Lập trình hướng đối tượng người dùng (Object Oriented Programming – OOP) là một trong những kỹ thuật lập trình rất quan trọng và sử dụng nhiều hiện nay. Hồ hết các tiếng nói lập trình hiện nay như Java, PHP, .NET, Ruby, Python… đều tương trợ OOP. Vậy lập trình hướng đối tượng người dùng là gì? Và các nguyên tắc cơ bản trong OOP cần phải biết là gì?

Bạn Đang Xem: OOP là gì? Giải thích dễ hiểu về lập trình hướng đối tượng

• Functional Programming là gì?

Lập trình hướng đối tượng người dùng (OOP) là gì?

Lập trình hướng đối tượng người dùng (OOP) là một kỹ thuật lập trình được cho phép lập trình viên tạo ra các đối tượng người dùng trong code trừu tượng hóa các đối tượng người dùng.

Đối tượng người dùng là những sự vật, sự việc mà nó có những tính chất, đặc tính, hành động giống nhau và ta gom góp lại thành đối tượng người dùng giống trong thực tế cuộc sống. Khi lập trình OOP, tất cả chúng ta sẽ khái niệm các lớp (class) để gom (mô hình) các đối tượng người dùng thực tế.

Đối tượng người dùng

Một đối tượng người dùng gồm có 2 thông tin: tính chất và phương thức.

• Tính chất đây chính là những thông tin, đặc điểm của đối tượng người dùng. Ví dụ: con người có những đặc tính như mắt, mũi, tay, chân…
• Phương thức là những thao tác, hành động mà đối tượng người dùng đó có thể thực hiện. Ví dụ: một người sẽ có được thể thực hiện hành động nói, đi, ăn, uống, . . .

Lớp

Một lớp là một kiểu tài liệu gồm có các tính chất và các phương thức được khái niệm từ trước. Đây là việc trừu tượng hóa của đối tượng người dùng. Khác với kiểu tài liệu thông thường, một lớp là một đơn vị (trừu tượng) gồm có sự phối hợp giữa các phương thức và các tính chất. Hiểu nôm na hơn là các đối tượng người dùng có những đặc tính tương tự nhau được gom lại thành một lớp đối tượng người dùng.

Sự khác nhau giữa đối tượng người dùng và lớp

Lớp chúng ta có thể hiểu nó như thể khuôn mẫu, đối tượng người dùng là một thực thể thể hiện dựa trên khuôn mẫu đó. Ví dụ: Ta nói về loài chó, chúng ta có thể hiểu nó là class (lớp) chó có:

• Các thông tin, đặc điểm: 4 chân, 2 mắt, có đuôi, có độ cao, có trọng lượng, màu lông…
• Các hành động như: sủa, đi, ăn, ngủ…

Đối tượng người dùng thì đây chính là con chó Phú Quốc ta đang nuôi trong nhà cũng mang đặc tính của lớp chó.

Các nguyên tắc cơ bản của OOP

Tính đóng gói (Encapsulation)

Note:

• Các tài liệu và phương thức có liên quan với nhau được đóng gói thành các lớp để tiện cho việc quản lý và sử dụng. Tức là mỗi lớp được xây dựng để thực hiện một nhóm chức năng đặc trưng của riêng lớp đó.
• Ngoài ra, đóng gói còn để che giấu một số thông tin và cụ thể tùy chỉnh thiết lập nội bộ để phía ngoài không thể nhìn thấy.

Xem Thêm : Đánh giá Avast Free Antivirus: Chương trình diệt virus miễn phí tuyệt vời

Các tính chất và phương thức của đối tượng người dùng cần cho việc giải quyết và xử lý bài toán đã được lựa chọn ra sẽ tiến hành đóng gói vào trong 1 kiểu tài liệu gọi là class. Nhằm che dấu thông tin khỏi các đối tượng người dùng phía ngoài, tính chất nào thì phương thức nấy. Tức là code phía ngoài không trực tiếp nhìn thấy và thay đổi trạng thái của đối tượng người dùng đó.

Nói chung trạng thái đối tượng người dùng không hợp thức thường do: không được kiểm tra tính hợp thức, các bước thực hiện không đúng trình tự hoặc bị bỏ qua nên trong OOP có một quy tắc quan trọng cần nhớ đó là phải luôn khai báo các trạng thái bên trong của đối tượng người dùng là private và chỉ cho truy cập qua các public/protected method/property.

Ví dụ ta thấy một viên thuốc chữa cảm. Tất cả chúng ta chỉ biết nó chữa cảm sổ mũi nhức đầu và một số thành phần chính, còn cụ thể bên trong nó có những hoạt chất gì thì hoàn toàn không biết.

Tính thừa hưởng (Inheritance)

Nó được cho phép xây dựng một lớp mới dựa trên các khái niệm của lớp đã có. Có tức là lớp cha có thể chia sẽ tài liệu và phương thức cho những lớp con. Các lớp con khỏi phải khái niệm lại, ngoài ra có thể mở rộng các thành phần thừa hưởng và bổ sung thêm các thành phần mới. Tái sử dụng mã nguồn một cách tối ưu, tận dụng được mã nguồn. Một số loại kế loại thừa hưởng thường gặp: đơn thừa hưởng, đa thừa hưởng, thừa hưởng đa cấp, thừa hưởng thứ bậc.

Khi khai mạc xây dựng ứng dụng tất cả chúng ta sẽ khai mạc thiết kế khái niệm các lớp trước. Thông thường một số lớp có quan hệ với những lớp khác, chúng có những đặc tính giống nhau.

VD: 2 lớp Android, iPhone

Mỗi lớp đều thay mặt đại diện cho một loại smartphone khác nhau nhưng lại sở hữu những tính chất giống nhau như gọi điện, nhắn tin, chụp hình. Thay vì sao chép những tính chất này, ta nên đặt nó vào trong 1 lớp chung gọi là lớp cha. Tất cả chúng ta có thể khái niệm lớp cha – trong trường hợp này là Smartphone và có những lớp con thừa hưởng từ nó, tạo ra một quan hệ cha/con.

Tính đa hình (Polymorphism)

Tính đa hình là một hành động có thể được thực hiện bằng rất nhiều cách khác nhau. Đây lại là một tính chất nói theo một cách là chứa đựng hồ hết sức mạnh của lập trình hướng đối tượng người dùng.

Hiểu một cách đơn giản hơn: Đa hình là khái niệm mà hai hoặc nhiều lớp có những phương thức giống nhau nhưng có thể thực thi theo những phương pháp khác nhau.

Xem Thêm : Dương khí là gì? Cách giúp bổ dương khí hiệu quả

Ví dụ như ở phần trên, mỗi một smartphone thừa hưởng từ lớp cha Smartphone nhưng có thể lưu trữ tài liệu trên cloud theo những cách khác nhau. Android lưu trữ bằng Google Drive iPhone lưu trên iCloud.

Một ví dụ về đa hình trong thực tế. Ta có 2 loài vật: chó, mèo. Cả hai loài vật này đều là lớp động vật hoang dã. Nhưng khi ta bảo cả hai động vật hoang dã kêu thì con chó sẽ kêu gâu gâu, con mèo sẽ kêu meo meo.

Vậy trong ví dụ chó, mèo xem như thể các đối tượng người dùng. 2 loài vật có thể hiểu cùng kêu nhưng theo những cách khác nhau.

Tính trừu tượng (Abstraction)

Trừu tượng có nghĩ là tổng quát hóa một chiếc gì đó lên, không cần lưu ý cụ thể bên trong. Nó không màng đến cụ thể bên trong là gì và người ta vẫn hiểu nó mỗi lúc nghe về nó.

Ví dụ: Bạn chạy xe tay ga thì có hành động là tăng ga để tăng tốc, thì chức năng tăng ga là thay mặt đại diện cho trừu tượng (abstraction). Người dùng chỉ cần phải biết là tăng ga thì xe tăng tốc, không cần phải biết bên trong nó làm thế nào.

Ở đây trong lập trình OOP, tính trừu tượng tức là lựa chọn ra các tính chất, phương thức của đối tượng người dùng cần cho việc giải quyết và xử lý bài toán đang lập trình. Vì một đối tượng người dùng có rất nhiều tính chất phương thức, tuy vậy với bài toán cụ thể không nhất thiết phải chọn tất cả.

Ví dụ: Bài toán quản lý sinh viên tất cả chúng ta chỉ việc quản lý các thông tin như

• Họ tên
• Ngày sinh
• Nam nữ
• …
• Điểm thi

mà lại không cần quản lý thêm các thông tin:

• Màu tóc
• Thị hiếu
• Độ cao

Tại vì chúng thực sự không cấp thiết.

Các ưu điểm của lập trình hướng đối tượng người dùng

• Dựa trên nguyên tắc thừa hưởng, trong quá trình mô tả các lớp có thể loại bỏ những Khóa học bị lặp, dư. Và có thể mở rộng khả năng sử dụng các lớp mà không cần thực hiện lại. Tối ưu và tái sử dụng code hiệu quả.
• Đảm bảo rút ngắn thời kì xây dựng mạng lưới hệ thống và tăng năng suất thực hiện.
• Sự xuất hiện của 2 khái niệm mới là lớp và đối tượng người dùng đây chính là đặc trưng của phương pháp lập trình hướng đối tượng người dùng. Nó đã giải quyết và xử lý được những thiếu sót của phương pháp lập trình hướng cấu trúc để lại. Ngoài ra 2 khái niệm này đã hỗ trợ trình diễn tốt hơn thế giới thực trên máy tính.

Một số nội dung bài viết chúng ta có thể quan tâm:

• So sánh Interface và Abstract trong lập trình hướng đối tượng người dùng
• 4 tính chất của lập trình hướng đối tượng người dùng trong Java
• Tìm hiểu về nguyên tắc “vàng” SOLID trong lập trình hướng đối tượng người dùng

Đừng bỏ lỡ các việc làm lập trình OOP quyến rũ trên TopDev