TL;DRMình tò mò về nhịp sinh vật học nên đã nghiên cứu về nó và ứng dụng nó trong việc quản lý và tối ưu hóa năng suất thao tác hằng ngày. Nội dung bài viết này mở đầu cho series nghiên cứu của mình. Ở cuối series, các bạn sẽ biết phương pháp tạo một ứng dụng để đo nhịp sinh vật học ngày đêm như vậy này:

Bạn Đang Xem: Nhịp sinh học ngày đêm (circadian rhythm) là gì?

—

Lần trước hết mình biết tới thuật ngữ “nhịp sinh vật học” (biorhythm) là trước kì thi ĐH năm 2015.Khi đó, thầy giáo dạy toán chỉ cho mình rằng mỗi người sẽ sở hữu được một chu kì sinh vật học gồm có 3 nhân tố: Cảm xúc, Trí tuệ và Sức khỏe. Ba nhân tố này sẽ luôn có một chu trình lên xuống đều đặn mỗi tháng, phụ thuộc vào trong ngày mình sinh ra.

Theo như đúng chu kì sinh vật học này, vào đúng ngày thi ĐH của mình thì Cảm xúc sẽ lên chất lượng cao, nhưng Trí tuệ và Sức khỏe sẽ xuống rất thấp, và vì vậy trước thời gian ngày thi (thầy dặn là) mình nên bổ sung nhiều dinh dưỡng và ăn ngủ điều độ, tránh học quá nhiều.

Hồi đó mải thi ĐH nên chẳng có nghiên cứu gì thêm, nhưng mà nhìn biểu đồ thầy cho xem thì cũng tin ra phết =)) thế nên tôi cũng gắng tẩm bổ hơn trước đây khi thi và hạn chế học đêm nhiều. Mãi đến sau này mình tìm hiểu kĩ thì thấy lý thuyết tính nhịp sinh vật học này không được khoa học xác nhận và còn nhiều tranh cãi.

Xem Thêm : MTF là gì? Tìm hiểu tổng quan về MTF từ A đến Z

Mặc dù vậy, việc tìm hiểu về nhịp sinh vật học đã hỗ trợ mình nắm rõ hơn về cơ chế hoạt động của con người và từ đó giúp mình tối ưu hóa năng suất của mình hơn rất nhiều. Có ba khái niệm cần phân biệt: Nhịp sinh vật học (biorhythm), đồng hồ thời trang sinh vật học (biological clock) và nhịp sinh vật học ngày đêm (circadian rhythm).

Nhịp sinh vật học (biorhythm) là gì?

Như mình giới thiệu ở trên, nhịp sinh vật học (biorhythm) là chu kì lên xuống tái diễn của 3 yếu tố cảm xúc, trí tuệ và sức khỏe. Cụ thể, sức khỏe sẽ sở hữu được chu kì tái diễn là 23 ngày, cảm xúc là 28 ngày và trí tuệ là 33 ngày.

Ba yếu tố này khai mạc chạy từ khi tất cả chúng ta sinh ra và chạy từ -100% (rất yếu) tới 100% (rất tốt). Một luận điểm được đưa ra để phản bác bỏ lại phương pháp tính này là cảm xúc, trí tuệ và sức khỏe của con người sẽ bị tác động bởi nhiều yếu tố từ môi trường xung quanh, công việc, tình cảm,… nên phương pháp tính toán này là quá tốt (ideal).

Nếu khách hàng muốn tính chu kì sinh vật học của mình thì có thể tham khảo trang này (bản tiếng Anh) hoặc trang này (bản tiếng Việt). Chỉ việc nhập ngày sinh vào là website sẽ tính cho bạn nhịp sinh vật học trong khoảng tầm 1 tháng sắp tới.

Chúng ta cũng có thể tìm hiểu thêm về nhịp sinh vật học tại đây. Mình xin phép không bàn nhiều về khái niệm này vì nó còn nhiều tranh cãi.

Đồng hồ thời trang sinh vật học (biological clock) là gì?

Đồng hồ thời trang sinh vật học là cơ chế phản ứng với thời kì của tế bào sinh vật sống. Gần như mọi tế bào của sinh vật, từ con người tới cây cối đều mang trong mình cơ chế của đồng hồ thời trang sinh vật học. Đồng hồ thời trang sinh vật học sẽ bị tác động bởi nhiều yếu tố bên phía ngoài, trong đó nhất là ánh sáng và nhiệt độ.

Khi đối chiếu với con người và thú hoang dã, bộ não là cơ quan trung tâm tinh chỉnh chiếc đồng hồ thời trang sinh vật học này. Ví dụ, khi trời tối, não tất cả chúng ta tiếp nhận sự thay đổi về độ sáng xung quanh và ra lệnh cho thân thể tiết ra hormone melatonin khiến tất cả chúng ta dễ buồn ngủ. Một ví dụ khác là gấu bắc cực, khi ngày đông tới, não của chúng sẽ ra lệnh cho những tế bào hoạt động chậm lại để giảm thiểu nhiệt lượng thoát ra, khiến cho gấu có hành vi ngủ đông.

Xem Thêm : Nhiễu điều phủ lấy giá gương – Ý nghĩa sâu sắc của người Việt

Đồng hồ thời trang sinh vật học quản lý nhịp sinh vật học ngày đêm (circadian rhythm).

Nhịp sinh vật học ngày đêm (circadian rhythm) là gì?

Nhịp sinh vật học ngày đêm là phản ứng của tế bào trong khoảng tầm thời kì 24 giờ. Cụm từ Circadian được bắt nguồn từ tiếng Latinh “circa diem” có nghĩa “xấp xỉ một ngày”.

Nhịp sinh vật học ngày đêm được gắn liền với chu kì ngủ-thức của tất cả chúng ta, với sự thay đổi dễ nhận thấy nhất là độ tỉnh táo mà tất cả chúng ta cảm thấy vào mỗi múi giờ trong thời gian ngày. Chu kì này thay đổi qua từng người, và phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Ngoài nhiệt độ và ánh sáng, có thể nói tới lối sống và sinh hoạt của con người. Trên thực tế, lối sống tác động rất nhiều tới nhịp sinh vật học ngày đêm. Một ví dụ tiêu biểu là việc các bạn sẽ dễ buồn ngủ lúc 11h tối, nhưng nếu như khách hàng nhìn màn hình hiển thị điện thoại cảm ứng thông minh/máy tính vào múi giờ này quá nhiều, ánh sáng xanh sẽ ức chế sự sản sinh của melatonin và từ đó làm bạn khó ngủ hơn, và từ đó thời kì ngủ thực sự của các bạn sẽ bị đẩy lùi lại.

Nhịp sinh vật học là một biến số ít khi thay đổi, do vậy, có một sự tương đồng về mức năng lượng bạn cảm thấy vào mỗi múi giờ cụ thể của mỗi ngày khác nhau. Như mình, mình cảm thấy rất tỉnh táo và nhiều năng lượng vào múi giờ 6-7h (sau thời điểm ngủ dậy), nhưng lại cực buồn ngủ vào múi giờ 8-10h (ngay lúc khai mạc làm mới cay). Gần như hôm nào thì cũng như vậy, chứ không phải chỉ có một hôm.

Và điều này đã dẫn mình đến vướng mắc: “Liệu mình có thể đo đạc được mức năng lượng mỗi giờ để sắp xếp công việc hợp lý vào múi giờ này được không”? Và đó đấy là chủ đề chính của nội dung bài viết tiếp theo: Mình tự đo nhịp sinh vật học để tối ưu hóa năng suất.

—

Nếu đây là lần đầu bạn đến với blog của mình, hãy nhớ là đăng ký newsletters của Many One Percents cùng gần 2000 độc giả mỗi tuần. Những lợi ích độc quyền cho những bạn subscribers:

• Đọc các bài blog sớm nhất (2-3 tuần trước lúc mình publish lên social)
• Đọc Weekly Discovery (sản phẩm thú vị nhất tuần)
• Giveaway code để sử dụng các sản phẩm công nghệ miễn phí
• Những update và dự kiến tiên tiến nhất về blog