Trong tiếng việt, việc sử dụng các trường từ vựng đóng vai trò quan trọng trong việc làm phong phú thêm ý nghĩa của câu. Tuy nhiên, trường từ vựng là gì và cách sử dụng ra sao là điều không phải ai cũng nắm được. Chúng tôi sẽ giúp các bạn làm rõ hơn về trường từ vựng qua những thông tin được san sẻ trong nội dung bài viết ở đây.

Bạn Đang Xem: Trường từ vựng là gì? Đặc điểm của trường từ vựng

Trường từ vựng là gì?

Trường từ vựng là một khái niệm có ý nghĩa quan trọng trong việc sử dụng tiếng nói chuẩn xác và linh hoạt. Đây là tập hợp một loạt các đơn vị từ vựng có mối liên kết với nhau theo một tiêu chí nhất định nào đó. Thông thường, các trường từ vựng được xây dựng dựa trên quan hệ với nhau về nghĩa một cách đa chiều. Trường từ vựng có thể theo quan hệ dọc hoặc quan hệ ngang.

Ví dụ: nơm, vó, câu, lưới,… có quan hệ với nhau đều là các dụng cụ dùng để làm đánh bắt cá thuỷ món ăn hải sản

Trường từ vựng là một khái niệm được sử dụng phổ quát. Hiện nay, trong tiếng Việt có 3 thuật ngữ gồm trường từ vựng, ngữ nghĩa, trường nghĩa đều được sử dụng để chỉ cùng một khái niệm. Tuy nhiên, do đặc tính của sách giáo khoa mà trường từ vựng được thống nhất để sử dụng chung.

Cơ sở của trường từ vựng là tính mạng lưới hệ thống của từ vựng đó về mặt ngữ nghĩa. Từ vựng có nhiều tiểu mạng lưới hệ thống, trong đó mỗi tiểu mạng lưới hệ thống lại được chia thành các mạng lưới hệ thống nhỏ hơn, trong mỗi mạng lưới hệ thống nhỏ này lại chia thành một trường từ vựng.

Ví dụ: Trường từ vựng về “người” gồm có các trường từ vựng nhỏ hơn như: người nói chung, các phòng ban thân thể người, trạng thái của con người, tính chất của con người. Mỗi trường từ vựng trên lại gồm có các trường từ vựng nhỏ hơn, ví dụ nếu nói về hoạt động của con người ta có:

– Hoạt động trí tuệ: suy nghĩ, phân tích, suy đoán, tổng hợp,…

– Hoạt động giác quan: nghe, nhìn, ngửi, sờ, nếm,…

– Hoạt động của tay: cầm, nắm, viết, sờ, chạm,…

Chúng ta có thể quan tâm

từ ghép là gì

từ là gì

từ chỉ đặc điểm là gì

giải pháp tu từ là gì

từ chỉ sự vật là gì

đại từ là gì

Xem Thêm : Website là gì? Trang web là gì? Có những loại nào?

quan hệ từ là gì

Phân loại trường từ vựng

Trường tuyến tính

Đây là tập hợp các từ vựng có quan hệ với nhau theo hàng dọc. Để xác định các trường tuyến tính, ta cần lựa chọn 1 từ vựng làm gốc rồi từ đó tìm tất cả những từ có thể kết phù hợp với nó để tạo thành cụm từ hoặc câu (chuỗi tuyến tính)

Ví dụ: Trường từ vựng “làm” gồm có làm bài tập, thao tác, làm màu, làm giáo viên,…

Trường trực tuyến

Tập hợp này gồm những trường từ vựng biểu niệm và biểu vật. Cụ thể:

– Trường biểu vật: là những từ đồng nghĩa với nhau về ý nghĩa biểu thị vật. Để xác định, ta chọn một danh từ biểu thị sự vật làm gốc rồi thu thập những từ có phạm vi biểu vật với danh từ được chọn.

Ví dụ: Trường từ vựng gốc “Cá”, ta có những trường từ vựng khác ví như:

• Tên gọi các loài cá: cá vàng, con cá chép, cá mập, cá trắm,…
• Các phòng ban của cá: đầu cá, mắt cá, vây cá, đuôi cá,…
• Hình dáng, kích thước của cá: cá to, cá nhỏ,…
• Mục tiêu sử dụng của loài cá đó: cá cảnh, cá giống,…

– Trường biểu niệm: là những từ có cùng một ý nghĩa biểu niệm. Để xác định, ta lựa chọn một cấu trúc biểu niệm làm gốc, sau đó thu thập các từ có chung cấu trúc biểu niệm đó.

Trường liên tưởng

Tập hợp các từ vựng được xuất hiện là vì có sự liên tưởng linh hoạt với một từ gốc nào đó. Để xác định trường từ vựng liên tưởng, ta chọn một từ gốc làm trung tâm rồi tìm các từ khác dựa vào quan hệ với trường từ vựng gốc đó.

Ví dụ: Trường từ vựng “tổ ấm” gồm:

• Liên tưởng đến quan hệ trong gia đình: ông bà, cha mẹ, anh chị em, cô dì, chú bác bỏ,…
• Liên tưởng về những hoạt động sinh hoạt: chăm sóc, dạy dỗ, nuôi dưỡng,…
• Liên tưởng về địa điểm của gia đình: phòng tiếp khách, phòng bếp, phòng ngủ, phòng thờ,…
• Liên tưởng về tính chất chất: yêu thương, đùm bọc, bao dung, hi sinh,…

Đặc điểm của trường từ vựng

Trường từ vựng có thể khái quát một số trường từ vựng nhỏ hơn

Ví dụ: Trường từ vựng “thú hoang dã” có thể gồm các trường từ vựng nhỏ hơn:

• Tên gọi các loài thú hoang dã: chó, gà, lợn, bò, mèo, dê, cừu, hổ, cáo,…
• Giống loài: trống, mái, đực, cái,…
• Phòng ban thân thể: đầu, đuôi, sừng, mõm, vuốt, nanh,….
• Hoạt động: chạy, lao, trườn, bò, phi, cấu, xé, vồ, đánh hơi,…

Một số từ vựng có nhiều nghĩa có thể xuất hiện trong nhiều trường từ vựng khác nhau

Ví dụ: Động từ “chạy” có thể xuất hiện với những hàm nghĩa sau:

• Chỉ hoạt động của chân với tốc độ cao: người chạy, con chó chạy, con mèo chạy,…
• Chỉ hoạt động tìm kiếm: chạy tiền, chạy thầy, chạy việc,…
• Chỉ hoạt động trốn tránh: chạy loạn, chạy giặc,…
• Chỉ sự vận hành: đồng hồ đeo tay chạy, máy móc chạy,…
• Chỉ sự vận chuyển: chạy thóc vào trong nhà,…

Việc chuyển nghĩa của từ bằng các phương thức diễn tả như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ là quá trình chuyển trường từ vựng chỉ sự vật, hiện tượng lạ này sang sự vật, hiện tượng lạ khác.

Cách xác định trường từ vựng

Tham khảo nhiều tài liệu văn học tại AMA

Dựa vào nguồn gốc của từ

Từ thuần Việt

Từ thuần Việt là lớp từ nhiều năm, cơ bản và quan trọng nhất của tiếng Việt. Từ thuần Việt do người Việt sáng tạo để thể hiện các sự vật, hiện tượng lạ, đặc điểm,… Một số từ thuần Việt phổ quát trong đời sống hàng ngày như: bố, mẹ, vợ, chồng, cười, nói, ăn, ngủ,…

Từ Hán Việt

Từ Hán Việt là những từ tiếng Việt có nguồn gốc từ tiếng Hán và được hình thành bằng phương pháp ghép các từ, ngữ tố tiếng Việt gốc Hán lại với nhau. Ví dụ như các từ nhẫn nại, tử tế, thủ phận, công thành danh toại,…

Từ gốc Ấn – Âu

Xem Thêm : Nghiên cứu khoa học là gì ?

Từ gốc Ấn – Âu gồm các từ mượn tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga. Ví dụ như xúc xích, bít tết, bê tông, cao su thiên nhiên, ghi lê, sốt, lô cốt, Xô viết,…

Dựa vào phạm vi sử dụng

Thuật ngữ

Là những từ dùng để làm chỉ các khái niệm, đối tượng người sử dụng được xác định chặt chẽ, chuẩn xác trong mỗi ngành nghề, mỗi ngành khác nhau.

Ví dụ:

– Trong sinh vật học: giống, loài, bộ, lớp, di truyền, đột biến, kháng thể, miễn nhiễm, đơn bào, đa bào, phân bào,…

– Trong tiếng nói học: hình vị, âm vị, nguyên âm, phụ âm,…

Từ ngữ địa phương

Là những từ riêng của một địa phương nào đó, chỉ phổ quát trong phạm vi địa phương đó

Ví dụ: má (mẹ), mè (vừng), điệp (phượng), mần (làm), mắc cỡ (xấu hổ),…

Từ nghề nghiệp

Lớp từ gồm có những đơn vị từ ngữ được sử dụng phổ quát trong phạm vi những người dân cùng làm mướn việc đó.

Ví dụ:

– Nghề thợ mỏ: đi lò, lò chợ, lò thương,…

– Nghề thợ mộc: mông vuông, mộng mỏ sẻ, mộng nanh sấu, chàng tách, phạt mộc, cầu bẩy, cất nóc, thuận, bức bàn,..

Tiếng lóng

Phòng ban nhóm từ ngữ dùng để làm chỉ sự vật, hiện tượng lạ, hành động,… vốn đã có sẵn trong vốn từ vựng với một cách gọi khác.

Ví dụ:

– Lính phòng không: người chưa tồn tại vợ

– Sương phụ: người phụ nữ đã mất chồng

– Phao: tài liệu để gian lận trong thi tuyển

Lớp từ chung

Những từ được tất cả mọi người sử dụng ở mọi nơi vào mọi lúc. Đây là những từ có số lượng từ lớn số 1 và gặp phổ quát trong cuộc sống hàng ngày.

Trên đây là toàn bộ những thông tin về trường từ vựng là gì mà AMA muốn cung cấp và san sẻ với những bạn. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp ích cho những bạn trong việc học môn Ngữ Văn và việc sử dụng tiếng Việt trong đời sống hàng ngày.