Theo khái niệm từ Fake News của Collins Dictionary, đó là các thông tin mạo, sai lệch và giật gân được phát đi dưới hình thức tin tức.

“False stories that appear to be news, spread on the internet or using other quảng cáo truyền thông, usually created to influence political views or as a joke”, đây là nguyên văn khái niệm bằng tiếng Anh về cụm từ fake news của trang từ vị https://dictionary.cambridge.org/

Nói một cách đơn giản, tin giả là đối lập của tin thật: tin tức sai sự thực thì có thể xem như là tin giả.

Fake News (Tin giả) đã chính thức trở thành cụm từ nổi trội nhất của năm 2017. Cụm từ trở thành phổ quát hơn bao giờ hết trong năm nay và được liệt vào “từ của năm” do từ vị Collins Dictionary của Anh lựa chọn. Thú vị hơn, chính Tổng thống Mỹ Donal Trump là người đã góp phần đưa cụm từ này trở thành phổ quát đến vậy.

Đây là cụm từ đã được Tổng thống Mỹ Donald Trump sử dụng nhiều nhất kể từ lúc ông lên giữ chức vụ tốt nhất điều hành nước Mỹ.

Theo Indepedent, việc sử dụng từ “Fake News” đã tiếp tục tăng 365% Tính từ lúc năm 2016 đặc biệt quan trọng sau thời điểm ông này lên nhậm chức vào vào tháng 1/2017. Donald Trump sử dụng từ Fake News để chỉ trích truyền thông và hàng loạt cáo buộc tin mạo có sự nhúng tay của Nga hồi năm 2016.

Chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ trong năm vừa qua được xem như là thời khắc tin giả (fake news) chính thức trở thành một vấn đề nhức nhối khi ứng viên Donald Trump công khai gọi các nguồn tin phản đối mình là tin giả trong lúc viên chức của ông vẫn đang… san sớt tin giả được cử tri đối lập viết với mục tiêu trào phúng.

Điều đáng nói là tin giả không hề dễ phân biệt. Có những tin đơn giản là hoàn toàn sai sự thực và bắt nguồn từ những trang làm giả giao diện hoặc làm giả địa chỉ như vn.express-vi.net chẳng hạn.

Tin giả đã xuất hiện trên bảng tin của Facebooker Việt từ rất mất thời gian và đến thời điểm hiện tại vẫn tiếp diễn Theo phong cách này hay cách khác. Trong những lúc một vài tin giả chỉ là bịa đặt để gây bức xúc, tâm lý “tăng tương tác, tăng bán sản phẩm” đã khiến một phòng ban bán sản phẩm trực tuyến dữ thế chủ động tạo và Viral tin giả với mục tiêu kinh tế tài chính khôn xiết rõ ràng.

Ngày này nhờ việc phát triển mạnh mẽ của Internet và social mà tiếp thị nội dung (content marketing) ngày càng đóng vai trò quan trọng và khẳng định tính hiệu quả của nó so với những hình thức truyền bá tiếp thị truyền thống nhờ khả năng lan tỏa (viral) dễ dàng và nhanh chóng. Những nội dung độc lạ, giàu cảm hứng sáng tạo và mang tính giáo dục (gồm có tin tức, hình ảnh, video, ebook, infographic, case study…) sẽ tiến hành người dùng social san sớt không công với tốc độ chóng mặt, giúp doanh nghiệp truyền bá thương hiệu và sản phẩm của mình rất hiệu quả với ngân sách thấp.

Song song đó, các nghiên cứu hành vi người tiêu dùng cũng cho thấy đánh vào sự sợ hãi, bôi nhọ member, an toàn sức khỏe cộng đồng… cũng là những nội dung đem lại hiệu ứng san sớt lơn hơn cả những nội dung tốt. Nắm bắt được nhu cầu đó, những đối tượng người dùng gian tà thường tung ra những nội dung mang tính chất câu kéo như ảnh thương tâm, ảnh cảm động, thông tin giật gân giả tạo… mà tất cả chúng ta hay gọi là tin vịt hay fake news nhằm khuyến khích người dùng social tương tác (Like, Comment, Share) để trục lợi gian tà. Vấn nạn này gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm không chỉ cho những doanh nghiệp mà cho toàn xã hội và đang làm cả thế giới đau đầu tìm cách ngăn chặn.

Trước vấn nạn này, người sử dụng mà nhất là chủ doanh nghiệp cần có sự sáng suốt và tỉnh táo để không bị lạc lối trong social.

Để hiểu được sự đáng sợ của tin giả, hãy cùng nhìn lại loại tin giả đáng kinh sợ nhất: vaccine gây tự kỷ. Suy nghĩ này xuất phát từ nghiên cứu của Andrew Wakefield, một thầy thuốc/nhà khoa học đã biết thành Hội đồng Y tế Anh Quốc GMC tước bằng. Sau thời điểm nghiên cứu của ông này bị nhiều nhà khoa học bác bỏ bỏ và tờ Sunday Times đặt nghi vấn vì xích mích quyền lợi, các nguồn tin giả vẫn tiếp tục tìm cách bảo vệ ý kiến của mình bằng phương pháp đưa ra khẳng định vô địa thế căn cứ rằng Wakefield là nạn nhân của ngành công nghiệp vaccine.

Đứng trước những cáo buộc “hung hãn” này, tất cả những gì khoa học diễn đạt theo ý riêng chỉ là “không có chứng cớ cho thấy có quan hệ nhân quả giữa vaccine và chứng tự kỷ”. Họ không được quyền nói “vaccine vững chắc không khiến tự kỷ”, bởi nói như vậy là đi trái lại nguyên tắc logic sơ đẳng nhất của khoa học: “A đúng => B đúng” không tương đương với “A sai => B sai”. “Nếu có chứng cớ cho thấy vaccine gây tự kỷ => vững chắc vaccine là gây tự kỷ” là mệnh đề xoành xoạch đúng, nhưng mệnh đề “không có chứng cớ => vaccine không khiến tự kỷ” thì chưa chắc.

Liệu những người dân chống vaccine có hiểu được điều này?