Tất cả những cơ quan tình báo đều từng là nạn nhân của những sự lừa dối như vậy. Bởi vì ngành tình báo là một “vương quốc của những chiếc mặt nạ” nơi mà thực tế và ảo tượng cùng tồn tại song hành, luôn xen kẽ vào nhau.

Bạn Đang Xem: CIA và các gián điệp nhị trùng trong Chiến tranh Lạnh

Richard Helm, cựu Giám đốc của Trung tâm Tình báo Mỹ (DCI) đã từng phát biểu trước Quốc hội rằng việc phát hiện ra một điệp viên hai mang “là một trong những khía cạnh phức tạp và khó khăn nhất của hoạt động tình báo, không có ai hoạt động lâu năm trong ngành này mà không bị lừa từ một, hai lần đến rất nhiều lần”.

Những thất bại của CIA

Trong cuộc chiến tranh Lạnh, CIA đã tuyển mộ một số lượng cực lớn các điệp viên hai mang và đã trở nên lừa không chỉ một vài lần mà là rất nhiều lần. Việc phát hiện ra các điệp viên hai mang ở Cuba, Đông Đức hay Liên Xô, sau một thời kì ồn ào sẽ nhanh chóng bị quên lãng. Tình báo Mỹ thì luôn sợ hãi những con “chuột chũi”, tức là những kẻ phản bội ẩn náu trong hàng ngũ của mình hơn là những gián điệp nhị trùng.

Trong cuốn hồi ký của mình, bậc thầy tình báo Đông Đức là Markus Wolf đã viết: “Vào thời điểm cuối trong time 1980, chúng tôi đạt được một vị thế đáng ghen tỵ khi mà mọi điệp viên được CIA tuyển mộ để hoạt động trên lãnh thổ Đông Đức đều là điệp viên hai mang hoặc là các viên chức tình báo hoạt động cho chúng tôi ngay từ trên đầu. Theo lệnh của chúng tôi, họ thường xuyên cung cấp những thông tin sai lệch được lựa chọn cẩn thận cho những người dân Mỹ”.

Tuyên bố này của Markus Wolf không hề là một lời khoe khoang vượt mức. Bằng cớ là hồ hết các cựu quan chức của CIA đều tán thành với nhận định này. Đô đốc Bobby Ray Inman, cựu phó tổng giám đốc CIA đã từng tuyên bố với Quốc hội Mỹ: “Hồ hết, nếu như không muốn nói là tất cả những điệp viên của CIA tại Đông Đức trong một quãng thời kì hơn 20 năm đều là gián điệp nhị trùng”. Milton Bearden, Giám đốc cuối cùng của phòng ban Liên Xô – Đông Âu của CIA (SE), người trực tiếp phụ trách địa phận Đông Đức cũng thừa nhận: “Những kẻ sẵn sàng đổi phe hóa ra đều lại là những điệp viên hai mang”.

Xem Thêm : Đồng Nhân là gì? Truyện đam mỹ đồng nhân nhiều người đọc nhất

Năm 1994, việc sĩ quan CIA Aldrich Ames bị tóm gọn giữ vì làm gián điệp cho KGB và sau đó là SVR (cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga) đã làm chấn động Langley, đại bản doanh của CIA. Ames đã cung cấp cho KGB các hướng dẫn về phương pháp thao tác của CIA, điều này được cho phép KGB tiến hành một chiến dịch “tẩm độc thông tin” cực lớn trong nhiều năm. Thông qua các điệp viên hai mang, KGB đã chuyển cho CIA những thông tin “tối mật” được lựa chọn cẩn thận, hòa trộn một cách khéo léo giữa các tin thật và tin giả.

Câu truyện được khai mạc với Aleksandr Zhomov, một sĩ quan của KGB. Năm 1987, Zhomov đã tiếp cận với Trưởng trạm CIA và yêu cầu bán các thông tin tuyệt mật để đổi lấy một khoản tiền và quyền được định cư tại Mỹ. Một lời yêu cầu vượt xa mọi mong ước và CIA đã nhanh chóng gật đầu đồng ý lời yêu cầu này và đặt bí danh cho Zhomov là GTPROLOGUE. Hóa ra đây là một điệp viên hai mang, nhiệm vụ chính của anh ta là bảo vệ Ames.

Anh ta đã tạo cho CIA niềm tin rằng mọi điệp viên của CIA bị tóm gọn tại Nga là nhờ vào sự giám sát chặt chẽ của KGB thêm vào đó với một tẹo may mắn, và rằng trong hàng ngũ CIA không hề có con chuột chũi nào cả. Những thông tin của Zhomov đã hỗ trợ cho Ames được an toàn trong suốt 3 năm tiếp theo đó và tiếp tục gây ra những tác hại to lớn cho CIA.

Năm 1995, lần trước nhất CIA lên tiếng thừa nhận rằng trong quãng thời kì 8 năm Tính từ lúc năm 1986, SE và cơ quan kế nhiệm của nó: phòng ban Trung Âu Á (CED) đã đưa ra những báo cáo giải trình tuyệt mật từ những nguồn cung cấp cấp thông tin “không có thật” hoặc đã trở nên “nhiễm độc” và đã cố ý lờ đi những nguồn gốc đáng ngờ của chúng. Một số quan chức then chốt của CIA thậm chí còn biết rằng các thông tin mà người ta có đã trở nên “nhiễm độc” và tới từ những điệp viên đã trở nên mua chuộc hay khống chế nhưng vẫn cố ý đưa vào những kênh dẫn tới White House.

Giới truyền thông xôn xao sau những tiết lộ mới này. Tổng thanh tra của CIA gọi đó là một “tiết lộ đáng hổ thẹn”. Robert Gates, cựu Giám đốc DCI thì nói rằng các nhà lãnh đạo của SE và sau đó là CED “đã đánh thiếu tin tưởng với những Chuyên Viên phân tích của CIA và Bộ Quốc phòng cũng như các nhà hoạch định chính sách của Mỹ”. Các thành viên của Ủy ban Giám sát Tình báo của lưỡng viện Mỹ thì tố cáo rằng, “các thông tin bị nhiễm độc đã làm sai lệch nghiêm trọng những nhận thức của Mỹ về Liên Xô trong 7 năm cuối của Cuộc chiến tranh Lạnh… và tác động ảnh hưởng đến quyết định chi hàng tỷ đô la cho những khí tài quân sự chiến lược.

Tình báo Mỹ đã trở nên lừa khi nhìn nhận quá cao sức mạnh kinh tế tài chính cũng như sự ổn định chính trị của Liên Xô. Sai trái này đều bắt nguồn từ các thông tin sai lệch do các điệp viên hai mang cung cấp”. Tổng thanh tra CIA, người trực tiếp tiến hành điều tra vụ việc thì tuyên bố rằng: “Việc Liên Xô thành công trong việc truyền tải các thông tin tình báo SOVMAT (tàu bay, xe tăng, khí tài quân sự chiến lược) sai lệch đến ba tổng thống Mỹ và các cố vấn của họ là một thành công ngoạn mục trong trận đấu tình báo khiến người ta không tưởng tượng nổi”.

Vì sao CIA che giấu những thất bại?

Trong ngành tình báo có câu châm ngôn như sau: “Điều duy nhất tồi tệ hơn việc biết có một “con chuột chũi” trong tổ chức của bạn, đó là việc tìm ra nó”. Dẫu đây là một câu nói đùa nhưng CIA đã thực hiện nó một cách rất nghiêm nhặt. Tìm ra một “con chuột chũi” đồng nghĩa với việc có một vụ bắt giữ, do này sẽ tạo ra dư luận bất lợi, làm xói mòn lòng tin của đa số chính trị gia và công hội so với cơ quan này.

Xem Thêm : Rebrand là gì? Phân loại và các bước để làm mới thương hiệu

CIA và FBI (Cục Điều tra Liên bang) đã lặng lẽ tiến hành những điều tra về các tổn thất của mình từ trong time 1985-1986 nhưng họ giấu kín những thông tin về các cuộc săn chuột chũi của mình ngay cả những lúc Ủy ban Giám sát Tình báo Hạ viện đã nhiều lần thúc giục “cung cấp thông tin về các vấn đề phản gián và việc mất các điệp viên tại Liên Xô”. Sự việc chỉ bung bét ra sau khoản thời gian Ames bị tóm gọn.

Trong vòng 9 năm, KGB đã sử dụng các điệp viên hai mang và những kẻ đào tẩu giả để xí gạt, gây nhầm lẫn và đánh lạc hướng điều tra của CIA khi tiến hành điều tra về các tổn thất điệp viên trong thời đoạn 1985-1986, mục tiêu để CIA luôn bị lôi cuốn vào những cuộc rượt đuổi “vịt trời” mà tránh xa Aldrich Ames ra.

Cũng trong suốt trong time 1980, CIA đã tự hào gọi Adolf Tolkachev là ”điệp viên tỷ đô” của mình, khẳng định rằng nhà nghiên cứu điện tử Liên Xô đã tiết kiệm chi phí cho Lầu Năm Góc số tiền gấp nhiều lần ngân sách nghiên cứu và sinh sản và phát triển nhờ vào các thông tin có sẵn trên radar quân sự chiến lược của Liên Xô và thiết bị điện tử hàng không. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu tin rằng Tolkachev là một điệp viên hai mang bởi Tolkachev chủ yếu cung cấp tài liệu kỹ thuật thường được sử dụng trong các chiến dịch oằn èo và khó xác minh.

Việc CIA công bố câu truyện về điệp viên “tỷ đô” được xem như thể một nỗ lực quan hệ công hội nhằm chống lại những cáo buộc rằng Tolkachev và nhân vật hậu Tolkachev (có bí danh là EASTBOUND, người đã bán ra cho CIA các thông tin trên radar quân sự chiến lược) đã xí gạt được Bộ Quốc phòng Mỹ, khiến họ tiêu tốn vô ích hàng tỷ đô la. Nhưng trong các kho tài liệu tình báo của Liên Xô và Đông Đức được giải mật sau cuộc chiến tranh Lạnh, có thể tìm thấy nhiều thông tin được xác nhận rằng Tolkachev và EASTBOUND đều là các điệp viên nhị trùng.

Hồ hết kiên cố rằng KGB đã dữ thế chủ động cử các điệp viên của mình xúc tiếp với CIA trước lúc Zhomov xuất hiện. Từ thời điểm năm 1977 cho tới 1985, tức là trước thời khắc Ames khai mạc làm gián điệp cho KGB, KGB đã trục xuất 7 viên chức CIA , những người dân được gọi là “nhân vật không được hoan nghênh” (PNG). Một vài hoạt động của đa số PNG được công bố trên truyền thông, nhưng đa phần là những vụ “trục xuất trong lặng im”, một giải pháp thích hợp được cả Mỹ và Liên Xô sử dụng nhằm ngăn chặn việc để các hoạt động sinh hoạt gián điệp làm vỡ vạc quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Nhưng để sở hữu thể phát hiện ra 7 viên chức CIA đó, hoặc là KGB đã phải có một con chuột chũi đang ẩn náu trong CIA trước cả Ames (điều này rất khó có thể xẩy ra) hoặc là những viên chức CIA này đã tuyển mộ và thao tác với những điệp viên hai mang người bản xứ, những người dân được KGB cử đến để hiệp tác với họ. Giả thiết thứ hai này là khả thi hơn rất nhiều.

Vì sao CIA lại tuyển dụng nhầm nhiều điệp viên hai mang đến như vậy trong suốt thời kì “Cuộc chiến tranh Lạnh”? Theo nhiều nhà nghiên cứu, sức ép tuyển dụng các điệp viên ngầm, thước đo chính được sử dụng để nhìn nhận khả năng của đa số viên chức CIA, liên quan đến khả năng thăng tiến nghề nghiệp của họ đây chính là lời giải đáp xác đáng nhất. Các sĩ quan CIA sẽ hưởng những lợi ích lớn trong hàng phố sự nghiệp từ việc tuyển dụng lôi kéo sự hợp tác của đa số member tới từ Liên Xô, Đông Đức và Cuba.

Những thiệt hại do các điệp viên hai mang mang đến cho nước Mỹ từ 1986 đến 1994 là rất đa dạng và nghiêm trọng. Sử dụng các điệp viên hai mang và những thông tin sai lệch, nhiễm độc, KGB và sau đó là SVR đã gây nhiễu loạn và xí gạt các điều tra viên viên của CIA và FBI trong suốt 9 năm trước lúc thủ phạm thật sự là Aldrich Ames bị lộ diện.