Trong thời gian gần đây ở Việt Nam chắc các bạn thường xuyên thấy xuất hiện trên các kênh truyền thông mọi người thường xuyên nhắc đến thuật ngữ “STEM”. Cách dùng từ STEM đang trở thành xu thế (trend). Nhiều trường học, trung tâm giáo dục trên toàn quốc đang triển khai đưa phương pháp giáo dục STEM vào lớp học huấn luyện. Vậy STEM là gì? giáo dục STEM có quan trọng không? Có thật sự cấp thiết đưa các lớp học STEM vào để huấn luyện cho những em học trò hay là không? Chắc hẳn nhiều giáo viên, phụ huynh và học trò vẫn còn đang bối rối và lo lắng chưa nắm rõ về thuật ngữ “STEM” nói trên. Trong nội dung bài viết này Robot STEAM Việt Nam xin san sẻ một số nôi dung hữu ích về giáo dục STEM là gì?

Bạn Đang Xem: STEM là gì? Giáo dục stem là gì? 3 mức độ triển khai vào chương trình giáo dục

I. STEM là gì?

Theo Wikipedia thuật ngữ STEM là chữ viết tắt bằng tiếng Anh dùng làm chỉ các ngành học về:

• Science (Khoa học),
• Technology (Công nghệ),
• Engineering (Kỹ thuật),
• Mathematics (Toán).

Thuật ngữ này thường được sử dụng khi giải quyết và xử lý các chính sách giáo dục và lựa chọn lớp học giảng dạy trong các trường học để nâng cao khả năng cạnh tranh trong phát triển khoa học và công nghệ. Nó có liên quan đến phát triển nguồn nhân lực, những vấn đề về an toàn quốc gia và chính sách di dân. Từ viết tắt này đã được sử dụng phổ thông ngay sau lúc một cuộc họp liên ngành về giáo dục khoa học được tổ chức tại Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF) dưới sự chủ trì của giám đốc NSF lúc đó là Rita Colwell vào năm 1990 và sau đó xuất hiện trong các văn bản liên quan đến chính sách cấp visa cho nhập cư tại Mỹ vào trong những năm 2000. Trong văn bản đó, chữ “STEM fields” được hiểu là các nghành nghề dịch vụ, ngành nghề về STEM. Về sau từ STEM được viết đi kèm với những từ khác ví như: “STEM education” (giáo dục STEM), “STEM workforce” (nguồn nhân lực trong nghành nghề dịch vụ STEM), “STEM careers” (các ngành nghề trong nghành nghề dịch vụ STEM), “STEM curriculum” (sườn lớp học học xá STEM), “STEM awreness” (nhận thức về các ngành nghề STEM), hay “STEM integration” (STEM tích hợp) trong các hội nghị forums khoa học. Các thuật ngữ đi kèm với STEM giúp làm sáng tỏ ý nghĩa của từ STEM hơn.

1. Các lối viết tắt khác liên quan đến STEM

• STM (khoa học, kỹ thuật và toán học hoặc khoa học, công nghệ và y khoa, hoặc khoa học, kỹ thuật và y tế)
• eSTEM (STEM môi trường thiên nhiên)
• iSTEM (Khuyến khích Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học); Xác định những cách mới để giảng dạy các nghành nghề dịch vụ liên quan đến STEM.
• METALS (STEAM + Logic), được giới thiệu bởi Su Su tại trường Cao đẳng Giáo viên, ĐH Columbia.
• STREM (Khoa học, Công nghệ, Robotics, Kỹ thuật và Toán học); Thêm robot như một nghành nghề dịch vụ.
• STREM (Khoa học, Công nghệ, Robotics, Kỹ thuật và Đa phương tiện); Thêm Truyền thông media như thể một nghành nghề dịch vụ.
• STREAM (khoa học, công nghệ, robotics, kỹ thuật và toán học); Thêm nghành nghề dịch vụ người máy
• STEAM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, thẩm mỹ và nghệ thuật và toán học)
• STEAM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học ứng dụng); Tập trung hơn vào toán học ứng dụng
• GEMS (Kỹ thuật, Toán học và Khoa học và Nữ giới); Được sử dụng cho những lớp học khuyến khích nữ giới vào các nghành nghề dịch vụ khoa học này.
• BEMS (Kỹ thuật, Toán học và Khoa học và Nam giới); Được sử dụng cho những lớp học khuyến khích nam giới vào các nghành nghề dịch vụ khoa học này.
• STEMM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học, và y khoa)
• AMSEE (Toán học Ứng dụng, Khoa học, Kỹ thuật và Kinh doanh)

Tiếng Đức gọi các môn học hay các ngành này là MINT-Fächer, viết tắt cho toán, khoa học thông tin, khoa học tự nhiên và kỹ thuật.

Trong phạm vi nội dung bài viết này, tôi muốn đề cập đến thuật ngữ ” giáo dục STEM“.

II. giáo dục và đào tạo STEM là gì? 3 mức độ vận dụng giáo dục STEM trong giáo dục

giáo dục và đào tạo STEM (STEM education) là một cách tiếp cận liên ngành trong quá trình học, trong đó các khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với những bài học kinh nghiệm trong thế giới thực, ở đó các bạn học trò được vận dụng tri thức và kỹ năng trong các nghành nghề dịch vụ khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào trong các toàn cảnh cụ thể, giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, nơi thao tác làm việc và các tổ chức toàn cầu, được truyền đạt xen kẽ và kết dính lẫn nhau cho học trò trên cơ sở học thông qua thực hiện và hướng đến giải quyết và xử lý các vấn đề thực tiễn. Ngoài ra, giáo dục STEM còn chú trọng trang bị cho học trò những kỹ năng mềm cấp thiết cho việc thành công trong công việc sau này như kỹ năng hợp tác, thao tác làm việc nhóm, giải quyết và xử lý vấn đề, tư duy sáng tạo, tư duy phản biện…

Như vậy, cách khái niệm về giáo dục STEM nói đến một cách tiếp cận liên ngành, liên môn học trong một lớp học huấn luyện, cụ thể có bốn nghành nghề dịch vụ: Khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. giáo dục và đào tạo STEM giúp học trò nhận thấy được tầm quan trọng của tri thức các môn khoa học, toán và công nghệ và hướng tới sự việc vận dụng kỹ thuật trong việc giải quyết và xử lý các vấn đề. giáo dục và đào tạo STEM trên thế giới khá đa dạng và được dạy theo chủ đề. Không chỉ có hoạt động dạy làm robot mới được xem là giáo dục STEM. Ngay những trẻ em mẫu giáo, tiểu học cũng được học các lớp học tích hợp STEM, ví dụ như thông qua các trò chơi làm mô hình núi lửa, làm bong bóng bay, làm chong chóng quay…Mặc dù chỉ là các trò chơi đơn giản nhưng được xây dựng và tổ chức có mạng lưới hệ thống và có sự kết nối các nhóm tri thức với nhau. Mục tiêu chính của lớp học giáo dục STEM không phải để huấn luyện ra các nhà khoa học,nhà toán học, kỹ sư mà chính nằm ở truyền cảm hứng trong học tập, thấy được mối liên hệ giữa các tri thức (nhất là các tri thức về khoa học và toán), và nhận thức được tầm quan trọng của rất nhiều tri thức STEM ảnh hưởng tác động đến thế giới và sự phát triển của xã hội trong tương lai. Ngoài ra, các kỹ năng thực hiện khoa học và kỹ thuật cũng góp phần quan trọng trong việc vận dụng các tri thức được học trong việc giải quyết và xử lý vấn đề và tạo thành sản phẩm. Các mức độ vận dụng giáo dục STEM trong giáo dục như sau:

1. Học xá các môn học theo phương pháp giáo dục STEM

Đây là hình thức tổ chức giáo dục STEM chủ yếu trong nhà trường. Theo phong cách này, các bài học kinh nghiệm, hoạt động giáo dục STEM được triển khai ngay trong quá trình học xá các môn học STEM theo tiếp cận liên môn. Các chủ đề STEM, bài học kinh nghiệm STEM, hoạt động STEM bám sát lớp học của rất nhiều môn học thành phần. Hình thức giáo dục STEM này sẽ không làm phát sinh thêm thời kì học tập.

2. Tổ chức những hoạt động sinh hoạt trải nghiệm trong lớp học giáo dục STEM

Trong hoạt động trải nghiệm STEM, học trò được khám phá các ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong thực tiễn đời sống. Thông qua đó, nhận mặt được ý nghĩa của khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học khi đối chiếu với đời sống con người, nâng cao hứng thú học tập các môn học STEM. Đó cũng là phương pháp để thu hút sự quan tâm của xã hội tới giáo dục STEM. Để tổ chức thành công những hoạt động sinh hoạt trải nghiệm STEM, cần có sự tham gia, hợp tác của rất nhiều bên liên quan như trường trung học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các trường ĐH, doanh nghiệp. Trải nghiệm STEM còn tồn tại thể được thực hiện thông qua sự hợp tác giữa trường trung học với những cơ sở giáo dục ĐH, giáo dục nghề nghiệp. Theo phong cách này, sẽ phối hợp được thực tiễn phổ thông với ưu thế về cơ sở vật chất của giáo dục ĐH và giáo dục nghề nghiệp. Các trường trung học có thể triển khai giáo dục STEM thông qua hình thức câu lạc bộ STEM. Tham gia câu lạc bộ STEM, học trò được học tập nâng cao trình độ, triển khai các dự án nghiên cứu, tìm hiểu các ngành nghề thuộc nghành nghề dịch vụ STEM. Đây là hoạt động theo thị hiếu, năng khiếu sở trường của học trò.

3. Tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật

Xem Thêm : Hàng Còn Áp Suất Điện Thoại Là Gì, Khái niệm đặc biệt

giáo dục và đào tạo STEM có thể được triển khai thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học và tổ chức các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật. Hoạt động này sẽ không mang tính đại trà mà giành riêng cho những học trò có năng lực, thị hiếu và hứng thú với những hoạt động sinh hoạt tìm tòi, khám phá khoa học, kỹ thuật giải quyết và xử lý các vấn đề thực tiễn. Tổ chức tốt hoạt động câu lạc bộ STEM cũng là tiền đề phát triển hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật và triển khai các dự án nghiên cứu trong phạm vi cuộc thi khoa học kỹ thuật giành riêng cho học trò trung học. Gần đó, tham gia câu lạc bộ STEM và nghiên cứu khoa học, kĩ thuật là thời cơ để học trò thấy được sự phù hợp về năng lực, thị hiếu, giá trị của chính bản thân mình với nghề nghiệp thuộc nghành nghề dịch vụ STEM

III. Mục tiêu của giáo dục STEM

Theo những báo cáo giải trình tại forums giáo dục STEM gần đây, đặc biết trong cuốn sách bàn về giáo dục STEM của Mỹ (tác giả Rodger Bybee, 2018), Ở Mỹ giáo dục STEM có thể được xếp vào 3 nhóm mục tiêu chính như sau:

1. Xây dựng những năng lực nhận thức STEM cho thể hệ công dân tương lai

2. Chuẩn bị sẵn sàng những năng lực cấp thiết cho nguồn lực lao động trong thế kỷ 21

3. Tập trung nghiên cứu, phát triển và đổi mới trong nghành nghề dịch vụ giáo dục ngành nghề STEM.

IV. Đặc điểm của mô hình giáo dục STEM

Trong các forums học thuật nghiên cứu về giáo dục STEM các học giả vẫn tiếp tục tranh luận về khía cạnh triển khai của mô hình giáo dục STEM này. Chẳng hạn: Ra sao là cách tiếp cận liên ngành trong một lớp học học? Dạy về công nghệ thế nào? Để làm rõ vấn đề này, tổ chức các nhà nghiên cứu giáo dục khoa học Mỹ (National Association for Research in Science Teaching- NARST) thời điểm năm 2012 đã đưa ra các thuật ngữ về giáo dục STEM cụ thể chi tiết hơn, giúp tránh nhầm lẫn với những khái niệm các ngành nghề trong nghành nghề dịch vụ STEM, đó là ” STEM Integration” (tích hợp STEM), hay “Integrated STEM education” (giáo dục STEM tích hợp) hoặc “STEM- focused curriculum” (lớp học học tập chung về STEM).

Tổng hợp các nghiên cứu và báo cáo giải trình gần đây nêu ra 5 đặc điểm chính của giáo dục STEM để phân biệt với những lớp học khác:

1. Tập chung vào sự tích hợp

2. Liên hệ với cuộc sống thực

3. Hướng đến phát triển kỹ năng của thế kỷ 21

Xem Thêm : Chu kỳ sống của sản phẩm: Chiến lược marketing hiệu quả cho từng chu kỳ

4. Thử thách học trò vượt lên chính mình

5. Có tính mạng lưới hệ thống và gắn kết giữa đa dạng các bài học kinh nghiệm.

V. Những ngộ nhận thường gặp về giáo dục STEM

1. giáo dục và đào tạo STEM là học lập trình và lắp ráp robot

2. giáo dục và đào tạo STEM làm mất đi đi nền tảng giáo dục xã hội và nhân văn

3. giáo dục và đào tạo STEM yên cầu góp vốn đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất

4. giáo dục và đào tạo STEM chỉ dạy được học trò trung học, không dạy được trẻ mẫu giáo, tiểu học.

5. giáo dục và đào tạo STEM chỉ phù phù hợp với học trò nam, không phù phù hợp với học trò nữ

6. Các lớp học giáo dục hiện nay sẽ bị xóa sổ vì STEM

BÀI VIẾT THAM KHẢO

• Ra sao là một lớp học giáo dục STEM có chất lượng sản phẩm
• Chiến lược xây dựng và duy trì các câu lạc bộ STEM
• 6 ngộ nhận về giáo dục STEM hiện nay
• Thực trạng giáo dục STEM Việt Nam và trên thế giới
• Mô hình giáo dục STEM là gì? Mô hình học xá 5E trong giáo dục STEM
• STEM robotics là gì ? Điểm nhấn của giáo dục STEM robotic
• 9 lợi ích mà phương pháp giáo dục stem mang lại
• 12 lời khuyên trong cách soạn giáo án STEM | Giáo án mẫu STEM
• Hướng dẫn cách thiết kế bài giảng STEM gắn với thực tế
• Tìm hiểu về môi trường thiên nhiên học tập STEM

Nguồn tham khảo:

Nguyễn Thành Hải