Sa búi trĩ là một trong những tín hiệu thường gặp nhất của bệnh trĩ. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này còn có thể khiến người bệnh bị thiếu máu, nhiễm trùng, nghẹt búi trĩ, hoại tử búi trĩ và nhiều biến chứng khác. Vậy người bị sa búi trĩ phải làm thế nào? Có cách nào để búi trĩ co lại không?

Trong nội dung bài viết sau, ThS.BS Nguyễn Văn Hậu – Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.Sài Thành sẽ cung cấp những tri thức cơ bản về tín hiệu, nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa bệnh lý nhạy cảm này. Thông qua đó, người bệnh có thể nhận diện và thăm khám kịp thời, tránh các biến chứng nặng có thể xẩy ra.

Sa búi trĩ là gì?

Sa búi trĩ là hiện tượng lạ búi trĩ lòi ra ngoài, sa xuống khu vực lỗ đít mỗi lúc bệnh nhân đi đi ngoài hoặc khi vận động mạnh. Mức độ sa nhiều hay ít tùy thuộc vào thời đoạn của bệnh trĩ. Nếu trĩ nhẹ, người bệnh có thể chưa thấy đau, lộm cộm và khó chịu. Trường hợp trĩ nặng, búi trĩ lòi hẳn ra ngoài, phát triển lớn sẽ làm bệnh nhân đớn đau mỗi lần đi vệ sinh, ảnh hưởng tác động đến tâm lý và chất lượng sản phẩm và dịch vụ cuộc sống.

Tình trạng sa búi trĩ có thể gặp ở cả trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp. Trĩ nội là lúc các búi trĩ hình thành phía trên tuyến phố lược, bên trong ống lỗ đít. Trĩ ngoại là lúc các búi trĩ xuất phát phía dưới đường lược. Trĩ hỗn hợp là lúc trĩ nội và trĩ ngoại cùng xuất hiện và liên kết với nhau.

Tín hiệu nhận diện sa búi trĩ

Các triệu chứng phổ quát nhất của tình trạng sa búi trĩ gồm có:

1. Khối u

Khi búi trĩ sa ra ngoài, người bệnh có thể sờ thấy một khối u nhỏ ở lỗ đít khi vệ sinh sau đi ngoài. Khối u chạm vào có cảm giác mềm, thường không đau. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể nhẹ nhõm đẩy búi trĩ trở về bên trong lỗ đít.

2. Chảy máu

Ở thời đoạn đầu, người bệnh có thể phát hiện các vệt máu tươi trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu khi đi đi ngoài. Về sau, khi bệnh tiến triển, máu sẽ chảy thành giọt, thành tia với lượng đáng kể, khiến người bệnh bị mất máu và thiếu máu.

3. Ngứa lỗ đít

Người bệnh sẽ cảm thấy ngứa, ướt đẫm ở các vùng da xung quanh lỗ đít khi bị trĩ. Triệu chứng này xẩy ra khi búi trĩ sa ra ngoài, tiết dịch gây viêm da quanh lỗ đít.

4. Đau, khó chịu

Búi trĩ phát triển lớn có thể gây khó chịu và đớn đau cả khi đi đi ngoài lẫn trong sinh hoạt hàng ngày. Thậm chí còn, trong cả việc đứng lên ngồi xuống cũng khiến bệnh nhân không thoải mái, thiếu tự nhiên.(2)

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây sa búi trĩ

Bệnh trĩ hình thành lúc các mô đệm ống lỗ đít bị mất khả năng đàn hồi do sự thiếu vắng collagen, dẫn đến tình trạng giãn mạch máu và dây chằng treo trĩ. Khi không được điều trị, các búi trĩ sẽ to dần, sa xuống và lòi ra ngoài lỗ đít.

Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến tình trạng sa búi trĩ. Việc dùng sức rặn khi đi đi ngoài, nhất là trong trường hợp táo bón hoặc tiêu chảy sẽ làm tăng đều sức ép lên búi trĩ và khiến chúng bị sa ra ngoài.

Mang thai cũng có thể có thể làm tăng nguy cơ sa búi trĩ. Có tầm khoảng 40% phụ nữ mang thai bị mắc bệnh trĩ. Sa trĩ trong thai kỳ gây ngứa, đau, chảy máu khi đi tiêu và nhiều vấn đề khó chịu khác cho thai phụ.

Béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ phổ quát khác. Trọng lượng thân thể dư thừa có thể gây căng thẳng lên các tĩnh mạch trực tràng, tạo xét tuyển cho những búi trĩ hình thành và sa xuống phía bên dưới.

Ngoài ra, tuổi tác, cơ chế ăn nhiều chất béo, dầu mỡ, uống ít nước, lối sống lười vận động, ngồi nhiều, hút thuốc lá… cũng đều là các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ và làm sa búi trĩ.

Biến chứng của sa búi trĩ

Tình trạng sa búi trĩ trở nên nghiêm trọng nếu không được can thiệp và xử lý kịp thời. Các biến chứng nguy hiểm thường gặp gồm có:

1. Gây tắc tĩnh mạch

Khi búi trĩ phát triển lớn và sa xuống lỗ đít, nó có thể chèn lấn các mạch máu, gây khó dễ quá trình lưu thông máu, khiến các tế bào niêm mạc lỗ đít không được cung cấp đầy đủ oxy và chất dinh dưỡng. Tình trạng này diễn ra lâu ngày có thể làm lỗ đít bị hoại tử, thậm chí còn biến chứng thành ung thư trực tràng.

2. Nghẹt búi trĩ

Búi trĩ bị sa ra ngoài sẽ ngày càng phát triển, phình to và đến một lúc nào này sẽ không thể đưa trở lại vào trong lỗ đít. Điều này còn có thể gây ùn tắc lỗ đít, khiến người bệnh vô cùng đớn đau, khó chịu và ảnh hưởng tác động không nhỏ đến cơ chế bài xuất và loại thải phân.

3. Hoại tử búi trĩ

Sa búi trĩ sẽ làm tăng tiết dịch lỗ đít, khiến vị trí này luôn trong tình trạng ướt đẫm, ngứa ngáy. Các vi trùng gây bệnh cũng nhờ này mà sinh sôi và phát triển, dẫn đến viêm nhiễm lỗ đít và làm tăng nguy cơ hoại tử.

4. Nhiễm trùng máu

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của sa búi trĩ là nhiễm trùng máu. Búi trĩ lớn có thể gây ra tình trạng nứt lỗ đít và áp xe lỗ đít, vi trùng gây bên thông qua các vết nứt và rách nát xâm nhập vào máu dẫn đến nhiễm trùng, rình rập đe dọa đến tính mệnh người bệnh.

5. Gây thiếu máu trầm trọng

Tình trạng sa búi trĩ và đi ngoài ra máu tươi lê dài sẽ làm thân thể người bệnh rơi vào tình trạng thiếu máu nghiêm trọng. Người bệnh dễ bị hoa mắt, chóng mặt, thân thể mỏi mệt, suy nhược, da xanh xao, hay ốm vặt, sức khỏe suy giảm…

Cách chữa sa búi trĩ

Có rất nhiều phương pháp điều trị sa búi trĩ khác nhau. Nếu triệu chứng nhẹ, người bệnh có thể tự chăm sóc tận nhà bằng phương pháp ăn bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, collagen và vitamin, uống nhiều nước, chườm mát giảm đau, tăng cường vận động, loại bỏ các thói quen làm tăng sức ép vùng trực tràng – lỗ đít để giúp cải thiện vấn đề.

Tuy nhiên, nếu việc chăm sóc tận nhà không hiệu quả, búi trĩ sa ra ngoài gây đớn đau hoặc chảy máu, bệnh nhân sẽ cần can thiệp điều trị bằng các phương pháp y khoa. Tùy vào đặc điểm phân loại và Lever trĩ mà lương y sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp cho tất cả những người bệnh. (1)

1. Điều trị bằng thuốc

Lương y có thể chỉ định người bệnh sử dụng thuốc uống hoặc thuốc bôi để giúp búi trĩ co lại và ngăn ngừa tình trạng viêm nhiễm. Các loại thuốc được sử dụng có thể gồm có thuốc kháng sinh, thuốc giảm ngứa, chống viêm, thuốc giảm đau, thuốc tăng cường sức bền thành mạch, thuốc nhuận trường… Ngoài ra, lương y Hậu cũng sẽ hướng dẫn cách sử dụng chất xơ tan và không tan, các bài tập đi ngoài, ngồi gối khoét lỗ.

Lưu ý là người bệnh chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của lương y, tuyệt đối không tự ý mua về sử dụng để tránh gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.

2. Can thiệp thủ thuật

Tùy vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân mà lương y có thể chỉ định thực hiện các thủ thuật điều trị sa búi trĩ như thắt búi trĩ bằng vòng cao su đặc, tiêm xơ hoá búi trĩ, đốt laser hay đông máu búi trĩ bằng quang đãng đông hoặc nhiệt đông. Khi đối chiếu với trường hợp trĩ ngoại tắc mạch, lương y có thể rạch một đường nhỏ để loại bỏ khối máu đông.

Các thủ thuật trên đều phải có quy trình thực hiện đơn giản, nhanh chóng và mang đến hiệu quả cao. Một số biến chứng có thể gặp phải có thể gồm có xuất huyết, nhiễm trùng, viêm loét lỗ đít… Để đảm bảo an toàn, người bệnh nên thực ngày nay các cơ sở y tế uy tín và có chuyên khoa về tiêu hóa.

3. Điều trị sa búi trĩ bằng phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân bị sa búi trĩ ở cấp độ nặng và các phương pháp điều trị khác không đem lại hiệu quả tích cực. Hiện nay, có nhiều phương pháp phẫu thuật cắt trĩ khác ví như: phẫu thuật khâu treo triệt mạch trĩ theo phương pháp Longo; phẫu thuật khâu triệt mạch trĩ dưới hướng dẫn của siêu thanh Doppler; cắt trĩ dưới niêm mạc; cắt trĩ truyền thống theo phương pháp mổ mở sử dụng dao Plasma hay bốc hơi búi trĩ bằng Laser Diode.

Mỗi phương pháp đều phải có những ưu, nhược điểm khác nhau. Người bệnh cần tham khảo ý kiến lương y chuyên khoa để lựa chọn phương pháp phù thống nhất.

Các giải pháp phòng ngừa

Sa búi trĩ tuy không thật nguy hiểm nhưng lại làm sút giảm chất lượng sản phẩm và dịch vụ cuộc sống của người bệnh. Để phòng ngừa tình trạng này, người bệnh có thể ứng dụng một số phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả sau:

• • Thay đổi thói quen ăn uống, bổ sung thực phẩm có nhiều chất xơ, vitamin như các loại rau củ quả, trái cây, các thực phẩm giàu collagen như cá hồi, trứng, bơ, hạt lanh, ngũ cốc nguyên hạt…

• • Uống nhiều nước để ngăn ngừa tình trạng táo bón.

• • Không nên nhịn đi vệ sinh. Việc trì hoãn đi vệ sinh sẽ làm ruột tái tiếp thu nước từ phân, làm phân cứng hơn khi đi đi ngoài.

• • Không rặn mạnh khi đi tiêu vì sẽ gây nên căng thẳng cho những tĩnh mạch trực tràng và lỗ đít, khiến búi trĩ dễ phình to ra.

• • Tránh ngồi lâu để giảm sức ép cho vùng lỗ đít – trực tràng. Khi đối chiếu với những công việc có tính chất bắt buộc ngồi nhiều (tài xế, viên chức văn phòng…) nên sử dụng gối nệm khoét lỗ để phòng tránh bệnh trĩ.

• • Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, vừa giúp ngăn ngừa táo bón, vừa có tác dụng giảm cân, tránh béo phì.

• • Tập luyện các bài tập đi ngoài

Sa búi trĩ nên kiêng ăn gì?

Người bị sa búi trĩ cần hạn chế một số nhóm thực phẩm để tránh tình trạng phát triển nghiêm trọng hơn:

• • Đồ uống có cồn, chất kích thích: Tiêu thụ nhiều rượu, bia, cafe hay thức uống có ga có thể gây mất nước, dẫn đến táo bón, song song tăng đều nguy cơ tổn thương niêm mạc lỗ đít, cản trở lưu thông máu.

• • Thực phẩm cay nóng: Món ăn cay nóng sẽ làm thân nhiệt tăng lên, khiến vi trùng phát triển mạnh, xúc tiến hiện tượng lạ viêm sưng các búi trĩ. Sát đó, chúng còn gây kích ứng niêm mạc dạ dày, ruột và làm quá trình đi tiêu trở thành khó khăn hơn.

• • Thức ăn chứa nhiều dầu mỡ: Những thực phẩm này dễ khiến cho đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa và làm tăng nguy cơ táo bón ở người bị sa búi trĩ.

• • Món ăn chứa nhiều muối: Khi ăn nhiều thức ăn mặn, lượng muối nạp vào thân thể sẽ hấp thụ nước và khiến phân trở thành cứng hơn. Sát đó, chúng còn tồn tại thể gây ra các vấn đề xáo trộn khác ở hệ tiêu hóa, khiến việc thải phân gặp nhiều khó khăn.

• • Món ăn chứa nhiều đường: Việc tiêu thụ thường xuyên các loại bánh kẹo, hàng không chỉ gây béo phì, táo bón mà còn làm tăng kích ứng vùng lỗ đít, gây cảm giác khó chịu, ngứa ngáy.

Các thắc mắc thường gặp về sa búi trĩ

1. Làm thế nào để búi trĩ thụt vào?

Để giảm cảm giác lộm cộm, khó chịu khi sinh hoạt do tình trạng sa búi trĩ, người bệnh có thể dùng tay nhẹ nhõm nhét để búi trĩ thụt vào bên trong lỗ đít. Cách làm này còn có thể ứng dụng trong trường hợp sa búi trĩ mức độ nhẹ, khi búi trĩ vẫn còn tự co lại được, búi trĩ không sưng, không đau, không chảy máu. Nếu trĩ đã ở thời đoạn nặng, giải pháp này hoàn toàn mất công dụng và thậm chí còn còn khiến bệnh tình thêm trầm trọng hơn. Các bước nhét búi trĩ vào trên trong như sau:

• • Trước tiên, người bệnh cần vệ sinh tay và lỗ đít thật sạch sẽ. Nên pha một chậu nước muối loãng rồi ngâm lỗ đít trong đó khoảng chừng 15 – 20 phút để khu vực này được sát trùng.

• • Sử dụng găng tay dùng một lần để tiến hành nhét búi trĩ. Nếu không có găng tay, người bệnh có thể thay thế bằng một miếng vải mềm, sạch để quấn quanh tay. Nên dùng gel bôi trơn bôi lên các đầu ngón tay để việc nhét búi trĩ được thực hiện dễ dàng hơn.

• • Người bệnh nằm nghiêng trên giường, tách hai chân ra rồi nhẹ nhõm dùng ngón trỏ khuếch đại rìa ngoài lỗ đít trong khoảng chừng 1 phút để thân thể quen dần. Sau đó, từ từ đẩy búi trĩ vào bên trong lỗ lỗ đít, nỗ lực nhét đến khi búi trĩ cách lỗ đít tầm 2 đốt ngón tay. Khi đối chiếu với các búi trĩ căng phồng, người bệnh không ép đẩy búi trĩ vào bên trong ngay mà cần luồn ngón tay vào lỗ đít, từ từ ép nhẹ để búi trĩ xẹp lại rồi mới đẩy nó vào trong.

• • Khi búi trĩ đã vào trong, nhanh chóng rút ngón tay ra ngoài rồi kẹp chặt hai chân lại để tránh cho búi trĩ lòi ra. Giữ nguyên tư thế trên trong 5 – 10 phút. Sau đó, người bệnh có thể đứng lên và sinh hoạt như thường ngày.

Lưu ý: Cách trên chỉ có tác dụng tương trợ để búi trĩ bớt sa ra ngoài. Người bệnh vẫn cần đến những cơ sở y tế để thăm khám và điều trị tình trạng sa búi trĩ, tránh để lâu dẫn đến biến chứng.

2. Bị sa búi trĩ khi mang thai có sao không?

Sa búi trĩ là vấn đề rất phổ quát ở phụ nữ mang thai, nhất là ở những tháng cuối thai kỳ. Sa trĩ nhẹ thường không khiến ảnh hưởng tác động quá nhiều đến sức khỏe mẹ bầu, nhưng nếu trĩ nặng, sa xuống nhiều và biến chứng thì có thể gây nguy hiểm cho tất cả sản phụ lẫn thai nhi.

Để giải quyết và xử lý tình trạng sa búi trĩ, mẹ bầu cần tuân theo phía dẫn điều trị của lương y chuyên khoa. Phần đông phụ nữ mang thai khi bị trĩ thường rất ngại uống thuốc hay phẫu thuật vì sợ ảnh hưởng tác động đến thai nhi. Làm rõ điều này, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có phác đồ điều trị trĩ với phương châm hạn chế dùng thuốc – không phẫu thuật dành riêng cho bà bầu, đảm bảo quá trình điều trị diễn ra hiệu quả nhưng không ảnh hưởng tác động đến sức khỏe của mẹ và bé.

Sa búi trĩ là bệnh lý tiêu hoá lành tính song có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu lê dài và không được điều trị đúng cách. Do đó, người bệnh nên dữ thế chủ động đến những cơ sở chuyên khoa uy tín để thăm khám và điều trị kịp thời, tránh hậu quả không thích xẩy ra.

Đơn vị Lỗ đít – trực tràng, Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chuyên tiếp nhận khám và điều trị bệnh trĩ (trĩ nội, trĩ ngoại, trĩ hỗn hợp), sa búi trĩ, bệnh trĩ huyết khối… cùng các bệnh lý lỗ đít – trực tràng khác. Đặc biệt quan trọng, tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, mổ cắt búi trĩ được thực hiện bằng phương pháp phẫu thuật ít đau (Painless Hemorrhoids Surgery) nhằm giảm tối đa cảm giác đớn đau và rút ngắn thời kì hồi phục của người bệnh. Phương pháp này dựa trên các nguyên tắc:

• Lựa chọn đúng phương pháp mổ phù hợp cho từng loại trĩ
• Sử dụng dao Plasmablade lạnh ít bỏng, ít đau, mau lành
• Có kế hoạch chăm sóc vết thương lỗ đít sau mổ rõ ràng và cụ thể cho từng người bệnh.

Với hàng ngũ Chuyên Viên giỏi nghề, nhiều kinh nghiệm trong nghề, mạng lưới hệ thống trang thiết bị văn minh, phương pháp tiếp cận và điều trị dành riêng cho những đối tượng người dùng đặc biệt quan trọng (phụ nữ mang thai, trẻ em, người dân có bệnh nền), Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa là địa chỉ đáng tin cậy cho quý khách có nhu cầu thăm khám và điều trị bệnh lý lỗ đít – trực tràng.