Hiện nay, thực phẩm chức năng là nhóm sản phẩm nhận được sự quan tâm của người tiêu dùng. Tuy nhiên thông tin về nó tại Việt Nam còn tương đối mơ hồ khiến cho tất cả những người tiêu dùng hiểu sai thực phẩm chức năng. Mục tiêu của nội dung bài viết là cung cấp một cách nhìn tổng thể cũng như trả lời những vướng mắc phổ quát về thực phẩm chức năng.

Bạn Đang Xem: Thành phần bổ sung (Dietary Supplement) và Thực phẩm chức năng (Functional food)

Thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food) là gì? Sự khác nhau giữa hai nhóm sản phẩm?

Lợi ích của việc sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food)?

Có hay là không những nguy cơ khi sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food)?

Ai là người chịu trách nhiệm về việc an toàn của thành phần bổ sung (Dietary supplement và thực phẩm chức năng (Functional food) ?

Chúng tôi hi vọng đây sẽ là nguồn thông tin hữu ích so với độc giả, những người dân đang muốn lựa chọn những thực phẩm chức năng phù phù hợp với nhu cầu của chính mình và gia đình.

Phần I: Thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food) là gì?

1.1 Phân biệt giữa thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food)

Trước tiên, chúng tôi muốn làm rõ hai khái niệm tiếng Anh là “Dietary supplement” and “Functional food”. Hiện nay, hai khái niệm này đang sẵn có sự nhầm lần khi chuyển ngữ sang tiếng Việt.

• Dietary supplement: Thành phần bổ sung vào chủ trương ăn uống.
• Functional food: Thực phẩm chức năng.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, tất cả chúng ta đang đánh đồng hai khái niệm này. Trên thị trường Việt Nam, hồ hết các sản phẩm thuộc nhóm thành phần bổ sung (Dietary Supplement) đang được dán nhãn là thực phẩm chức năng. Ví dụ, Fucoidan hay viên dầu cá Omega là hai thực phẩm chức năng được giới thiệu rộng rãi trên thị trường hiện nay. Tuy nhiên, cả Fucoidan và viên dầu cá Omega được dán nhãn tiếng Anh là “Dietary Supplement”. Trong những khi đó, nhóm sản phẩm “Functional food” cũng được dán nhãn là thực phẩm chức năng.

Các thành phần bổ sung (Dietary supplement) có những dạng bào chế là viên con nhộng, viên gel tương tự thuốc điều trị. Tại Việt Nam, các thành phần bổ sung (Dietary supplement) được dán nhãn là thực phẩm chức năng được quản lý bởi “Cục An toàn thực phẩm” không phải “Cục Quản lý Dược”.

Tiếp theo đây, chúng tôi xin trình bày khái niệm về Thành phần bổ sung (Dietary Supplement) và Thực phẩm chức năng (Functional Food) được chấp thuận đồng ý trên thế giới.

1.2. Thành phần bổ sung (Dietary Supplement)

Thành phần bổ sung (Dietary Supplement) là sản phẩm chứa thành phần dinh dưỡng nhằm bổ sung chất dinh dưỡng bên cạnh buổi tiệc hằng ngày (1). Thành phần bổ sung có thể chứa một hoặc phối hợp nhiều thành phần sau đây:

• Vitamin, ví dụ: vitamin A, D
• Khoáng vật
• Các loại thảo mộc hoặc thực vật
• Axit amin
• Chất dinh dưỡng bổ sung cho thân thể. Trong một số trường hợp, lượng thức ăn hàng ngày không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, sử dụng các thành phần bổ sung có thể làm tăng tổng lượng chất dinh dưỡng, đáp ứng nhu cầu thân thể.
• Chất cô đặc ( dịch chiết cô đặc từ các loại thảo dược có lợi cho sức khỏe), chất tương trợ cho quá trình chuyển hóa của thân thể, chất cấu thành một thành phần cấp thiết trong thân thể hoặc dịch chiết từ các loại dược liệu.

Bảng tại chỗ này liệt kê các thành phần bổ sung (Dietary supplement) có trên thị trường hiện này:

Thành phần bổ sung (Dietary Supplement) có thể được sinh sản và đóng gói dưới nhiều hình thức như viên nén, viên nang, gel mềm, chất lỏng, hoặc bột. Một số chất bổ sung chủ trương ăn uống giúp đảm bảo thân thể bạn nhận được đầy đủ chất dinh dưỡng cấp thiết; một số khác có thể khiến cho bạn giảm nguy cơ mắc bệnh.

Tại chỗ này là bảng so sánh giữa “Dietary supplement” và thuốc điều trị.

Xem Thêm : Phân biệt quá trình xử lý khí thải bằng phương pháp hấp thụ và hấp phụ

Hiện nay, hồ hết các sản phẩm được dán nhãn tiếng Anh Thành phần bổ sung (Dietary supplement) đều được dán nhãn tiếng Việt là “thực phẩm chức năng”. Điều này gây hiểu nhầm cho tất cả những người tiêu dùng.

Tại Việt Nam, Cục An toàn thực phẩm chịu trách nhiệm quản lý thành phần bổ sung (Dietary supplement). Tuy nhiên, trên các phương tiên truyền thông hiện nay, các thành phần bổ sung (Dietary supplement) lại được quảng cáo là có tác dụng chữa bệnh. Ví dụ như Fucoidan được quảng cáo có thể điều trị ung thư, sử dụng cho bệnh nhân ung thư.

1.3. Thực phẩm chức năng (Functional food)

Thực phẩm chức năng là những thực phẩm cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hơn những thực phẩm truyền thống. Họ được bổ sung các thành phần mang lại những lợi ích cho thân thể (2).

Thực phẩm Chức năng (Functional Food) không có dạng thuốc như viên con nhộng, viên gel chỉ có dạng thực phẩm (3).

Để độc giả hình dung một cách rõ hơn, bảng tại chỗ này sẽ trình bày các loại thực phẩm chức năng (Functional Food).

Để tổng kết phần I chúng tôi xin mô tả sự khác nhau giữa thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food) bằng hình vẽ tại chỗ này:

Phần II: Những lưu ý khi sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food)

2.1. Lợi ích của việc sử dụng thành phần bổ sung (Dietary Supplement)

Việc bổ sung một số chất có thể khiến cho bạn đảm bảo rằng bạn nhận đủ những chất thiết yếu cho một vài chức năng của thân thể, mặc khác trong một vài trường hợp nó giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh. Tuy nhiên, thành phần bổ sung (Dietary Supplement) không thể thay thế cho buổi tiệc, các buổi tiệc lành mạnh là cấp thiết.

Rất khác thuốc, thành phần bổ sung (Dietary Supplement) không được phép lưu hành trên thị trường với mục tiêu điều trị, chẩn đoán, phòng ngừa hoặc chữa bệnh. Điều đó có nghĩa rằng các tổ chức sinh sản không thể đưa ra khẳng định thành phần bổ sung (Dietary Supplement) điều trị bệnh. Ví dụ: thành phần bổ sung (Dieatary Supplement) như Fucoidan không thể được quảng cáo là “có khả năng điều trị ung thư”. Theo quy định của FDA, những tuyên bố dạng này là trái phép.

2.2. Có hay là không những nguy cơ khi sử dụng Thành phần bổ sung (Dietary supplement )?

Nội dung này, chúng tôi muốn đề cập về những khuyến nghị của FDA về việc sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement). Có những nguy cơ tồn tại khi sử dụng các thành phần bổ sung (Dietary Supplement ). Rất nhiều thành phần bổ sung (Dietary Supplement) chứa các thành phần có hoạt tính có tác dụng sinh vật học mạnh mẽ lên thân thể. Tuy nhiên, những tác dụng này không được kiểm tra một cách rõ ràng, cụ thể bằng các chứng cứ khoa học. Điều này còn có thể gây nguy hiểm trong một vài trường hợp, gây ra những tổn thương hoặc những vấn đề phức tạp đến sức khỏe. Một số hành vi sau đây có thể gây ra những nguy cơ thậm chí là là gây ra những hậu quả nghiêm trọng:

1. Phối hợp các thành phần bổ sung (Dietary Supplement)
2. Phối hợp thành phần bổ sung (Dietary Supplement) cùng với thuốc điều trị
3. Thay thế thuốc kê theo đơn bằng các thành phần bổ sung.
4. Sử dụng quá nhiều các thành phần bổ sung như vitamin A, vitamin D hay sắt.

Một số thành phần bổ sung gây ra những tác động ảnh hưởng không mong muốn trước, trong và sau phẫu thuật. Do vậy, cần đảm bảo thầy thuốc điều trị của bạn biết thông tin về bất kì thành phần bổ sung mà đang sử dụng. Chúng tôi trình bày hai ví dụ tiêu biểu để độc giả có thể hiểu hơn về nguy cơ khi sử dụng thực phẩm chức năng.

Ví dụ 1: Thực phẩm chức năng St John’s wort được chỉ định tương trợ điều trị trầm cảm. Tuy nhiên, thành phần dịch chiết Hoa Mai (Hypericum) là thành phần chính trong sản phẩm nay có thể làm bất hoạt một vài enzyme trong thân thể gây giảm tác dụng của rất nhiều loại thuốc điều trị (4).

Ví dụ 2: Viên sắt, thành phần bổ sung (Dietary Supplement) được sử dụng khá phổ quát. Người thông thường chỉ việc hấp thụ 1 miligram Sắt mỗi ngày. Nếu lượng Sắt đưa vào thân thể nhiều hơn mức cấp thiết, thân thể không thể tự đào thải Sắt, gây ra tình trạng thừa sắt (Hemochromatosis). Do đó, lượng Sắt thừa sẽ tích tụ tại các đơn vị trong thân thể như gan, tuyến tụy, tuyến yên, tim. Đây là nguyên nhân gây bệnh đái tháo đường, tim mạch, loãng xương, vấn đề ở túi mật, ung thư (5).

2.3. Ai là người chịu trách nhiệm về việc an toàn của rất nhiều Thành phần bổ sung (Dietary supplement)?

FDA không được ủy quyền để thẩm định độ an toàn và hiệu quả thành phần bổ sung (Dietary Supplement) trước lúc được lưu hành trên thị trường (1) (6).

Nhà sinh sản và phân phối chịu trách nhiệm đảm bảo các sản phẩm của họ là an toàn trước lúc đưa vào thị trường (1) (6).

Xem Thêm : Bảo thủ là gì? 5 Dấu hiệu nhận biết người bảo thủ

Nếu các sản phẩm chứa các thành phần mới, nhà sinh sản phải thông tin đến FDA về thành phần trước lúc đưa vào thị trường. Tuy nhiên, các thông tin này chỉ được kiểm tra bởi FDA, không phải chứng thực. Song song, FDA chỉ kiểm tra độ an toàn, không tiến hành kiểm tra hiệu quả sinh vật học của thành phần này.

Các nhà sinh sản được yêu cầu sinh sản đảm bảo chất lượng sản phẩm yêu cầu, không chứa chất gây ô nhiễm hay tạp chất và được gắn nhãn xác thực dựa theo tiêu chuẩn hiện hành GMP và những quy định liên quan. GMP (Good Manufacturing Practice): thực hiện sinh sản tốt, một bộ quy chuẩn được ứng dụng cho nhà máy sản xuất sinh sản thuốc. Mục tiêu là đảm bảo quá trình sinh sản thuốc thành công và an toàn; GMP quan tâm đến những yếu tố gồm có nguyên vật liệu, máy móc, nhà xưởng, phương pháp đóng gói…

Nếu xẩy ra những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng các thành phần bổ sung (Dietary Supplement), những nhà sinh sản phải tường trình đến FDA về mức độ nghiêm trọng, những thiệt hai gây ra. Sau đó, FDA sẽ kiểm tra, có thể loại ném ra khỏi thị trường nếu phát hiện những sản phẩm này sẽ không an toàn hoặc trong trường hợp những khẳng định về sản phẩm đó là sai hoặc gây hiểu nhầm.

2.4. Một số vấn đề cần lưu ý khi sử dụng Thực phẩm chức năng (Functional food)

Một số vướng mắc được đề ra ở đây là: thực phẩm chức năng (Functional food) có an toàn hay là không? Những quảng cáo về thực phẩm chức năng liệu có mang lại hiệu quả như quảng cáo hay là không? Tất cả chúng ta sẽ tuần tự trả lời những vướng mắc này.

Thắc mắc trước tiên thực phẩm chức năng (Functional food) có thật sự mang lại hiệu quả hay là không? Để trả lời vướng mắc này, tất cả chúng ta cần lưu ý đến thành phần được bổ sung trong loại thực phẩm tất cả chúng ta sử dụng về hàm lượng, tác dụng, liều giới hạn hằng ngày, độc tính của thành phần đó. Nếu thực phẩm được bổ sung các thành phần như vitamin hay khoáng vật, người tiêu dùng có thể biết xác thực thành phần và hàm lượng. Tuy nhiên, so với các sản phẩm được bổ sung các loại thảo mộc là một trường hợp khác. Ở đây, chúng tôi đưa ra hai ví dụ:

Ví dụ 1: Các sản phẩm trà Sâm được quảng cáo là bổ sung thành phần dịch chiết Nhân sâm có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, hàm lượng dịch chiết Nhâm sâm trong mỗi tách trà là bao nhiêu? Với hàm lượng như vậy đó liệu có đủ để gây ra những hiệu quả có lợi cho thân thể hay là không thì hoàn toàn không được đề cập và không có những bằng khoa học chứng minh.

Ví dụ 2: Sản phẩm socola được quảng cáo là bổ sung thành phần dịch chiết Ginkgo bibola và blueberry có lợi cho sức khỏe, mang lại những hiệu quả cho tất cả những người dùng như chống oxi hóa, bảo vệ tế bào khỏi những tác dụng có hại của gốc tự do, cải thiện tuần hoàn máu, cải thiện hoạt động não bộ. Ginkgo một loại dịch chiết được chứng minh là có lợi cho tất cả những người bệnh Alzheimer. Liều điều trị của dịch chiết Ginkgo là 120-240 mg một ngày (7). Việc sử dụng dịch chiết Gingko thấp hơn liều điều trị không mang lại hiệu quả sinh vật học mong muốn. Nhà sinh sản socola không trả lời vướng mắc “ Hàm lượng chất có lợi được bổ sung trong sản phẩm là bao nhiêu? Hàm lượng này còn có thật sự mang lại hiệu quả khi sử dụng hay là không?”

Thắc mắc tiếp theo là độ an toàn của thực phẩm chức năng (Functional food). Một vài thành phần dinh dưỡng được bổ sung trong thực phẩm chức năng (Functional food) có hoạt tính rất mạnh. Đặc biêt, so với các thực phẩm chức năng được bổ sung thành phần thảo dược. Tuy nhiên, tác dụng của nó lại không được kiểm tra một cách cẩn thận bởi các đơn vị chức năng.

Để xét về thực phẩm chức năng (Functional food), người tiêu dùng cần kiểm tra thông tin được nhà sinh sản cung cấp trên vỏ hộp một cách cẩn thân bao gồm chất dịnh dưỡng được bổ sung trong loại thực phẩm đó là gì ? Hàm lượng bao nhiêu? Nhu cầu và khả năng hấp thụ của thân thể như vậy nà? Liệu có gây ra ra phản ứng phụ khi thân thể tiếp nhận thêm những chất dinh dưỡng được bổ sung hay là không? Đây đây là một bước cấp thiết để lựa chọn các một sản phẩm có lợi cho sức khỏe, bổ sung những khoáng vật cấp thiết thân thể bạn.

Phần III: Tổng kết

Để tổng kết cho nội dung bài viết này, chúng tôi muốn đưa ra một vài lưu ý cho những độc giả khi sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement) và thực phẩm chức năng (Functional food).

Thành phần bổ sung (Dietary supplement) không phải là thuốc và không thể thay thế các thuốc điều trị. Người tiêu dùng cần tỉnh táo trước những quảng cáo về tác dụng điều trị bệnh của rất nhiều Thành phần bổ sung (Dietary supplement) . Thuốc điều trị phải trải qua quá trình nghiên cứu lâu dài, được sự kiểm tra kĩ lưỡng của FDA. Do đó, FDA sẽ chịu trách nhiệm về các thông tin được dán nhãn của thuốc điều trị. Trái lại, thành phần bổ sung (Dietary supplement) không cần trải qua quá trình kiểm chứng về tác dụng sinh vật học của FDA trước lúc đưa vào thị trường. FDA không chịu trách nhiệm việc tác dụng điều trị của Thành phần bổ sung (Dietary supplement) .

Thành phần bổ sung (Dietary supplement) có thể gây ra những tác dụng phụ không dự đoán trước. Liều dùng và tác dụng không mong muốn của thành phần bổ sung (Dietary supplement) không được nghiên cứu một cách kĩ lưỡng, tất cả chúng ta chưa tồn tại khối hệ thống y tế cộng đồng chưa đủ mạnh để tư vấn những thông tin xác thực về hiệu quả và cách sử dụng. Do đó, khi sử dụng thành phần bổ sung (Dietary supplement) cần vô cùng cẩn thân, kiểm tra thông tin thành phần, cách sử dụng một cách kĩ lưỡng để tránh gây ra những tác động ảnh hưởng không mong muốn.

Không nên lạm dụng các thực phẩm chức năng (Functional food), đa dạng hóa món ăn, không nên chỉ có thể tập trung một nhóm thực phẩm nhất định. Các buổi tiệc hằng ngày là nguồn cung cấp cấp dinh dưỡng cho thân thể. Việc đa dạng hóa buổi tiệc với nhiều nhóm thực phẩm khác nhau là cách tốt nhất để đảm bảo thân thể được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng khác nhau.

Xem thêm:

Phần 1: Quy trình nghiên cứu phát triển thuốc – ThS Trần Hồng Loan

Phần 3: Sự thực về tác dụng điều trị ung thư của Fucoidan – ThS Trần Hồng Loan

Designer: Vũ Vân AnhTài liệu tham khảo

Tác giả và Chuyên Viên