Trong bốn phép tu từ nhân hóa, ẩn dụ, so sánh và hoán dụ trong lớp học ngữ văn, phương pháp so sánh được thẩm định và đánh giá là dễ nhận diện và dễ sử dụng hơn các phương pháp còn sót lại. Đây là một trong những giải pháp tu từ được sử dụng phổ quát nhất. Phép so sánh xuất hiện thường xuyên không chỉ trong các tác phẩm văn học, mà còn xuất hiện trong văn cảnh giao tiếp hàng ngày. Tất cả chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thêm so sánh là gì trong nội dung bài viết này.

So sánh là gì

So sánh đây là so sánh sự vật, hiện tượng lạ này với sự vật, hiện tượng lạ khác, cùng những nét tương đồng nhằm làm tăng thêm sự nổi trội, lôi cuốn của cách diễn đạt.

Ví dụ: Anh ấy đẹp trai như diễn viên Nước Hàn.

=> Tác giả đã so sánh “anh ấy” với “diễn viên Nước Hàn” bởi sắc nét tương đồng: đều đẹp trai, sáng sủa.

Có thể thấy so sánh đây là một trong bốn giải pháp tu từ rất phổ quát được sử dụng rộng rãi trong văn học. Tất cả chúng ta có thể dễ dàng gặp giải pháp tu từ này trong cuộc sống hàng ngày ví dụ .

Ví dụ:

• Tóc bà trắng như mây, giữa tóc bà và mây đều là white color
• Công cha như núi Thái Sơn, giữa công cha và núi giống nhau đều to lớn.

Tham khảo câu so sánh trong tiếng Anh để thấy sự khác biệt

Tác dụng của phép so sánh

– Giúp làm nổi trội những khía cạnh cụ thể mang tính đặc trưng của việc vật, sự việc trong từng trường hợp cụ thể

– Nâng cao sự sinh động, quyến rũ của cách diễn đạt và hiện tượng lạ, đồ vật, hình ảnh

– Giúp người đọc, người nghe dễ hình dung, liên tưởng sự việc với những gì được nói đến. Đặc điểm của so sánh là gắn sự vật cụ thể với sự vật trừu tượng, không cụ thể và vô hình dung.

– Làm cho câu văn, bài thơ và cách diễn đạt hay hơn, tránh nhàm chán về kiểu cách diễn đạt.

Tín hiệu của phép so sánh

Từ khái niệm so sánh là gì ở trên, ta sẽ cùng tìm hiểu về những tín hiệu và đặc điểm của giải pháp so sánh qua một số ví dụ về sau.

Ví dụ: Trời xanh biếc như thuốc nước biển

=> Sự vật được so sánh: Trời xanh

=> Từ so sánh: như

=> Sự vật được dùng làm so sánh: nước biển

Dựa vào ví dụ trên ta có thể thấy, kết cấu của một câu có sử dụng giải pháp tu từ so sánh sẽ gồm có: vế được so sánh và vế để ta so sánh. Giữa hai vế so sánh thường sẽ có được dấu câu, từ so sánh. Một số từ so sánh là: tựa như, như, giống như, như thể, bao nhiêu, bấy nhiêu.

Để phân biệt trong câu có sử dụng giải pháp so sánh hay là không, ta chỉ việc dựa vào hai địa thế căn cứ:

• Chứa các từ so sánh: tựa như, như, giống như, như thể, bao nhiêu, bấy nhiêu…
• Về nội dung: có 2 sự vật cùng có điểm tương đồng so sánh với nhau

Cấu trúc của phép so sánh

Mô hình kết cấu đầy đủ của một phép so sánh:

• Vế A_ phương tiện so sánh_ từ so sánh_ vế B

Trong số đó:

• Vế A: là các sự vật, hiện tượng lạ được ta so sánh
• Vế B: là các sự vật, hiện tượng lạ được mang ra để cùng so sánh với sự vật, hiện tượng lạ của vế A
• Phương tiện so sánh: là những nét tương đồng giữa cả hai vế
• Từ so sánh: tựa như, như, giống như, như thể, bao nhiêu, bấy nhiêu…

Ví dụ: “Tóc bà bạc trắng như mây”

• Vế A: tóc bà
• Vế B: mây
• Phương tiện so sánh: bạc trắng
• Từ so sánh: như

=> Hình ảnh so sánh muốn nói lên tóc bà đã bạc phơ, bà đã già.

Tuy vậy, trong thực tế mô hình này cũng sẽ được thay đổi như sau:

• Lược bỏ cả phương tiện so sánh và từ so sánh

Lúc này, mô hình sẽ trở thành: Vế A_ vế B

Ví dụ: “Chiếc thuyền câu bé tẻo teo”

• Đảo từ so sánh với vế thứ hai lên trên đầu

Mô hình kết cấu phép so sánh sẽ như sau:

Từ so sánh_vế B, vế A

Ví dụ: Như loài kiến, con người cũng phải siêng năng, nỗ lực cố gắng.

Các kiểu so sánh

So sánh bằng

Khái niệm: Kiểu so sánh này dùng làm so sánh, so sánh hai hiện tượng lạ, sự vật, sự việc có điểm chung. Không chỉ vậy, nó còn hỗ trợ bạn hình dung hoặc thể hiện các đặc điểm hoặc phòng ban của việc vật hoặc sự kiện mà bạn so sánh để người đọc và người nghe dễ hình dung.

Các từ so sánh dùng cho kiểu so sánh ngang bằng: tựa như, như, giống như, như thể,…

• Ví dụ:

– Mặt trăng như một quả trứng bạc

– Mặt trời ở trên đảo Đảo Cô Tô giống như một lòng đỏ trứng gà đầy đặn

Xem thêm trạng từ so sánh trong tiếng Anh

So sánh hơn kém

Sự so sánh này giúp so sánh hai sự việc, sự vật làm cho chúng trở thành một quan hệ hơn kém. Từ đó giúp nhấn mạnh vấn đề đặc điểm của việc vật, sự việc còn sót lại.

Ta có thể chuyển đổi từ giải pháp so sánh ngang bằng thành so sánh hơn kém với cách thay thế các từ như không, chẳng, chưa, hơn…

• Ví dụ:

– Chiếc bàn của Mi to hơn của tôi

– Anh Văn cao hơn nữa tôi và mẹ tôi

So sánh giữa hai sự vật

Kiểu so sánh này thường được sử dụng rộng rãi, dựa trên khía cạnh tương đồng, điểm chung giữa cả hai sự vật để ta có thể so sánh so sánh chúng với nhau.

• Ví dụ:

– Trời đen như mực

– Cây gạo như tháp đèn to lớn

So sánh giữa vật với những người và người với vật

Kiểu so sánh này chủ yếu dựa trên điểm chung của phẩm chất, đặc điểm của người cùng với một sự vật nào đó để sở hữu thể so sánh so sánh. Từ đó nêu bật phẩm chất, đặc điểm của người được đem ra so sánh.

• Ví dụ:

– Cây tre thanh cao như con người Việt

– Chân của anh cứng như cột đình

So sánh giữa hai âm thanh với nhau

Phép so sánh này sẽ so sánh đặc điểm của hai âm thanh cùng với nhau để nêu bật đặc điểm và phẩm chất của việc vật được so sánh.

• Ví dụ

– Tiếng suối trong veo như bài hát mẹ ru

Xem thêm các tài liệu văn học tiên tiến nhất của AMA

So sánh giữa hai hoạt động với nhau

Đây đây là kiểu so sánh hay gặp trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, có tác dụng cường hóa hiện tượng lạ, sự vật được mang ra so sánh.

• Ví dụ:

“Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày”

Các giải pháp tu từ so sánh rất khác nhau tùy thuộc vào văn cảnh và phong cách của mỗi người. Hy vọng nội dung bài viết này cung cấp cho bạn những hiểu biết cơ bản nhất về so sánh là gì. Từ đó chúng ta có thể dễ dàng xác định được giải pháp tu từ so sánh và vận dụng thuần thục hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Anh ngữ AMA tổng hợp