Để một bài văn miêu tả hay, sinh động và quyến rũ người đọc, không thể không kể tới công dụng của không ít giải pháp tu từ. Trong lớp học Ngữ văn lớp 6, có bốn giải pháp tu từ thường xuyên được sử dụng: Giải pháp so sánh, nhân hóa, ẩn dụ và hoán dụ. Trong bốn giải pháp tu từ nêu trên, thì giải pháp hoán dụ là một giải pháp ít khi được học trò vận dụng nhất, vì nó khó. Thông qua nội dung bài viết Hoán dụ là gì? Chúng tôi sẽ mang đến cho Quý độc giả một chiếc nhìn tổng thể hơn về giải pháp hoán dụ.

Bạn Đang Xem: Hoán dụ là gì? Ví dụ về hoán dụ

Hoán dụ là gì?

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng lạ, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng lạ, khái niệm khác có quan hệ gần gụi với nó nhằm tăng sức gọi hình, gợi cảm cho việc diễn đạt.

Ví dụ:

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên

(Tố Hữu)

Trong ví dụ trên, có thể thấy:

– Áo nâu là một y phục của người nông dân.

– Áo xanh là một loại y phục của người công nhân.

-> Giữa áo nâu với những người nông dân và giữa áo xanh với những người công nhân có quan hệ gần gụi giữa tín hiệu của sự việc vật và sự vật mang tín hiệu.

– Nông thôn chỉ người sống ở nông thôn.

– Thị thành chỉ người sống ở thị thành.

-> Giữa nông thôn với những người sống ở nông thôn và thị thành với những người sống ở thị thành có quan hệ gần gụi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

Phân loại hoán dụ

Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là:

Thứ nhất: Lấy một phòng ban để gọi toàn thể

Ví dụ:

Bàn tay ta tạo nên sự tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

(Hoàng Trung Thông)

– Có thể thấy “bàn tay” giúp liên tưởng đến “người lao động”. Từ “bàn tay” và “người lao động” là quan hệ giữa cái phòng ban và cái toàn thể.

Thứ hai: Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng

Kiểu hoán dụ này Quý độc giả có thể xem lại ví dụ đã được Chúng tôi update tại mục một.

Thứ ba: Lấy tín hiệu của sự việc vật để gọi sự vật

Ví dụ:

Xem Thêm : Gam (âm giai) là gì? Cấu tạo gam trưởng, thứ | sentayho.com.vn

Ngày Huế ngã xuống

Chú Hà Nội Thủ Đô về

Tình cờ chú cháu

Gặp nhau Hàng Bè.

(Tố Hữu)

– Từ “Huế” gợi liên tưởng đến những người dân sống ở Huế. Như vậy, giữa “Huế” và “người sống ở Huế” có quan hệ gần gụi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

– Từ “ngã xuống” giúp liên tưởng đến cuộc chiến tranh. Như vậy, giữa “ngã xuống” và “cuộc chiến tranh” có quan hệ gần gụi của tín hiệu của sự việc vật và sự vật mang tín hiệu.

Thứ tư: Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng

Ví dụ:

Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

(Ca dao)

– Từ “một” chỉ số ít làm liên tưởng tới việc đơn lẻ. Từ ‘ba” chỉ số nhiều giúp liên tưởng tới sự kết đoàn. Giữa một – sự đơn lẻ và ba – sự kết đoàn nhận thấy đó là quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng.

So sánh hoán dụ và ẩn dụ

Hoán dụ

Ẩn dụ

Giống nhau

– Gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác.

– Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho việc diễn đạt

Khác nhau

Dựa trên quan hệ tương đồng (giống nhau) về:

– Phẩm chất.

– Hình thức.

– Phương pháp.

– Chuyển đổi cảm giác

Dựa trên quan hệ tương cận (gần gụi), giữa:

– Phòng ban – toàn thể

– vật chứa đựng – Vật bị chứa đựng

– Cái cụ thể – Cái trừu tượng.

Xem Thêm : Google Meet là gì? Hướng dẫn sử dụng và các lưu ý cần biết

– Tín hiệu của sự việc vật – Sự vật.

Một số ví dụ bài tập tiêu biểu

Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và đã cho chúng ta thấy quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?

1. “ Xóm làng ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách rưới. Xóm làng ta ngày này bốn mùa tấp nập cảnh làm ăn tập thể”

(Hồ Chí Minh)

2.

Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.

(Tố Hữu)

3.

Vì sao? Trái Đất nặng ân tình

Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh

(Tố Hữu)

Trả lời:

1. Trong câu văn xuất hiện hình ảnh hoán dụ, cụ thể:

– Từ “Xóm làng” giúp liên tưởng với những người nông dân sống ở đó. Từ “đói rách rưới” giúp ta liên tưởng tới cuộc sống nghèo túng.

– Giữa thôn trang – người nông dân là quan hệ gần gụi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

– Giữa đói rách rưới – cuộc sống nghèo túng là quan hệ gần gụi giữa tín hiệu của sự việc vật và sự vật mang tín hiệu.

2. Trong câu văn xuất hiện hình ảnh hoán dụ, cụ thể:

– Từ “áo chàm” giúp liên tưởng đến Đồng bào Việt Bắc. Tấm áo chàm đơn sơ, bình dị là một trong tín hiệu đặc trưng của người dân Việt Bắc. Màu áo chàm mang vẻ đẹp mộc mạc, dai sức và khó phai như tấm lòng của người dân Việt Bắc thủy chung, sâu nặng. Câu thơ là việc ca tụng tình cảm của người dân Việt Bắc khi đối chiếu với quân nhân về xuôi.

– Giữa “áo chàm” và “đồng bào Việt Bắc” có quan hệ gần gụi giữa tín hiệu của sự việc vật và sự vật mang tín hiệu.

3. Trong câu văn xuất hiện giải pháp tu từ hoán dụ, cụ thể:

– Từ “Trái Đất” giúp liên tưởng đến nhân loại sống trên Trái Đất. Giữa “Trái Đất” và “nhân loại sống trên Trái Đất” có quan hệ gần gụi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

Trên đây là một số vấ đề liên quan đến Hoán dụ là gì? và một số bài tập ví dụ tiêu biểu đi kèm. Mong rằng đây sẽ là một nguồn tài liệu có lợi có thể giúp Quý độc giả trong quá trình nghiên cứu và học tập.

Nếu vẫn còn thắc mắc hoặc để biết thêm nhiều thông tin, Quý độc giả có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn. Chúc các bạn học tập thật tốt. Xin cảm ơn.