Thặng dư là thuật ngữ trong nghành nghề kinh tế tài chính mà ai đã và đang từng nghe qua nhưng có thể chưa chắc đã nắm vững về thực chất của nó.

Bạn Đang Xem: Giá trị thặng dư là gì? Nguồn gốc, bản chất và ý nghĩa của giá trị thặng dư?

1. Thặng dư giá trị là gì?

Thặng dư giá trị (surplus value) là mức độ dôi ra khi lấy mức thu của một nguồn vào nhân tố trừ đi phần giá cung của nó. D.Ricardo đã lấy ví dụ về việc nộp tô cho chủ đất sở hữu những miếng đất phì nhiêu

Mác đã nghiên cứu thặng dư giá trị dưới giác độ tổn hao lao động, trong đó công nhân sinh sản ra nhiều giá trị hơn ngân sách trả cho họ – yếu tố bị quy định bơi mức tiền lương tối thiểu chỉ đủ để đảm bảo cho họ tồn tại với tư các người lao động. Theo Mác, sự bóc lột công nhân chỉ có thể được loại trừ nếu nhà tư bản trả cho họ toàn bộ giá trị mới được tạo ra

A.Marshall nhận định rằng xét về thực chất, thì tất cả những khoản thu nhập nhân tố mạnh hơn ngân sách nhân tố đều là bán tô trong ngắn hạn. Cho nên theo ông, khi không có những thời cơ khác để một nhân tố sinh sản lựa chọn, thì toàn bộ phần thường giành riêng cho nó đều là thặng dư giá trị.

Hiện có 2 phương pháp chủ yếu để thu giá rất rẻ trị thặng dư:

• Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối.
• Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tương đối.

– Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối: Là phương pháp sinh sản thặng dư giá trị bằng phương pháp nối dài thời kì lao động thặng dư trong lúc năng suất lao động, giá trị sức lao động và thời kì lao động thế tất không đổi.

Thặng dư giá trị tuyệt đối là thặng dư giá trị thu được từ việc nối dài ngày lao động vượt giới hạn thời kì lao động cấp thiết. Ngày lao động nối dài còn thời kì lao động cấp thiết không đổi dẫn đến thời kì lao động thặng dư tăng lên. Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối đây là nối dài thời kì lao động thặng dư trong lúc năng suất, giá trị và thời kì lao động thế tất không đổi. Cơ sở chung của quyết sách tư bản chủ nghĩa đây là sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối.

Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối được sử dụng phổ thông trong thời đoạn đầu chủ nghĩa tư bản. Đây là thời khắc lao động còn ở trình độ thủ công, năng suất lao động còn thấp. Lúc này hài lòng tham vô hạn, các nhà tư bản giở mọi thủ đoạn nối dài ngày lao động nhằm nâng cao khả năng bóc lột sức lao động công nhân làm thuê.

Xem Thêm : C-TPAT là gì? Tìm hiểu về chương trình C-TPAT năm 2023 | Nhanh chóng – Uy tín

Tuy nhiên sức lực con người dân có hạn. Hơn nữa vì công nhân đấu tranh quyết liệt đòi rút ngắn ngày lao động nên các nhà tư bản không thể nối dài ngày lao động vô thời hạn. Nhưng ngày lao động cũng không được rút ngắn đến mức bằng thời kì lao động thế tất. Một hình thức khác của phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tuyệt đối đây là tăng mức độ lao động. Bởi vì tăng mức độ lao động cũng tương tự việc nối dài thời kì lao động trong thời gian ngày nhưng thời kì lao động cấp thiết không đổi.

– Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tương đối: Là phương pháp sinh sản thặng dư giá trị do rút ngắn thời kì lao động thế tất bằng phương pháp hạ thấp giá trị sức lao động nhờ đó tăng thời kì lao động thặng dư lên trong tham dự ngày lao động, cường độ lao động không đổi.

Thặng dư giá trị tương đối là thặng dư giá trị thu được từ việc rút ngắn thời kì lao động thế tất dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động. Tăng năng suất lao động xã hội mà trước hết là ở ngành sinh sản vật phẩm tiêu dùng làm cho giá trị sức lao động giảm xuống. Từ đó thời kì lao động cấp thiết cũng giảm. Khi độ dài ngày lao động không đổi, thời kì lao động cấp thiết giảm sẽ tăng thời kì lao động thặng dư (thời kì sinh sản thặng dư giá trị tương đối cho nhà tư bản).

Phương pháp sinh sản thặng dư giá trị tương đối là rút ngắn thời kì lao động thế tất bằng phương pháp hạ thấp giá trị sức lao động. Từ đó tăng thời kì lao động thặng dư lên trong tham dự ngày lao động và cường độ lao động không đổi.

– Giá trị thăng dư siêu ngạch là thặng dư giá trị thu được do các xí nghiệp sinh sản có mức giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội, khi bán sản phẩm hoá theo giá trị xã hội, sẽ thu được một số thặng dư giá trị vượt trội so với những xí nghiệp khác . Thặng dư giá trị siêu ngạch = Giá trị xã hội của sản phẩm & hàng hóa – Giá trị cá biệt của sản phẩm & hàng hóa. Thặng dư giá trị siêu ngạch là hình thức biến tướng của thặng dư giá trị tương đối; là động lực trực tiếp xúc tiến tăng năng suất lao động.

Vì muốn thu được nhiều thặng dư giá trị và chiếm ưu thế cạnh tranh, các nhà tư bản vận dụng những tiến bộ kỹ thuật vào sinh sản. Mục tiêu là cải tiến, hoàn thiện phương pháp quản lý kinh tế tài chính, nâng cao năng suất lao động. Kết quả giá trị cá biệt của sản phẩm & hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội. Nhà tư bản nào vận dụng cách này thì sản phẩm & hàng hóa khi bán sẽ thu được một số thặng dư giá trị nhiều hơn nhà tư bản khác.

Thặng dư giá trị siêu ngạch đây là phần thặng dư giá trị thu được trội hơn thặng dư giá trị thường ngày của xã hội. Nếu xét từng nhà tư bản xuất thì thặng dư giá trị siêu ngạch là hiện tượng lạ tạm thời. Tuy nhiên xét về toàn xã hội tư bản thì thặng dư giá trị siêu ngạch là hiện tượng lạ tồn tại thường xuyên. Do đó thặng dư giá trị siêu ngạch là động lực thúc tăng đột biến nhất cho những nhà tư bản cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất lao động.

Cả thặng dư giá trị tương đối và thặng dư giá trị siêu ngạch đều dựa vào cơ sở tăng năng suất lao động. Tuy nhiên cả hai khác nhau tại đoạn thặng dư giá trị tương đối dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động xã hội. Trong lúc thặng dư giá trị siêu ngạch dựa trên việc tăng năng suất lao động cá biệt.

Thuyết giáo thặng dư giá trị được xem là phát minh quan trọng chỉ đứng thứ hai sau biện luận duy vật lịch sử dân tộc của Mác. Vậy thặng dư giá trị là gì? Về cơ bản thặng dư giá trị đây là sự phản ánh quy luật kinh tế tài chính cơ bản của chủ nghĩa tư bản. Việc sinh ra và cướp đoạt thặng dư giá trị phản ánh thực chất quan hệ trong sinh sản tư bản chủ nghĩa (quan hệ bóc lột của nhà tư bản với những người lao động làm thuê).

2. Nguồn gốc của thặng dư giá trị:

Xem Thêm : YAMATE LÀ GÌ

Để tiến hành sinh sản, nhà tư bản phải mua sức lao động và tư liệu sinh sản. Vì tư liệu sinh sản và sức lao động do nhà tư bản mua, nên trong quá trình sinh sản, người công nhân thao tác dưới sự kiểm soát của nhà tư bản và sản phẩm làm ra thuộc về của nhà tư bản.

Sinh sản tư bản chủ tức thị quá trình tạo ra giá trị tăng thêm vào cho nhà tư bản khi năng suất lao động đạt tới trình độ nhất định – chỉ cẩn một phần của ngày lao động người công nhân làm thuê đã tạo tra giá trị bằng giá trị sức lao động của chính mình.

Bằng lao động cụ thể của mình, công nhân sử dụng các tư liệu sinh sản và chuyển giá trị của chúng vào sản phẩm; và bằng lao động trừu tượng, công tự tạo ra giá trị mới to ra nhiều thêm giá trị sức lao động, phần to ra nhiều thêm này được gọi là thặng dư giá trị.

Giá trị sản phẩm & hàng hóa (W) được sinh sản ra gồm hai phần: giá trị những tư liệu sinh sản đã tổn hao được lao động cụ thể bảo tồn và chuyển vào sản phẩm (giá trị cũ, ký hiệu c) và giá trị mới (v+m) do lao động trìu tượng của công tự tạo ra (to ra nhiều thêm giá trị sản phẩm & hàng hóa sức lao động). Phần giá trị mới do lao động sống tạo thêm ra ngoài giá trị sản phẩm & hàng hóa sức lao động, được nhà tư bản thu lấy mà không trả cho những người lao động, được gọi là thặng dư giá trị (m). Như vậy, lao động sống là nguồn gốc tạo ra thặng dư giá trị.

3. Thực chất và ý nghĩa của thặng dư giá trị:

Từ việc nghiên cứu Thuyết giáo thặng dư giá trị của C. Mác, tất cả chúng ta thấy rõ ít nhất ba vấn đề lớn trong thời đoạn phát triển hiện nay của giang san.

Một là, trong thời kỳ quá độ nền kinh tế tài chính ở nước ta, trong một chừng mực nào đó, quan hệ bóc lột chưa thể bị xóa khỏi ngay, sạch trơn Theo phong cách tiếp cận giáo điều và xơ cứng cũ. Càng phát triển nền kinh tế tài chính nhiều thành phần tất cả chúng ta càng thấy rõ, chừng nào quan hệ bóc lột còn tồn tại tác dụng phóng thích sức sinh sản và xúc tiến lực lượng sinh sản phát triển, thì chừng đó tất cả chúng ta còn phải gật đầu sự hiện hữu của nó.

Hai là, trong thực tế nền kinh tế tài chính thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, mọi phương án tìm cách định lượng rành mạch, máy móc và xơ cứng về mức độ bóc lột trong việc hoạch định các chủ trương chính sách, cũng như có thái độ phân biệt đối xử với từng lớp doanh nhân mới đều xa rời thực tế và không thể thực hiện được. Điều có sức thuyết phục hơn hết hiện nay là quan hệ phân phối phải được thiết chế hóa bằng luật.

Đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Quốc gia mọi khi được thiết chế hóa thành luật và các bộ luật thì không những góp phần xây dựng Quốc gia pháp quyền xã hội chủ nghĩa, lấy luật làm phương tiện và cơ sở để kiểm soát và điều chỉnh các hành vi xã hội nói chung, mà còn cả hành vi bóc lột nói riêng. Ai chấp hành đúng pháp luật thì được xã hội thừa nhận và tôn vinh theo phương châm: dân giàu, nước mạnh, xã hội công minh, dân chủ, văn minh.

Trong nhận thức, ý kiến chung nên coi đó cũng đây là mức độ bóc lột được xã hội gật đầu, tức là làm giàu hợp pháp. Trong quản lý xã hội thì phải kiểm soát chặt chẽ thu nhập thành viên, thu nhập doanh nghiệp để, một mặt, chống thất thu thuế, mặt khác, đảm bảo sự công minh trong phân phối thông qua Quốc gia và bằng các “kênh” phân phối lại và điều tiết thu nhập xã hội. Thiết nghĩ, đây là một hướng tiếp cận vấn đề bóc lột giúp tất cả chúng ta tránh khỏi những nhận thức giáo điều, phi biện chứng về quan hệ bóc lột, cũng như việc vận dụng nó trong một thời đoạn lịch sử dân tộc cụ thể của việc phóng thích sức sinh sản, tạo động lực phát triển kinh tế tài chính và dữ thế chủ động hội nhập thành công với nền kinh tế tài chính quốc tế.

Ba là, mặt khác, cũng phải bảo vệ những quyền chính đáng của khắp cơ thể lao động lẫn giới chủ sử dụng lao động bằng luật và bằng các chế tài thật cụ thể mới đảm bảo công khai, sáng tỏ và vững bền. Những xích mích về lợi ích trong quá trình sử dụng lao động là một thực tế, việc phân xử các xích mích ấy thế nào để tránh những xung đột không cấp thiết cũng lại là một yêu cầu cấp thiết hiện nay, thể hiện trong thực chất của quyết sách mới. Bảo vệ được những quyền lợi chính đáng, những quyền lợi được pháp luật bảo vệ, của tất cả những bên trong quan hệ lao động là một đảm bảo cho việc vận dụng một cách hợp lý quan hệ bóc lột trong tham dự hiện nay, song song cũng là những đóng góp cơ bản nhất cho tất cả quá trình hoàn thiện và xây dựng mô hình kinh tế tài chính thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.