BL là gì? Bill of Lading là gì? Vận đơn đường thủy là gì?

Một trong những thuật ngữ phổ quát và quan trọng nhất của hoạt động vận tải biển là Vận Đơn, hay còn được viết tắt là BL. Trong nội dung bài viết này, tất cả chúng ta cùng tìm hiểu BL là gì? Và tất cả những vấn đề xung quanh một BL

Bạn Đang Xem: BL là gì? Bill of Lading là gì? Vận đơn đường biển là gì?

BL là gì? Khái niệm BL

Nhưng đã nêu trên, BL viết tắt của Bill of Lading – vận đơn đường thủy. Đây là một loại chứng từ vận tải khôn xiết quan trọng, diễn đạt theo ý riêng là quan trọng nhất trong hoạt động vận tải sản phẩm & hàng hóa quốc tế. Ở nội dung bài viết này tôi sẽ nỗ lực cố gắng giảng giải dễ hiểu nhất cho những bạn “nhập môn” và hy vọng rằng cũng sẽ bổ sung được thêm một tí tri thức cho những bạn đã biết về BL. Để thống nhất tên gọi cho vận đơn đường thủy hay Bill of Lading, từ giờ tất cả chúng ta sẽ gọi tắt là BL.

BL là chứng từ do người vận chuyển cấp cho tất cả những người giao hàng hoặc người gửi hàng với 3 chức năng đây chính là chứng từ thể hiệu sở hữu sản phẩm & hàng hóa; là biên nhận đã nhận được hàng; là chứng cứ của hợp đồng vận chuyển.

Ví dụ: Bạn muốn gửi 1 món quà cho bạn nữ đang đi học xa nhà, bạn ra phố huyện giao đồ cho đơn vị chuyển phát, họ nhận hàng và đưa lại cho bạn 1 phiếu xác nhận đã nhận được hàng. Ở đây người gửi hàng là bạn, hãng vận chuyển là đơn vị chuyển phát, vận đơn là tờ phiếu họ đưa cho bạn.

Nôm na thìa là như vậy, nhưng nếu mở rộng ra hoạt động mua bán lớn, chẳng hạn đơn vị A ở châu Âu mua lô hàng 100 containers hạt điều của đơn vị B ở Việt Nam, với thỏa thuận hợp tác B mang hàng đến tận nơi cho A, lúc này việc phối hợp vận chuyển sẽ phức tạp hơn nhiều và giá trị của BL sẽ tiến hành thể hiện rõ ràng. Các bạn cùng theo dõi tiếp để thấy tầm quan trọng của BL nhé.

Chức năng của BL

Dựa theo khái niệm BL, tôi nhóm các chức năng của BL vào 3 chức năng sau:

• Thứ nhất: là biên nhận đã nhận được hàng. Trên BL có thông tin của hàng hoá với số lượng, chủng loại, tình trạng, cảng xếp, cảng toá. Nếu không có ghi chú gì trên BL thì những hàng hoá ghi trong đó đương nhiên được thừa nhận là có tình trạng phía ngoài phù hợp. Điều này đồng tức thị người vận chuyển nhận hàng hoá ra làm sao thì phải giao cho tất cả những người cầm vận đơn gốc một cách hợp pháp như đã ghi trên vận đơn ở cảng toá hàng.
• Thứ hai: BL gốc có chức năng sở hữu sản phẩm & hàng hóa. Chức năng này hiểu đơn giản là người dân có trong tay vận đơn gốc tại cảng đến là người dân có quyền duy nhất đứng ra nhận hàng.

Ngoài ra, vận đơn cũng luôn tồn tại thể mua bán, chuyển nhượng ủy quyền được. Việc mua bán, chuyển nhượng ủy quyền có thể được thực hiện nhiều lần trước lúc hàng hoá được giao. Cứ mỗi lần chuyển nhượng ủy quyền như vậy, người cầm vận đơn gốc trong tay là chủ của hàng hoá ghi trong vận đơn, có quyền đòi người vận chuyển giao hàng cho mình theo ĐK đã quy định trong vận đơn tại cảng đến.

Tôi lại lấy 1 ví dụ vui về chức năng sở hữu này. Khi chúng ta đến gửi xe tại các đơn vị, xí nghiệp, văn phòng, trường học,… Bạn được trao vé xe, nhưng ở cổng ra của nhà xe thì cứ người nào xuất trình được vé đó thì đều lấy có thể xe của bạn, trái lại nếu như khách hàng không có vé sẽ không còn được lấy. Tất nhiên, hoạt động thường ngày này còn có nhiều phương pháp để xử lý, khi chúng ta mất vé có thể kiểm tra lại bằng camera bình yên hoặc sách vở và giấy tờ tùy thân,… Nhưng ở góc cạnh độ ngoại thương, với những lô hàng lớn, giá trị cao thì phải có những tập quán quy định rõ ràng, tờ BL gốc có nhiều quyền lực hơn 1 tờ vé gửi xe.

Trong vụ xuất khẩu hạt điều đi châu Âu hồi đầu xuân năm mới 2022, phía người bán ở Việt Nam đã mất kiểm soát với bộ BL gốc, và nguy cơ mất trắng các container bị mất BL gốc. Phía các đơn vị vận chuyển buộc phải tuân theo tập quán quốc tế và phải giao hàng cho tất cả những người giữ BL gốc. Rất may các đơn vị ngoại giao và bình yên kinh tế tài chính phía Việt Nam kịp thời phối phù hợp với các nước bạn để “giải cứu” lô hàng có tổng trị giá 20 triệu USD này (rõ ràng vụ việc các bạn tìm hiểu thêm trên các trang thông tin truyền thông và báo chí truyền thông)

• Thứ ba: BL là chứng cứ của hợp đồng vận chuyển.

Trước hết, nếu như khách hàng là chủ hàng, các bạn sẽ có 2 phương án để thuê vận tải bằng đường thủy tùy theo tính chất của lô hàng đó.

• Tàu chuyến là tàu vận chuyển sản phẩm & hàng hóa giữa hai hay nhiều cảng theo yêu cầu của chủ hàng trên cơ sở hợp đồng thuê tàu (nôm na giống xe taxi, xe ôm, điểm xuất phát và nơi đến được thỏa thuận hợp tác theo yêu cầu của khách hàng tùy vào từng hôm). Mô hình này chủ yếu phục vụ các loại hàng số lượng lớn, như dầu, sắt thép, gỗ, quặng…
• Tàu chợ là tàu chở hàng chạy thường xuyên trên một tuyến đường nhất định, ghé vào các cảng quy định theo lộ trình định trước (nôm na giống với những tuyến xe bus, xe khách nhất thiết). Mô hình này phù phù hợp với các hàng có khối lượng vận chuyển nhỏ, chỉ việc thuê 1 vị trí nhỏ trên tàu nhưng hàng đóng container, hàng máy móc, xe hơi, …

So với tàu chuyến, người thuê tàu và người cho thuê tàu đã ký kết kết với nhau một hợp đồng thuê tàu chuyến từ trước lúc sản phẩm & hàng hóa được xếp lên tàu. Sau thời điểm công việc chất xếp được hoàn thành, người vận chuyển cấp BL cho tất cả những người thuê vận chuyển. BL khẳng định số lượng sản phẩm & hàng hóa thực tế được xếp lên tàu cũng như ngày tàu chạy, càng xếp – cảng toá. Trong trường hợp có tranh chấp xẩy ra, BL sẽ là một phần không tách rời của hợp đồng thuê tàu trước đó.

Xem Thêm : Phải chăng đây chính là “trùm cuối”, kẻ đứng đằng sau điều khiển mọi thứ trong Conan ?

So với tàu chợ, thì không có sự ký kết trước một như thuê tàu chuyến mà chỉ có sự cam kết từ người vận chuyển là sẽ dành chỗ xếp hàng cho tất cả những người thuê vận chuyển. Sự cam kết này được ghi lại thông quan booking note. Sau thời điểm sản phẩm & hàng hóa lên tàu, người thuê vận chuyển sẽ nhận được BL và đây là chứng cứ duy nhất chỉ ra rằng người vận chuyển nhận đủ hàng và có trách nhiệm vận chuyển hàng tới cảng định trước.

Phân loại BL

BL chưa rất nhiều nội dung nên đi cùng với đó là rất nhiều cách phân loại. Tại chỗ này tôi sẽ chỉ ra vài cách phân loại phổ quát nhất.

• Địa thế căn cứ vào tính pháp lý của sản phẩm & hàng hóa vận chuyển:

Original BL (BL gốc): là vận đơn được có dấu Original và được đóng mộc, ký bằng tay. Bill gốc mang tính chủ sở hữu hàng hoá.

Copy BL (BL bản sao): nội dung vận đơn này giống với vận đơn gốc, không có dấu và không được ký bằng tay, có chữ COPY – NON NEGOTIABLE. Có tức thị Bản sao – Không chuyển nhượng ủy quyền được.

• Địa thế căn cứ vào chủ thể phát hành

Master BL: Là BL do người sở hữu tàu, thường hiểu là chủ tàu, các hãng tàu phát hành cho tất cả những người thuê vận chuyển (ở đây có thể là trực tiếp chủ hàng hoặc là người giao nhận Forwarder).

House BL: Là BL do người giao nhận Forwarder phát hành cho tất cả những người thuê vận chuyển.

Ở đây xin giảng giải thêm về Forwarder vì sẽ sở hữu nhiều bạn chưa hiểu. Với cả bạn nhập môn sẽ nghĩ rằng việc vận tải thuần tuý là người thuê vận chuyển (chủ hàng) trả tiền cho người vận chuyển (chủ tàu) để dịch chuyển sản phẩm & hàng hóa đến địa chỉ yêu cầu.

Nhưng tất cả chúng ta biết rằng mẩu chuyện về vận chuyển sản phẩm & hàng hóa đường thủy không hề đơn giản như việc hàng ngày tất cả chúng ta đi xe bus hay taxi. Lấy ví dụ mẩu chuyện của tương đối nhiều chủ tàu container (tàu chợ), mỗi tàu của họ chưa hàng nghìn TEU (Twenty Equipment Unit = 20ft), họ không thể thao tác trực tiếp với hàng nghìn khách hàng cùng lúc trong những khi thời kì ghé các cảng chỉ dao động vài ngày.

Còn các chủ hàng lại rất khó đáp ứng được những yêu cầu của chủ tàu để sở hữu thể mang hàng ra cảng, xếp lên tàu trong khoảng tầm thời kì ngắn đó và rất dễ bị nhỡ tàu, mất thời kì chờ chuyến sau và kéo theo rất nhiều ngân sách liên quan. Chưa tính các khách hàng có tổng lượng hàng không lớn sẽ gặp nhiều khó khăn khi thao tác trực tiếp với chủ tàu

Nói đến đây chắc hẳn các bạn đã hình dung được phần nào chức năng của Forwarder rồi đúng không nhỉ? Đúng vậy, họ là các trung gian đảm nhận công việc “take care” lô hàng, thay mặt đại diện cho Shipper và Consignee đứng ra thanh toán giao dịch với chủ tàu ở cảng xếp và cảng toá.

Xem Thêm : Chiếu điều hòa là gì? Có mát không? Top 7 loại tốt nhất hiện nay

>> Phân biệt House B/L và Master B/L

• Địa thế căn cứ theo như hình thức:

Original BL: Là BL gốc, bản cứng, như tôi đã nói ở trên

Surrendered BL: Là BL điện tử. BL Sur được phát triển để khắc phục những hạn chế của BL bản cứng. Nếu không may làm mất đi hoặc làm hỏng BL bản cứng, hãng tàu sẽ không còn có cơ chế nào để giao hàng cho Consignee, trường hợp này chỉ có cách nộp thế chấp vay vốn nhiều hơn 100% giá trị tiền hàng kèm theo bảo lãnh của Shipper thì mới có thể có thể lấy được hàng.

BL Sur về mặt nội dung gần giống hoàn toàn so với BL gốc, nhưng ở dạng file điện tử mà Shipper có thể dễ dàng gửi cho Consignee qua internet. Khi hàng tới cảng toá, Consignee hoàn thành các thủ tục tính sổ cho Shipper, Shipper là song song 2 việc là báo với những người vận chuyển là lô hàng này được phép giao cho Consignee, và gửi cho Consignee BL đã được đóng dấu Surrendered.

Như vậy với loại Bill này sẽ tiết kiệm ngân sách và chi phí được thời kì và ngân sách gửi Bill bản cứng qua lại giữa các nước, đồng cũng không sợ sẽ bị thất lạc nên hiện nay loại Bill này được sử dụng khá phổ quát. Tất nhiên, sẽ mất một khoản phí cho hãng tàu để họ thực hiện Surrendered cho BL mà khách hàng đang sẵn có và phí Surrendered này cao hơn nữa phí phát hành BL gốc.

Nhược điểm của loại BL này là không sử dụng được khi đối chiếu với tất cả những hình thức tính sổ. Tiêu biểu như tính sổ L/C, người mua người bán thanh toán giao dịch với nhau qua nhà băng trung gian, và nhà băng trung gian phải giữ bộ BL gốc trong quá trình tính sổ. Rõ ràng về phương thức tính sổ L/C sẽ gửi đến bạn trong nội dung bài viết khác.

Seaway Bill (SWB):thực chất là giấy gửi hàng đường thủy. Việc một SWB có là một BL hay là không thì vẫn không được thống nhất, ngày nay có nơi đã chấp thuận còn tồn tại nước thì chưa. Vậy nên để tránh thiếu sót, tôi sẽ để cập cả SWB, như là 1 trong những hình thức khác của BL. Vì sao lại như vậy?

Về nội dung, trên SWB đủ như một BL gốc hay như là 1 BL Surrendered. Thế nhưng về chức năng thì SWB lại thiếu 1 chức năng quan trọng nhất đó là chứng từ sở hữu sản phẩm & hàng hóa, đồng nghĩa với việc là không được được chuyển nhượng ủy quyền. Trên SWB thường ghi sẵn Consignee đây chính là người nhập khẩu, Consignee cũng chỉ việc xuất trình đc SWB (dù là bản gốc hay bản chụp) + giấy báo hàng đến là có thể lấy hàng nên vì thế các nhà băng không chấp thuận tính sổ L/C nếu dùng SWB.

Mối liên hệ giữa 3 loại BL này:

• BL Sur được phát hành trong 2 trường hợp. Hoặc là vì BL gốc được phát hành sau đó Shipper xuất trình luôn cho hãng tàu; hoặc là được phát hành ngay từ trên đầu mà không có BL gốc.

• SWB được phát hành ngay từ trên đầu khi shipper và consignee thỏa thuận hợp tác. Do vậy không có trường hợp SWB và BL gốc cùng xuất hiện trên 1 lô hàng

• BL gốc khi phát hành sẽ chỉ được Surrendered, không được phát hành SWB nữa.

Thông qua đó các bạn nhận thấy rằng cả 3 loại bill này đều phải có nhược điểm nhất định. So với BL gốc là thời kì gửi đi lâu, dễ thất lạc, hoặc bị mất, hoặc bị hỏng; So với BL Sur thì ngân sách cao, không phù phù hợp với tính sổ L/C; So với Seaway Bill thì độ phổ quát không tốt, không linh hoạt, không chuyển nhượng ủy quyền, không tính sổ được L/C.

Kết luận

Ngày này, hoạt động mua bán sản phẩm & hàng hóa phát triển hơn bao giờ hết, nhất là vận tải quốc tế. Tất cả chúng ta biết rằng để xây dựng được một bộ luật về vận tải mang tính toàn cầu thì rất khó, diễn đạt theo ý riêng là không khả thi vì sẽ không còn có luật nào có thể phù hợp và hài hòa được với pháp luật của tất cả những nước cùng lúc. Bởi vậy, tập quán quốc tế là rất quan trọng. BL là một trong số đó.

Vì đây là chứng từ quan trọng nhất của hoạt động vận tải sản phẩm & hàng hóa nên những tri thức về BL sẽ rất nhiều. Nếu có thắc mắc về BL trên lô hàng của bạn, vui lòng liên hệ để được tư vấn.

Trên đây là một số thông tin mà tôi tổng hợp lại cho những bạn chưa rành về BL là gì? có thể hiểu được một cách tổng thể.