Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là một tổ chức quân sự chiến lược thành lập năm 1949, ban sơ gồm Hoa Kỳ, Canada và một số nước Tây Âu để ngăn chặn sự phát triển tác động ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản và Liên Xô lúc đó đang trên đà tăng rất mạnh ở châu Âu có thể gây phương hại đến bình yên của tương đối nhiều nước thành viên. Vậy NATO được thành lập ra làm sao, nguyên tắc hoạt động của nó ra sao? Tất cả chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua nội dung bài viết tiếp sau đây.

Bạn Đang Xem: NATO là gì? Giới thiệu về Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)

1. NATO là gì?

NATO là viết tắt của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (North Atlantic Treaty Organization). NATO là một liên minh quân sự chiến lược được thành lập năm 1949. Thành viên gồm Mỹ và một số nước châu Âu.

NATO đặt trụ sở chính tại Brussels, Bỉ. NATO là khối quân sự chiến lược – chính trị lớn số 1 thế giới, liên kết phần lớn các nước châu Âu, Hoa Kỳ và Canada.

Đứng đầu bộ tư lệnh châu Âu là Tư lệnh vô thượng (tướng Mỹ).

2. NATO tiếng Anh là gì?

NATO tiếng Anh là North Atlantic Treaty Organization.

The North Atlantic Treaty Organization, also called the North Atlantic Alliance, is an intergovernmental military alliance between 30 European and North American countries. The organization implements the North Atlantic Treaty that was signed on 4 April 1949. NATO constitutes a system of collective defence whereby its independent member states agree to mutual defence in response to an attack by any external party. NATO’s Headquarters are located in Evere, Brussels, Belgium, while the headquarters of Allied Command Operations is near Mons, Belgium.

Since its founding, the admission of new member states has increased the alliance from the original 12 countries to 30. The most recent member state to be added to NATO was North Macedonia on 27 March 2020. NATO currently recognizes Bosnia and Herzegovina, Georgia, and Ukraine as aspiring members. An additional 20 countries participate in NATO’s Partnership for Peace program, with 15 other countries involved in institutionalized dialogue programs. The combined military spending of all NATO members constitutes over 70% of the global total. Members agreed that their aim is to reach or maintain the target defense spending of at least 2% of GDP by 2024.

3. NATO gồm những nước nào?

Hiện NATO gồm 28 nước thành viên (năm 2008) với lực lượng và ngân sách quốc phòng (năm 2009) như sau (theo trật tự vần âm tiếng Anh): An-ba-ni (lực lượng: 14.295 quân; ngân sách quốc phòng: 0,25 tỷ USD), Bỉ (38.425; 4,23), Bun-ga-ri (34.975; 1,11), Ca-na-đa (65.722; 20,19), Crô-a-ti-a (18.600; 1,02), CH.Séc (17.932; 3,19), Ðan Mạch (26.585; 4,58), Ê-xtô-ni-a (4.750; 0,38), Pháp (352.771; 47,89), Ðức (250.613; 46,50), Hy Lạp (156.000; 6,45), Hung-ga-ri (29.450; 1,86), Ai-xơ-len -thành viên duy nhất của NATO không có quân đội riêng (Lực lượng quân đội Hoa Kỳ túc trực tạiAi-xơ-lenđảm nhiệm vai trò Lực lượng phòng vệAi-xơ-len), gia nhập với ĐK là họ không bị buộc thành lập quân đội riêng, I-ta-li-a (293.202; 23), Lát-vi-a (5.745; 0,35), Lít-va (8.850; 0,50), Luých-xăm-bua (năm 2008: 900; 0,17), Hà Lan (46.882; 13), Na Uy (24.025; 5,94), Ba Lan (100.000; 8,63), Ý trung nhân Ðào Nha (43.330; 2,72), Ru-ma-ni (73.350; 3,39), Xlô-va-ki-a (16.531; 1,46), Xlô-vê-ni-a (7.200; 0,88), Tây Ban Nha (128.013; 11,70), Thổ Nhĩ Kỳ (510.600; 9,90), Anh (175.690; 62,40) và Mỹ.

4. Tổng thể chung về NATO:

Xem Thêm : Makeup là gì ? Các thuật ngữ trong makeup mà bạn phải biết

Việc thành lập NATO dẫn đến việc các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu thành lập Tổ chức Hiệp ước Vácsava để làm đối trọng. Sự kình địch và chạy đua vũ trang của hai khối quân sự chiến lược đối địch này là cuộc đối đầu chính của cuộc chiến tranh lạnh trong nửa vào cuối thế kỷ XX.

Hiệp ước quy định: Trong trường hợp “có cuộc tiến công vũ trang” vào một trong những hoặc một số nước thành viên thì những nước khác phải nhanh chóng trợ giúp, kể cả sử dụng lực lượng vũ trang. Cơ quan quyền lực chất lượng cao là Hội đồng NATO, bên cạnh có Uỷ ban Kế hoạch phòng thủ gồm các bộ trưởng liên nghành quốc phòng phụ trách vạch kế hoạch và chính sách quân sự chiến lược thống nhất. Về quân sự chiến lược, cơ quan quyền lực chất lượng cao là Uỷ ban Quân sự chiến lược gồm Tổng tham vấn trưởng các nước thành viên do Tổng Thư kí NATO đứng đầu. ngoài lực lượng vũ trang riêng của từng nước, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương có lực lượng thống nhất dưới sự chỉ huy của Bộ Tổng chỉ huy Liên minh khu vực.

Trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, Mỹ và các lực lượng vũ trang Mỹ đóng vai trò chủ đạo. Những chức vụ quan trọng trong Bộ Tổng chỉ huy và trong các lực lượng vũ trang thống nhất đều do các tướng và đô đốc Mỹ nắm giữ. Tư lệnh vô thượng lực lượng liên minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương là người Mỹ. Từ thời điểm ngày thành lập, NATO luôn thực hiện chính sách tăng dần đều chạy đua vũ trang chuẩn bị sẵn sàng cuộc chiến tranh, nhất là việc tăng cường sức mạnh hạt nhân, tạo nên tình hình căng thẳng thường xuyên ở châu Âu và trên thế giới . Sau lúc Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va giải thể (1991), Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương vẫn khẳng định sự tiếp tục tồn tại của mình song song tiến hành cải tổ cơ cấu tổ chức, mở rộng thành viên, thu nạp hồ hết các nước trong Hiệp ước Vác-sa-va, một số nước thuộc Liên Xô, Tiệp Khắc, Nam Tư trước kia đưa tổng số thành viên lên 28 nước nhằm tăng cường vai trò ở khu vực và trên thế giới.

Ngày 4-4-1949: Mỹ, Ca-na-đa và mười nước Tây Âu ký Hiệp ước Oa-sinh-tơn thành lập NATO (gồm: Bỉ, Ca-na-đa, Ðan Mạch, Pháp, Ai-xơ-len, I-ta-li-a, Luých-xăm-bua, Hà Lan, Na Uy, Ý trung nhân Ðào Nha, Anh và Mỹ). Ðiều 5 của Hiệp ước này nêu rõ các nước thành viên “đồng ý rằng một cuộc tiến công quân sự chiến lược chống một hoặc nhiều nước của NATO ở châu Âu hoặc Bắc Mỹ sẽ tiến hành xem như là một cuộc tiến công chống tất cả những nước thành viên”.

Ngày 6-5-1955: Tây Ðức gia nhập NATO (sau lúc nước Đức thống nhất tư cách thành viên mở rộng cả những vùng Cộng hoà dân chủ Đức cũ,năm 1990). (Tám ngày sau, ngày 14-5-1955, Liên Xô cùng với tám nước Ðông Âu thành lập Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va). Ngày 10-3-1966: Tổng thống Sác Ðờ Gôn rút Pháp thoát khỏi cơ cấu tổ chức chỉ huy thống nhất của NATO. Năm tiếp theo, NATO chuyển trụ sở từ Pa-ri sang Brúc-xen (Bỉ).

Từ thời điểm ngày 9 đến 10-12-1976: NATO bác bỏ bỏ những yêu cầu của Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va về việc từ bỏ sử dụng trước tiên vũ khí hạt nhân và hạn chế thành viên. Trong 20 năm đầu, NATO đã chi hơn ba tỷ USD để xây dựng hạ tầng cho lực lượng của tổ chức này, gồm các địa thế căn cứ quân sự chiến lược, sân bay, đường ống dẫn dầu, mạng lưới thông tin và kho tàng. Mỹ đóng góp khoảng chừng một phần ba số tiền này. Ngày 19-12-1990: Sau lúc cuộc cuộc chiến tranh lạnh chấm hết, NATO và Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va ra một tuyên bố chung không xâm lược lẫn nhau.

Tám tháng sau, Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va chính thức giải thể. Ngày 16-12-1995: NATO phát động chiến dịch quân sự chiến lược lớn số 1 cho tới nay nhằm ủng hộ hiệp nghị hòa bình Bô-xni-a. Ngày 24-3-1999: NATO khai mạc các cuộc không kích chống Nam Tư ở Cô-xô-vô, lần đầu liên minh quân sự chiến lược này dùng lực lượng tiến công một nước có chủ quyền mà không được Liên hợp quốc thông qua.

Ngày 12-9-2001: Lần đầu NATO viện dẫn Ðiều 5, sau cuộc tiến công khủng bố nhằm vào Mỹ ngày 9-11-2001, triển khai Khối hệ thống kiểm soát và cảnh báo phòng không ở Mỹ. Ngày 11-8-2003: NATO đảm nhiệm lực lượng giữ gìn hòa bình ở Áp-ga-ni-xtan đặt tại Ca-bun. Ðây là lần đầu NATO triển khai lực lượng của mình “ngoài khu vực”. Ngày 31-6-2006: Lực lượng NATO đảm nhiệm bình yên từ liên minh do Mỹ đứng đầu ở miền Nam Áp-ga-ni-xtan, khai mạc một trong những chiến dịch khó khăn nhất trong lịch sử hào hùng của khối quân sự chiến lược này. Từ thời điểm ngày 2 đến 4-4-2008: NATO tuyên bố các nước cộng hòa thuộc Liên Xô (trước kia) như Gru-di-a và U-crai-na một ngày nào này sẽ gia nhập NATO.

Năm 2009: Ngày 5-3, NATO đồng ý nối lại các quan hệ cấp cao với Nga, bị cắt đứt vào ở thời gian cuối năm 2008, sau lúc Mát-xcơ-va xâm nhập Gru-di-a một thời kì ngắn; Ngày 11-3, Tổng thống Pháp N.Xác-cô-di đã cho thấy, Pa-ri sẽ tham gia trở lại cơ cấu tổ chức chỉ huy thống nhất của NATO; Ngày 3 và 4-4, NATO kỷ niệm 60 năm ngày thành lập do Pháp và Ðức tổ chức. Crô-a-ti-a và An-ba-ni gia nhập NATO; Ngày 1-8, cựu Thủ tướng Ðan Mạch An-đơ-xơ Pho-gơ Ra-xmút-xen nhậm chức Tổng Thư ký NATO thứ 12; Ngày 18-9, NATO yêu cầu một thời kỳ hợp tác mới với Mỹ và Nga, kêu gọi cùng triển khai khối hệ thống phòng thủ tên lửa, sau lúc Oa-sinh-tơn hủy bỏ khối hệ thống chống tên lửa trong kế hoạch; Ngày 4-12, NATO đề xuất kế hoạch thành viên chính thức so với Mông-tê-nê-grô nhưng vẫn giữ lời mời Bô-xni-a gia nhập tổ chức này.

Xem Thêm : Các Phrasal verb thông dụng đi với Put trong tiếng Anh

Năm 2010: Ngày 6-4, Tổng thống U-crai-na V.Y-a-nu-cô-vích hủy bỏ việc xem xét nước này gia nhập NATO; Ngày 23-7, Nga đã cho thấy, nước này sẵn sàng thiết lập lại hợp tác quân sự chiến lược với NATO, sau gần hai năm, các quan hệ này bị ngưng trệ trong thời kì diễn ra cuộc xung đột vũ trang ở Gru-di-a; Ngày 1-10, Tổng Thư ký NATO Ra-xmút-xen tuyên bố cánh cửa thành viên NATO vẫn mở so với Gru-di-a, bất chấp những nỗ lực của Tbi-li-xi cải thiện các quan hệ với Mát-xcơ-va; Ngày 7-10, NATO thông tin kế hoạch chi tiêu 930 triệu ơ-rô (1,3 tỷ USD) trong năm 2011-2012 cho những dự án gồm có bình yên mạng và công nghệ phòng thủ tên lửa…;

Ngày 29-10, NATO đã cho thấy, sẽ giảm quân đội của tổ chức này ở Cô-xô-vô từ mười nghìn xuống còn năm nghìn người trong những tháng tới do bình yên ở đây đã được cải thiện; Ngày 3-11, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Ð.Mét-vê-đép và Tổng Thư ký NATO Ra-xmút-xen, Nga cam kết sẽ tăng cường hợp tác với NATO tại Áp-ga-ni-xtan và xem xét khối hệ thống lá chắn phòng thủ tên lửa chung.

5. Mục tiêu hoạt động của NATO:

Một trong những mục tiêu tuyên bố của NATO là để kiềm chế bất kỳ hình thức xâm lược lãnh thổ nào chống lại bất kỳ quốc gia thành viên NATO hoặc bảo vệ các thành viên đó. Các đơn vị chính trị chất lượng cao của NATO là Hội đồng Bắc Đại Tây Dương (Hội đồng NATO), trong đó gồm có thay mặt đại diện của tất cả những nước thành viên, có nhiệm vụ tiến hành các phiên họp dưới sự chủ trì của Tổng thư ký NATO. Tổng thư ký hiện nay là Jens Stoltenberg.

Mục tiêu thành lập của NATO trên thực tế là để ngăn chặn sự phát triển tác động ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản và Liên Xô lúc đó. Việc thành lập NATO dẫn đến việc các nước cộng sản thành lập khối Warszawa để làm đối trọng. Sự kình địch và chạy đua vũ trang của hai khối quân sự chiến lược đối địch này là cuộc đối đầu chính của Cuộc chiến tranh Lạnh trong nửa vào cuối thế kỷ 20.

Trong khoảng time trước tiên thành lập, NATO chỉ là một liên minh chính trị. Tuy nhiên, do cuộc cuộc chiến tranh Triều Tiên tác động, một tổ chức quân sự chiến lược thống nhất đã được thành lập. Nghi ngờ rằng liên kết của tương đối nhiều nước châu Âu và Mỹ yếu đi cũng như khả năng phòng thủ của NATO trước khả năng mở rộng của Liên Xô, Pháp rút khỏi Bộ Chỉ huy quân sự chiến lược của NATO (không rút khỏi NATO) năm 1966. Năm 2009, với số phiếu áp đảo của quốc hội dưới sự lãnh đạo của chính phủ nước nhà của tổng thống Nicolas Sarkozy, Pháp quay trở lại NATO.

Sau lúc bức tường Berlin sụp đổ năm 1989, tổ chức bị lôi cuốn vào cuộc phân chia nước Nam Tư, và lần trước tiên tham gia quân sự chiến lược tại Bosna và Hercegovina từ 1992 tới 1995 và sau này đã thả bom Serbia vào năm 1999 trong cuộc nội chiến ở Kosovo. Tổ chức ngoài ra có những quan hệ tốt đẹp hơn với những nước thuộc khối đối đầu trước kia trong đó nhiều nước từng thuộc khối Warszawa đã gia nhập NATO từ thời điểm năm 1999 đến 2004.

Ngày 1/4/2009, số thành viên lên tới 28 với sự gia nhập của Albania và Croatia.

Từ sau sự kiện 11 tháng 9 năm 2001, NATO tập trung vào những thử thách mới trong đó có đưa quân đến Afghanistan và Iraq.

ví tiền quân sự chiến lược của NATO chiếm 70% ngân sách quân sự chiến lược thế giới, riêng Mỹ chiếm khoảng chừng 50%, Anh, Pháp, Đức và Ý gộp lại chiếm 15% ngân sách quân sự chiến lược thế giới.