(Đay cách: Hibiscus Canabinus)

Bạn Đang Xem: Cây đay

Đay xanh quả tròn: Corchorus Capsularis.L

Đay xanh quả dài: Corchorus Olitorius.L

1. Đặc điểm thực vật học và phân loại

1.1. Phân loại

Trong sinh sản hiện nay trồng 2 loại đay chính:

– Đay xanh: Đay xanh quả tròn và đay xanh quả dài

+ Đay xanh quả tròn: Quả tròn, hạt nâu, mỗi ngăn có 2 hàng hạt, lá hẹp nhọn mũi và có mầm nách trên thân.

+ Đay xanh quả dài: Quả dài, hạt xanh hoặc nâu, mỗi ngăn có một hàng hạt, lá rộng bản và có mầm nách trên thân.

– Đay cách: là cây lấy sợi ở vỏ thân, về phân loại thuộc loại họ bông (Malvaceae), gồm 5 chủng và 2 quy mô (lá nguyên và lá xẻ thùy).

1.2. Đặc điểm thực vật học

a, Bộ rễ

– Rễ cọc đâm sâu từ 0,5 – 1,5 m, rễ con phát triển ngang, tập chung tại tầng đất 30 – 35 cm.

– Hình thái rễ khác nhau, tùy thuộc vào chủng và giống đay.

+ Đay xanh quả dài: rễ cọc dài, rễ con ít, có khả năng chịu hạn.

+ Đay xanh quả tròn: Rễ cọ ngắn, rễ con phân chia rộng, nhiều có khả năng chịu úng.

+ Đay cách: rễ cọc dài, rễ con phát triển cân đối, sinh trưởng khỏe.

b, Thân, cành

– Thân: Có tiết diện tròn, đường kính gốc 1 – 3cm hoặc hơn, cao từ là 1,5 – 5m, có 40 – 50 lóng, có khi trên 100 lóng. Thân trơn bóng hoặc có gai, tùy vào giống mà mần nách cành tăm nhiều hay ít.

+ Đay xanh: Khi cây ra hoa mới phân cành, thường có 2 – 3 cành.

Xem Thêm : ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

+ Đay cách: hoa mọc đơn trên thân, nên không có hiện tượng kỳ lạ phân cành khi cây ra hoa.

c, Lá

– Lá đay xanh: Khi cây con có 2 lá tử diệp tròn. Lá thật ở đay xanh có hình trạng thuôn.

+ Đay xanh quả dài: hình thuôn đều, quả tròn hình thuôn thót gọn, phiến lá dài 10 – 25 cm, rộng 4 – 6 cm, mép lá có răng cưa.

+ Đay xanh quả tròn: Có chứa chất Corchorin, nên thường có vị đắng.

+ Lá đay cách: Hai lá tử diệp to ra hơn, màu xanh.

d, Quả, hạt đay

– Quả đay xanh thuộc loại quả nẻ, đay xanh quả tròn, quả hình cầu đường giao thông kính 1 – 1,5 cm, chia làm 5 ngăn, mỗi ngăn có 2 hàng hạt. Quả có nhiều khía, khi chín có màu nâu, khô thì nứt.

– Đay cách: thuộc loại quả giáp, dài 1,2 – 1,5 cm, đường kính 1,1 – 2 cm. Quả nhỏ dần về phía ngọn, có 5 ngăn. Vỏ quả chín màu xám, phủ nhiều lông trắng, cứng. Hạt khi chín có màu xám đen, trọng lượng 1000 hạt từ 28 – 30 g.

2. Sự sinh trưởng và phát triển của đay

2.1. Sự nảy nầm của hạt

– Cần đủ nước, không khí và nhiệt độ. Nảy mầm tốt ở nhiệt độ từ 20 – 30 độ, ẩm độ đất 70 – 80 %. Nhập cuộc nhiệt độ thích hợp thì sau 4 – 6 ngày thì đay mọc đều.

– Sau thời điểm hạt nảy mầm thì thân và rễ mầm phát triển, sau đó xòe 2 tử diệp và khai mạc quang đãng hợp, sau lúc xòe lá tử diệp được 5 – 7 ngày, thì lá thật xuất hiện.

2.2. Sự sinh trưởng của cục rễ

– Sau thời điểm nảy mầm, phòng ban trên mặt đất sinh trưởng chậm, còn sinh trưởng của cục rễ thường tương đối nhanh: Sau mọc 5 – 7 ngày, ra được một lá thật, rễ cái dài 7 – 12 cm và nhiều rễ con. Sau 20 ngày cây cao 10 – 14 cm, có 3, 4 lá thật thì rễ cọc dài 30 – 35 cm, rễ con từ 15 – 35cm. Phần lớn rễ phân chia ở lớp đất 6 – 17 cm.

– Bộ rễ sinh trưởng tốt, thì tăng chất hút dinh dưỡng, tăng sức chống hạn, từ đó xúc tiến đến thân cao vỏ dày, bộ rễ đay đâm vào đất không mạnh nhưng rất ưa phân, và nhạy cảm với chủ trương không khí trong đất.

2.3. Sự sinh trưởng của thân

Tính từ khi mọc đến khi ra hoa, có thể chia làm các thời kỳ sau: Thời kỳ cây con, thời kỳ vươn cao và thời kỳ ra hoa kết quả.

a, Thời kỳ cây con: xác định từ sau lúc đay mọc, khoảng chừng 30 – 40 ngày với đay xanh, 40 – 50 ngày với đay cách.

+ Thời kỳ này rễ phát triển nhanh, thân lá sinh trưởng chậm.

+ Thời kỳ này dễ bị cỏ dại lấn lướt, sâu bệnh phá hoại, nên việc chăm sóc đay con đặc biệt quan trọng quan trọng.

b, Thời kỳ vươn cao: Đây là thời kỳ sinh trưởng chủ yếu của cây đay. Thời kỳ này kéo dãn 80 – 85 ngày (ở đay cách), 50 – 60 ngày khi đối chiếu với đay xanh, khối lượng sinh trưởng thời kỳ này chiếm 70 – 75 % tổng lượng sinh trưởng cây đay.

Xem Thêm : Khối lượng của nguyên tử là gì? Cách tính khối lượng nguyên tử?

– Là thời kỳ tăng trưởng độ cao, song song với phát triển đường kính thân. Cây càng cao thì thân càng to, bậm. Là thời kỳ quyết định năng suất.

– Tốc độ vươn cao nhanh hay chậm, thời kỳ vươn cao dài hay ngắn, không những phụ thuộc vào đặc tính giống mà còn chịu tác động thâm thúy của tham dự ôn độ, ẩm độ, ánh sáng và kỹ thuật chăm sóc.

+ Phụ thuộc vào giống đay: Thời kỳ vươn cao của đây cánh dài thêm hơn đay xanh.

+ Ánh sáng ngày dài thuận tiện cho quá trình vươn cao, còn ánh sáng ngày ngắn làm đay ra hoa sớm.

+ Nhiệt độ cao: Thuận tiện cho quá trình vươn cao

+ Thời kỳ này tiêu tốn nhiều nước nhất, lưu ý đảm bảo nhiệt độ đất 70 – 80%, cho cây sinh trưởng phát triển thông thường.

+ Thời kỳ này cần nhiều dinh dưỡng, nhất là yêu cầu kali và đạm.

c, Thời kỳ ra nụ, hoa quả sợi chín

Sau thời điểm đay mọc 90 – 110 ngày khi đối chiếu với đay xanh, 130 – 150 ngày khi đối chiếu với đay cách, thì cây khai mạc ra nụ. Ra nụ sớm hay muộn tùy thuộc vào đặc tính giống, tham dự ngoại cảnh cụ thể, và kỹ thuật trồng trọt.

– Đay xanh ra hoa sớm hơn đay cách. Sự ra nụ, hoa sớm hay muộn phụ thuộc vào mức độ phản ứng của giống khi đối chiếu với độ dài ngày, chủ trương nhiệt, ánh sáng và thời vụ gieo của vùng trồng đay.

– Đay gieo đúng thời vụ, thì thời kỳ ra nụ hoa thường trùng với thời kỳ sợi chín (chín công nghiệp). Cây chuyển từ màu xanh sang xanh vàng, thân bóng lên ít sáp, lá rụng gần hết.

– Sau thời kì ra nụ 10 – 15 ngày, thì hoa khai mạc nở. Thời kỳ hoa kéo dãn từ 30 – 70 ngày tùy giống.

– Hoa đay nở tuần tự từ dưới lên. Ôn độ thích hợp cho nở hoa là 25 – 28 độ với đay cách, 30 – 31 độ với đay xanh, ẩm độ thích hợp 60 – 70%

Từ khi mọc đến khi quả chín đầy đủ cần 180 – 230 ngày.

– Khi trên thân, các chùm hoa trước nhất có quả non thì trong cây mô sợi đã phát triển đầy đủ, thu hoạch lúc này còn có năng suất và phẩm chất tơ tốt nhất.

3. Tác dụng

– Vải dệt bằng sợi đay dùng may quần áo bảo lãnh, làm mui bạt, bọc nệm ghế, dèm cửa…

– Đay bẹ dùng dệt chiếu, đen võng, thừng chão, thân đay sau lúc lấy vỏ, dùng làm bột giấy.

– Lá đay làm thức ăn gia súc, hoặc rau ăn.

– Tơ đay làm vật liệu cho xuất khẩu.