6. Đóng góp của luận văn

3.2.1. Khái niệm tiếng nói thẩm mỹ

Tiếng nói thẩm mỹ là một thuật ngữ dùng làm chỉ các phương tiện được sử dụng trong một ngành thẩm mỹ, một sáng tác thẩm mỹ. Tất cả chúng ta đều biết rằng, mỗi quy mô thẩm mỹ đều phải sở hữu một tiếng nói thẩm mỹ làm phương tiện để thể hiện riêng. Người ta diễn đạt theo ý riêng tiếng nói âm nhạc, tiếng nói điện ảnh, tiếng nói ba lê, tiếng nói điêu khắc…, tiếng nói văn học. Tiếng nói thẩm mỹ đấy là “một khối hệ thống các phương thức, phương tiện tạo hình, trình diễn, khối hệ thống quy tắc thông tin bằng tín hiệu thẩm mỹ của một ngành, một sáng tác thẩm mỹ” [54,185].

Bạn Đang Xem: Khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật

Thực tế cho thấy mỗi quy mô thẩm mỹ có một đặc điểm riêng và phương tiện sáng tác riêng. Nếu âm thanh là phương tiện sáng tác trong âm

97

nhạc; sắc tố và đường nét là phương tiện sáng tác trong hội họa, thì tiếng nói thẩm mỹ được xem là phương tiện sáng tác tác phẩm văn học. Phương tiện này còn có những đặc sắc riêng. Với tài năng sáng tạo, nhà văn hướng sự lưu ý cấu trúc văn bản, tìm mọi cách cho hai mặt ngữ âm và ngữ nghĩa của ký hiệu tiếng nói hòa phối với nhau cùng phát huy tác dụng so với cấu trúc hoàn chỉnh của tác phẩm văn học.

Xem Thêm : Đèn Demi là Gì? – Hiểu rõ từ A đến Z

Nhà văn M. Gorki đã khẳng định rằng “tiếng nói thẩm mỹ là yếu tố thứ nhất của văn học”. Nó là phương tiện giúp nhà văn xây dựng hình tượng, miêu tả đời sống của con người trong tác phẩm. Ngoài ra, tiếng nói thẩm mỹ còn là một phương tiện tư duy, là phương tiện truyền đạt tư tưởng, tình cảm… của nhà văn qua mỗi hình tượng thẩm mỹ trong tác phẩm của mình. Thông qua tiếng nói văn học các nhà văn thể hiện tài năng của mình. Tiếng nói thẩm mỹ là tiếng nói đặc biệt quan trọng, hoàn toàn khác biệt với khẩu ngữ, và từ ngữ giao tiếp hằng ngày.

Theo Eagleton viết trong cuốn Nhập môn lý luận văn học: “văn học là một loại tiếng nói “đặc biệt quan trọng”, đối lập với thứ tiếng nói “thực dụng chủ nghĩa” tất cả chúng ta thường dùng…” [6].

Tác giả Phương Lựu đã và đang nhận định rằng, ngôn từ văn học “là ngôn từ của một tác phẩm văn học, của thế giới thẩm mỹ, kết quả sáng tạo của nhà văn. Đó là ngôn từ giàu tính hình tượng và giàu sức biểu hiện nhất, được tổ chức một cách đặc biệt quan trọng để phán ánh đời sống, thể hiện tư tưởng, tình cảm và tác động thẩm mỹ tới người đọc” [54,185]. Cùng với Phương Lựu, Huỳnh Như Phương quan niệm: “ngôn từ trong tác phẩm văn học là kiểu lời nói nghệ thuật do nhà văn sáng tạo trên cơ sở sản phẩm tiếng nói của một xã hội mà ông ta đã tiếp thu được” [54,170].

Tiếng nói trong tác phẩm văn học là một hiện tượng lạ thẩm mỹ do nghệ sĩ sáng tạo theo quy luật chung của thẩm mỹ, truyền đạt một ý nghĩa

98

Xem Thêm : 1 Quần lót rung là gì? Tác dụng, cách dùng hiệu quả và nơi bán – Món Miền Trung

mà “không một phát ngôn nào có thể thay thế được” (G. V. Xtapannôp. Ngôn

ngữ thẩm mỹ có nhiệm vụ thể hiện tư tưởng thẩm mỹ của tác phẩm. Chức năng quan trọng nhất của tiếng nói thẩm mỹ là chức năng thẩm mỹ. Chức năng này được xác định trong khối hệ thống các hình tượng tác phẩm và phong cách tác giả, bởi tiếng nói thẩm mỹ thể hiện tài năng của nhà văn.

Như vậy, ngôn từ muốn được hoàn thiện thành tiếng nói thẩm mỹ phải nhờ khả năng lao động sáng tạo của nhà văn. Khác với tiếng nói toàn dân, tiếng nói văn học mang một dấu ấn mài sắc riêng nếu không tạo được điều đó nhà văn sẽ bị chìm khuất trong đám đông, trong lớp sóng xô người thương của chữ nghĩa. Ngôn từ thẩm mỹ không chỉ là những từ mang giá trị tự thân mà còn là một một đơn vị lời nói mang phẩm chất thẩm mỹ. Vì thế M. Gorki đã nhận định rằng: Văn học là thẩm mỹ tiếng nói. Nhận thấy vai trò vô cùng quan trọng của tiếng nói trong tác phẩm văn học, nhà văn Nga V. Kôrôlenkô đã tâm sự:

“Tôi muốn rằng mỗi một từ, một một câu phải đúng với giọng điệu, phải đúng chỗ và trong mỗi câu, thậm chí là nếu có thể được, trong câu tách ra riêng, có thể lắng tai thấy tâm trạng trung tâm, nếu diễn đạt theo ý riêng như vậy được”

[32,192]. Như vậy tiếng nói thẩm mỹ có một vai trò đặc biệt quan trọng quan trọng bởi vì nó là yếu tố “vật chất” duy nhất của tác phẩm văn học. Qua tiếng nói người đọc khám phá thế giới hình tượng, tư tưởng, quan niệm… mà nhà văn gửi gắm trong tác phẩm. Không chỉ có vậy, tiếng nói thẩm mỹ lại chứa đựng cả thế giới thẩm mỹ mà nhà văn sáng tạo, từ cảnh vật, con người đến diễn biến, kết cấu chủ đề… Trong quan hệ chặt chẽ ấy, tiếng nói thẩm mỹ trở thành phương thức tồn tại, phương tiện biểu hiện nội dung, song song có thể biểu hiện trực tiếp và rõ nét phong cách, tài năng của nhà văn.