, tâm ganh tị, tâm đố kỵ của mình. Tâm giận hờn không trút bỏ đi thì cho dù có đeo tràng hoa lên trên người cũng không thấy đẹp.

Kinh Phân biệt nghiệp ghi: “Người nào tính nóng tính, hay bực dọc, vừa nghe chút ít đã nổi cơn khó chịu, nổi ghét ghen mà sanh lo buồn, nổi thịnh nộ tranh chấp thì sẽ tạo nghiệp đưa đến chỗ ác, sanh vào địa ngục, mãn địa ngục sanh làm người dân có hình thể không xinh đẹp”. Như vậy, có thân hình không xinh đẹp là vì sân hận.

Thứ hai là “oán gia thì không muốn oán gia ngủ nghỉ an lành”. Tuy mình nằm trên giường vua, phủ bằng gấm vóc lụa là… nhưng vẫn không ngủ được, mình cứ nằm trăn qua trở lại, ngủ không yên giấc, vẫn âu lo, thống khổ. Mình thở than, trời ơi không biết mình mắc cái bệnh gì mà không thể nào ngủ được? Có người vì không ngủ được đã phải dùng đến thuốc an thần, thuốc ngủ mà nếu sử dụng nhiều sẽ làm giảm trí tưởng, trị bệnh mà thêm bệnh. Cho nên, ngủ nghỉ không được là một ‘oán gia’. Kinh nói: “Vì bị chi phối bởi sân hận, tâm không bỏ sân hận. Đó là pháp oán gia thứ hai để gây thành oán gia khi mà mình nổi lên sân hận”. Thì ra, ngủ nghỉ không được cũng xuất hiện nguyên do từ sân hận mà ra.

Chất chứa sân hận trong thâm tâm thì đi đâu, ở đâu, nằm đâu cũng thấy nóng như lửa đốt. Có một lần nọ Đức Thế Tôn ngụ cư gần miếu thờ Aggàlva, cách thành Vương-xá không xa. Lúc bấy giờ vào ngày đông giá rét, trời rất lạnh, cây cối xác xơ, trơ trụi. Lúc đó, có một thanh niên vào buổi sáng sớm đến thăm Thế Tôn và hỏi thăm :

– Trong đêm hôm qua không rõ Thế Tôn ngủ đã sở hữu ngon không?

Thế Tôn trả lời :

– Ta ngủ thật ngon!

Xem Thêm : Kinh nghiệm là gì? Người chưa có kinh nghiệm thì làm sao để xin việc?

Thanh niên thắc mắc :

– Hôm nay trời lạnh quá, muôn vật xác xơ, trơ trụi. Song, Thế Tôn lại dùng đệm cỏ để ngồi, mặc y áo rất là mỏng manh. Sao Thế Tôn nói ‘Ta ngủ thật ngon’ được?

Lúc đó Đức Phật hỏi:

– Giống như nhà một trưởng giả giàu có, nhà cao thoáng cửa, phòng ốc tiện nghi, giường êm nệm ấm, mọi thứ đầy đủ, lại sở hữu người hầu kẻ hạ, vậy trưởng giả kia có ngủ ngon được không?

Thanh niên trả lời :

– Thưa Thế Tôn! Sẽ ngủ được ngon.

Đức Phật lại hỏi:

– Nếu lúc đang ngủ ngon mà có ý dục nổi lên, duyên bởi ý dục này, thì trưởng giả còn ngủ ngon được không?

Thanh niên bạch Phật :

Xem Thêm : Viêm VA ở trẻ: Biểu hiện, biến chứng và phương pháp điều trị

– Bạch Thế Tôn! Nếu người kia ý dục nổi lên thì sẽ không còn ngủ ngon được.

Đức Phật dạy :

– Nếu một người mà trong tâm tham dục, sân hận, ngu si khởi lên thì không thể nào ngủ yên giấc được, vì do trong tâm có ba độc. Như Lai do ngồi chỗ bốn thần túc nên được ngủ ngon. Ở đó không khởi dâm, nộ, si. Dường như không khởi tâm ba độc này bèn ở trong vô dư Niết-bàn.

Như vậy, nơi mà mình nằm ngủ được an lành không phải là nơi tiện nghi mà là nơi mình không còn tham, sân, si. Ở nơi chỗ không có tam độc, khi nào tôi cũng được bình an.

Thứ ba là “oán gia thì không muốn oán gia có lợi lớn”. Kinh ghi: “Người hay sân hận bị tác động bởi sân hận, bị chi phối bởi sân hận, tâm không bỏ sân hận thì người ấy gặp bất lợi lớn”. Trong cuộc sống, trong làm ăn, trong quan hệ bè phái, và cả trong tình yêu, hôn nhân gia đình gia đình… khi nào tôi cũng gặp điều không may mắn, luôn gặp rủi ro và bất lợi. Những khi đó mình nghĩ chắc bị oán gia trái chủ gì đây, khiến cho mình luôn bị thiệt thòi. Sự thực thì cũng xuất hiện oán gia, nhưng oán gia đó đây là… tâm sân hận. Khi sân hận nổi lên, mình nói lời rất khó thương, hành động nóng tính, gây nghiệp thân và nghiệp khẩu; tâm ý bị sân hận chế ngự rồi thì mất tất cả tài sản, gặp bất lợi lớn. Tài sản thì có tài sản vật chất và tài sản tình nghĩa. Tình nghĩa gia đình, cha con, đồng đội… quý hơn hết vàng bạc, nhưng khi sân hận nổi lên thì quên hết tình nghĩa, hại khắp cơ thể thân. Vậy thì, cái món nợ oán gia này quá nặng nề, nó không muốn mình có lợi về tài sản mà cũng chẳng muốn mình có lợi về tình cảm.

Thứ tư là “oán gia thì không muốn oán gia có bằng hữu”. Ngạn ngữ phương Tây có câu: “Sống không có bạn như sống thiếu mặt trời”. Con người nếu thiếu bè phái sẽ yếu ớt hoặc sống gần như chết, vững chắc sẽ buồn và đơn chiếc. Có một người bạn để san sớt, để tâm sự vui buồn thì cuộc sống sẽ bớt buồn tẻ hơn. Không có ai muốn mình đơn chiếc và buồn tẻ. Ai cũng muốn có bè phái. Nhưng nếu một người “hay sân hận, bị tác động bởi tâm sân hận, bị chi phối bởi tâm sân hận, tâm không bỏ sân hận, người ấy nếu có bằng hữu thân thiết, họ cũng tìm cách lánh mặt bỏ đi”. Đức Phật nói đó là pháp tạo oán gia thứ tư. Khi mình sân hận, mình sẽ đánh mất bằng hữu và tạo ra quân thù.

Thứ năm là “oán gia thì không muốn oán gia có sự khen ngợi”. Người ta thường khen ngợi người hiền lành chất phác chứ không có bất kì ai khen ngợi người nóng tính sân si. Người ta có khen Trương Phi là nhân vật, trọng tình nghĩa nhưng cũng chê ông nóng tính. Vì nóng tính mà hỏng đại sự. Kinh nói: “Người bị chi phối bởi sân nhuế, tâm không bỏ sân nhuế, thì danh ô tiếng xấu đồn khắp”.

Thứ sáu là “oán gia thì không muốn oán gia quá sang giàu”. Giặc cướp mất tài sản, phá hoại sự sang giàu của mình không chi hơn sân hận. Kinh ghi: “Người hay sân nhuế bị tác động bởi sân nhuế, bị chi phối bởi sân nhuế, tâm không bỏ sân nhuế; người ấy tạo nghiệp thân, khẩu, ý như vậy khiến mất nhiều tài vật”. “Nhất niệm sân tâm khởi, thiêu vạn công đức lâm”, tức thị một niệm sân hận khởi lên đã đốt cháy hết vạn khu rừng rậm công đức. Có người suốt đời chưa chắc tạo được một vài việc công đức, lấy đâu ra cả vạn rừng công đức để đốt cháy? Vậy mà ngày nào thì cũng nổi cơn thịnh nộ với cha mẹ, vợ con, bè phái, trời đất… thì thử hỏi làm thế nào người ấy sang giàu được? Cho nên, đi chùa, tụng kinh, niệm Phật, bố thí, cúng dường… mỗi một việc làm đều tạo thành công đức, mà khổ cực lắm mình mới có thời cơ để tạo dựng được, nhưng nếu không biết giữ gìn thì sẽ bị lửa sân hận đốt cháy hết trong một tích tắc.

Thứ bảy là “oán gia thì không muốn để oán gia khi thân hoại mạng chung được đến chỗ an lành, sanh ở cõi trời”. Kinh đã cho chúng ta thấy, có người suốt đời làm thiện tích đức mà đến khi chết vẫn bị tái sanh vào đường ác. Vì sao vậy? Vì trước lúc chết, cận tử nghiệp, sanh tâm và tâm sở bất thiện, tương ưng với tà kiến. Tâm và tâm sở bất thiện ở đây có thể là một niệm sân hận. Suốt đời tu hành mà trước lúc chết vì bị một niệm sân hận chi phối đã khiến sanh vào đường ác, huống nữa là những người dân suốt đời không biết tu tập?

Như vậy, luôn khởi tâm sân hận, bị tác động bởi sân hận, bị chi phối bởi sân hận, tâm không bỏ sân hận sẽ tạo ra bảy oán gia. Oán gia thì cứ theo oán gia đời này qua đời khác, để làm khổ nhau. Cho nên, Phật tử phải nỗ lực tu tập để chuyển hóa những phiền não, những tập khí gây tạo thành những oán gia ấy đi. Phương pháp để tu tập nhằm chuyển hóa tâm sân hận là quán từ bi, rải tâm từ bi; tập ăn chay, niệm Phật để nuôi dưỡng lòng từ bi.