DeFi là gì? Tổng quan về tiềm năng & cơ hội đầu tư trong DeFi

DeFi là khái niệm ra đời vào năm 2018, tuy nhiên, cộng đồng không thực sự lưu ý cho tới DeFi Summer năm 2020. Ba năm tiếp theo, DeFi năm 2023 đã phát triển nhanh với số lượng dự án lên đến mức hàng nghìn ở nhiều hệ sinh thái xanh blockchain khác nhau. Tổng vốn bị khóa trong DeFi cũng đạt hơn 150 tỷ USD với sự tham gia của nhiều quỹ góp vốn đầu tư truyền thống.

Bạn Đang Xem: DeFi là gì? Tổng quan về tiềm năng & cơ hội đầu tư trong DeFi

Trong nội dung bài viết về DeFi (Phiên bản 2023) sau này, Coin98 Insights sẽ cung cấp thông tin tổng quan về:

• DeFi là gì? So sánh DeFi qua từng thời đoạn.
• Làm rõ thực chất của DeFi.
• So sánh DeFi vs CeFi.
• Các thành phần của DeFi (DeFi Stack).
• Tiềm năng của DeFi.
• Góp vốn đầu tư vào các dự án DeFi.
• Tương lai của thị trường DeFi.

DeFi là gì?

DeFi (Decentralized Finance) là nền tài chính phi tập trung hoạt động trên Smart Contract của blockchain. Nhờ vào tính phi tập trung của blockchain, người dùng có toàn quyền kiểm soát tài sản của họ (non-custodial) trong các ứng dụng DeFi. Việc này giúp DeFi hướng tới nền tài chính mở (Open Finance).

Trong DeFi, cũng gồm những hoạt động sinh hoạt tương tự như CeFi. Chúng có thể là gửi tiết kiệm chi phí, cho vay vốn, đi vay, các thanh toán, các lệnh chuyển khoản qua ngân hàng, nợ, tính sổ hóa đơn,… Thay vì được xử lý thông sang 1 bên thứ 3 trung gian, thì những hoạt động sinh hoạt này được diễn ra trên Smart contract của blockchain.

Phân biệt CeFi vs DeFi

CeFi (Centralized Finance) là tài chính tập trung, trong đó các thành phần như tổ chức, thị trường thanh toán hay các phương tiện đều được quản lý tập trung. Trái với DeFi, CeFi luôn đi kèm với cụm từ “custodial” hay uỷ thác, tức là các tài sản, sản phẩm, dịch vụ trong tài chính sẽ tiến hành uỷ thác cho tổ chức nào đó.

Sự khác biệt lớn số 1 giữa tài chính truyền thống và tài chính phi tập trung đó chính là tính uỷ thác.

Trong tài chính truyền thống hay Traditional Finance: Các tổ chức, thị trường & phương tiện tài chính luôn tồn tại trung gian có quyền lực tập trung. Trong những lúc đó, DeFi tận dụng sức mạnh của Blockchain là tính sáng tỏ và phi tập trung để loại bỏ các trung gian này. Cụ thể:

• Chính phủ nước nhà hay nhà băng (CeFi) sẽ tiến hành thay thế bằng các các blockchain phi tập trung.
• Các tài sản của CeFi sẽ tiến hành thay thế bằng các token nằm trong hệ sinh thái xanh của Blockchain và chúng phi tập trung.
• Nhiệm vụ của DeFi là cung cấp quyền truy cập tới các dịch vụ tài chính cho tất cả những người dùng ở bất kỳ đâu, bất kỳ khi nào chỉ việc họ có Internet ⇒ Điều này thể hiện tính mở đặc trưng của DeFi.

Thực tế DeFi đã & đang phát triển rất nhanh, tất cả những sản phẩm, dịch vụ gì trong CeFi đều phải có thể được thay thế bằng các ứng dụng DeFi. Sau đây là bảng so sánh các tổ chức, dự án trong DeFi vs CeFi:

Thực chất của DeFi

DeFi đó chính là ứng dụng thiết thực nhất của blockchain. Nó tận dụng được những ưu điểm của blockchain. Gồm có:

• Tính phi tập trung (Decentralized).
• Tính phân tán (Distributed).
• Tính sáng tỏ (Transparent).

Các bạn cũng có thể tham khảo thêm Blockchain là gì để làm rõ hơn về những tính chất và cách hoạt động của Blockchain. Như vậy, DeFi cũng thừa kế các tính chất từ Blockchain:

Các tính chất của DeFi:

• Tính phi tập trung – Decentralized.
• Không cần sự được cho phép – Permissionless.
• Không cần đặt sự tin tưởng mà vẫn đảm bảo an toàn – Trustless.
• Tính sáng tỏ – Transparent.
• Không cần ủy thác – Self-Custody.

Qua so sánh trên, tất cả chúng ta thấy DeFi loại bỏ được bên thứ 3 trung gian (nhà băng, chính phủ nước nhà, tổ chức, member).

Bên thứ 3 trong DeFi lúc này sẽ không phải là các tổ chức, nhà băng, hay chính phủ nước nhà (những người dân có thể kiểm soát tất cả chúng ta) mà Smart contract của Blockchain sẽ đảm nhận vai trò đó.

Lịch sử vẻ vang phát triển của DeFi

Để đã sở hữu DeFi của ngày hôm nay, DeFi đã trải qua rất nhiều năm lột xác Tính từ lúc năm 2015. Cứ mỗi năm như vậy, thị trường sẽ sở hữu được một “nhân tố” làm thay đổi game show.

11/2013: Ethereum ra đời

Tháng 11/2023, Ethereum ra đời với smart contract (hợp đồng thông minh). Blockchain này được cho phép các dapp (ứng dụng phi tập trung) xây dựng trên nó. Từ đó làm tiền đề cho hệ sinh thái xanh DeFi trên nền tảng Ethereum sau này.

Ethereum vượt trội hơn Bitcoin do ứng dụng được ưu điểm của Smart Contract, từ đó tạo ra một hệ sinh thái xanh lớn tính đến nay. Ethereum cũng nhận được sự tương trợ rất lớn từ Ethereum Foundation, chính điều này đã hỗ trợ Ethereum luôn có sự cải tiến cũng như trở thành phù phù hợp với nhu cầu của thị trường.

12/2014: MakerDAO ra đời

MakerDAO được xem là một trong những dự án trước nhất được ra mắt trên Ethereum Blockchain. MakerDAO là dự án Lending tương trợ cho vay vốn với tài sản thế chấp vay vốn duy nhất là ETH ở thời khắc đầu. Giờ đây họ đã tương trợ nhiều tài sản thế chấp vay vốn hơn và trở thành đơn vị ra mắt Decentralized Stablecoin DAI thành công nhất thị trường.

30/4/2016: The DAO ra đời

The DAO ra đời với vai trò trở thành tổ chức góp vốn đầu tư phi tập trung được quản lý bởi nhiều người. Mặc dù sau đó The DAO đã trở nên hack nhưng chúng đã khắc ghi sự ra đời của DAO – tổ chức quản lý phi tập trung với số tiền huy động được lên đến mức 150 triệu đô, mở ra tiền đề cho rất nhiều thể loại DAO khác ra đời.

27/9/2018: Compound ra đời

Tương tự như MakerDAO, Compound là nền tảng vay và cho vay vốn. Sự khác biệt là Compound tương trợ thế chấp vay vốn và cho vay vốn nhiều tài sản hơn, điều này tạo nên sự đa dạng cho tất cả những người dùng. Ngoài ra, này cũng là một trong những dự án trước nhất triển khai Khóa học Liquidity Providing (cung cấp thanh khoản) để được thưởng token COMP. Từ đó tạo ra xu hướng reward token (thưởng token dự án).

2/11/2018: Uniswap ra đời

Mặc dù Uniswap không phải là dự án trước nhất vận dụng mô hình AMM. Tuy nhiên, đây lại là dự án có sự thành công nhất lúc triển khai mô hình đơn giản và hiệu quả, tính đến nay họ đã có phiên bản Uniswap v3 với nhiều cải tiến tuyệt vời song song mở rộng sang mảng NFT. Uniswap cũng là hình mẫu của nhiều dự án DEX trên thị trường như Sushiswap, Curve, Balancer, Pancakeswap,…

11/9/2020: DeFi TVL lần đầu cán mốc 10 tỷ USD

29/4/2021: DeFi TVL lần đầu cán mốc 100 tỷ USD

Sau thời đoạn này, DeFi đã đạt được nhiều cột mốc mới hơn nhưng rất khó có thể có thể theo dõi theo trình tự được nữa. Vì chỉ việc một chu kỳ luân hồi tăng trưởng, có vô số dự án ra đời ở các mảng khác nhau, các hệ sinh thái xanh khác nhau.

Vì vậy trên phương diện của nhà góp vốn đầu tư, tất cả chúng ta cần phân loại chúng thành các mảng, các thành phần nhằm thuận tiện theo dõi tiến độ phát triển.

Các thành phần của DeFi – DeFi Stack

Thị trường DeFi có cơ chế vận hành khá giống nền tài chính của một quốc gia. Để một quốc gia có thể phát triển, chúng cần sự liên kết giữa nhiều ngành nghề để phục vụ nhu cầu thiết yếu, nhu cầu sinh sản, phát triển, tiêu khiển của con người để tạo ra thặng dư và sự vận động cho nền tài chính.

Ví dụ: Để giang sơn phát triển ở tại mức cơ bản, chúng cần có hạ tầng về đường xá, điện và nước. Tiếp theo là ngành liên quan đến tài chính, công nghiệp được cho phép người dân sử dụng vốn để sinh sản. Sau đó nền tài chính mới khai mạc có những ngành tiêu khiển sau khoản thời gian người dân no ấm, đáp ứng được nhu cầu thiết yếu.

Tương tự như vậy, để thị trường DeFi phát triển, chúng cần nhiều Stack (Lớp), có thể xem là các ngành khác nhau như Oracle, Wallet, DEX, Lending,… Khi phối hợp lại với nhau, các ngành hoạt động riêng lẻ sẽ tạo nên một hệ sinh thái xanh hoàn chỉnh và liên tục đổi mới qua các năm.

Ví dụ: Để AMM có thể hoạt động, chúng cần các dự án thuộc Stack Oracle để lấy tài liệu giá coin/token, ngoài ra AMM cũng kết phù hợp với Stack Wallet để người dùng có thể kết nối ví vào AMM trước lúc thanh toán.

DeFi phát đầu phát triển mạnh Tính từ lúc ngày hè 2020 (DeFi Summer). Thời đoạn đó thị trường DeFi vẫn còn rất nhỏ với ít dự án, ít mảng. Một số nhóm dự án đã có mặt từ thời điểm năm 2020 như:

• Lending & Borrowing platform (các nền tảng vay & cho vay vốn).
• DEX (các sàn phi tập trung).
• Stablecoin phi tập trung.
• Payment (các hình thức tính sổ phi tập trung).

Tuy nhiên, cho tới năm 2022, thị trường DeFi đã phát triển cực kì mạnh mẽ với vô số dự án, các dự án cũng làm ở các mảng khác nhau. Điều này đã tạo nên DeFi Stack (Các lớp, các mảng trong thị trường DeFi), nơi các ứng dụng được xây dựng xếp tầng lên nhau.

Điều này tương tự tài chính của một giang sơn. Để giang sơn có thể phát triển, chúng cần có những tổ chức hạ tầng để đáp ứng điện và nước, đường xá, nhà ở. Sau đó là nhu cầu về tài chính, nhất là các nhà băng để người dân có thể kinh doanh. Khi người dân đã đủ no ấm, tài chính vững, thì những tổ chức về tiêu khiển mới khai mạc ra đời để đáp ứng nhu cầu.

Tương tự như vậy với thị trường DeFi. Để các dApp có thể phát triển, chúng cần một blockchain vững mạnh và nguồn thanh khoản dồi dào. Khi đã có thanh khoản cũng như có nhiều dự án phát triển, nhà góp vốn đầu tư sẽ sở hữu được những nhu cầu mạnh hơn như vay/cho vay vốn, thanh toán phái sinh/đòn kích bẩy.

Các dự án đa dạng thuộc nhiều mảng, chúng tạo nên hệ sinh thái xanh DeFi (được giảng giải sâu hơn ở phần sau). Nội dung phía dưới sẽ giúp độc giả nắm rõ hơn về các mảnh ghép chính trong DeFi.

Lưu ý:

• Có vô số cách thức phân chia khác nhau. Thị trường luôn vận động, các dự án DeFI cũng phát triển & cải tiến theo vô số cách thức khác nhau. Cách chia theo lớp cấu trúc của Coin98 sau này, các bạn cũng có thể tham khảo.
• Game, Metaverse, NFT thường được nhắc chung trong DeFi. Tuy nhiên, chúng là những mảng rất rộng và có riêng các lớp (stacks) khác nhau như NFT Stacks, Gaming Stacks. Vì vậy, nội dung bài viết này chỉ tập trung vào DeFi. Các mảng kể trên sẽ tiến hành đề cập sâu hơn ở các nội dung bài viết khác.

Blockchain Layer 1 & Giải pháp mở rộng Layer 2

Blockchain Layer một là các blockchain nền tảng có khả năng xử lý, hoàn thiện các thanh toán của người dùng. Chúng sở hữu token riêng được sử dụng để tính sổ phí thanh toán cũng như staking để trở thành validator của mạng lưới.

Không chỉ vậy, Layer 1 Blockchain cũng hoạt động như hạ tầng cho những ứng dụng, giao thức và mạng khác xây dựng trên đó. Các blockchain thường được phân biệt với nhau bằng tiếng nói lập trình. Sau đây là một số dự án nổi trội:

• Solidity: Ethereum, BNB Smart Chain, Polygon POS, Avalanche C Chain,…
• Go: Cosmos, Terra, Osmosis, Kava, Thorchain,…
• Rust/Move: Polkadot, Solana, Near, Aptos, Sui,…
• Các dạng khác: Waves (Ride), Cardano (Haskell),…

Mỗi blockchain thường được vận hành, định hướng hoặc thỉnh thoảng là kiểm soát bởi một thực thể. Ví dụ Ethereum có Ethereum Foundation, BNB Smart Chain có Binance, Solana có Solana Foundation.

Dự án nổi trội: Ethereum, BNB Chain, Polygon, Avalanche, Solana, Polkadot, Cosmos,…

Blockchain đóng vai trò quan trọng khi đối chiếu với thị trường DeFi vì chúng được xem là phần “móng” của toàn bộ các ứng dụng trên đó.

Nếu như blockchain platform hoạt động mượt, có phí thanh toán thấp, có độ bảo mật thông tin cao, có hệ sinh thái xanh đa dạng thì chúng mới trở thành mảnh đất nền phì nhiêu cho tất cả những người dùng và developer tiếp tục khai phá, phát triển.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nóng của DeFi đã dẫn đến nhiều blockchain platform bị ùn tắc. Để xử lý vấn đề này, các giải pháp mở rộng Layer 2 đã ra đời.

Layer 2 là tên gọi gọi chung cho những giải pháp phát triển trên layer 1 và được thừa kế các đặc tính của layer 1 nhằm phục vụ mục tiêu mở rộng. Layer 2 không chỉ dành riêng cho Ethereum mà có thể được phát triển ở bất kỳ blockchain nào muốn đáp ứng nhu cầu người dùng ở quy mô to hơn. Ví dụ: Bitcoin có Lightning network, BNB Chain ra mắt zkBNB.

Tuy nhiên, các dự án Layer 2 nhận được sự lưu ý nhất là các dự án mở rộng của Ethereum vì chúng có nhiều developer, người dùng và thanh khoản rất tốt.

Các dự án Layer 2 nổi trội của Ethereum được chia thành 7 nhánh, nổi trội nhất là Optimistic Rollup cà ZK Rollup.

• Optimistic Rollup: Optimism, Arbitrum,…
• ZK Rollup: StarkWare, zkSync, Polygon zkEVM,…

Rõ ràng hơn, nhánh Optimistic Rollup đang nhận được sự lưu ý nhiều hơn, hệ sinh thái xanh cũng phát triển mạnh hơn do có độ tương thích cao với những blockchain EVM. Tuy nhiên, ZK Rollup lại được kì vọng và được định giá mạnh hơn do Ethereum Foundation tin rằng ZK có thể giúp blockchain đạt đến mức độ phổ cập rộng lớn.

ZK Rollup đang ở thời đoạn sơ khai và còn gặp nhiều khó khăn do chưa thống nhất được tiếng nói lập trình. Ví dụ StarkWare có Cairo, zkSync có Zinc,… Các nhà phát triển đang nỗ lực tạo ra tiếng nói có độ tương thích rất tốt để thống nhất cho những dự án ZK.

Infrastructure

Infrastructure gọi chung là các dự án hạ tầng cho thị trường DeFi, chứng được sử dụng bởi các developer để phát triển dApp – ứng dụng phi tập trung. Infrastructure là nhánh quan trọng trong thị trường DeFi và thường sẽ đi trước các trend của thị trường một bước do chúng mở khóa nhiều tính năng mới được cho phép các dự án có thể ứng dụng.

DeFi Protocol sẽ cần Infrastructure như hình với bóng vì chúng được xây dựng và phát triển xếp tầng lên nhau. Ví dụ: Một DEX Protocol sẽ cần Oracle để trích xuất giá của token và cần cổng kết nối Wallet để người dùng có thể kết nối ví Non-custodial.

Sau đây, nội dung bài viết sẽ tìm hiểu sâu hơn về các nhánh quan trọng của Infrastructure gồm có: Wallet, Storage, Oracle, Cross-chain Bridge, API, DAO, Audit,…

Wallet

Trong thị trường crypto, các bạn cũng có thể lưu trữ ở nhiều ví khác nhau như ví sàn, ví của khá nhiều thực thể thứ 3. Tuy nhiên để sở hữu thể tham gia DeFi một cách toàn diện, tất cả chúng ta cần ví Non-custodial.

Tương tự như tài khoản nhà băng, ví Non-custodial trong DeFi là ví giúp lưu trữ, gửi, nhận và theo dõi số dư các đồng tiền điện tử như coin/token bên trong đó. Điểm khác biệt đó chính là ví này sẽ không bị kiểm soát bởi thực thể nào cả ngoài bạn ra.

Cho dù Metamask, Trust hay Coin98 Super App tạo ví cho bạn, họ cũng không có quyền truy cập hoặc biết Private key. Trái lại, bạn phải có trách nhiệm giữ thật kĩ Private key mà ứng dụng đã cung cấp. Nếu làm mất đi thì không một ai có thể tương trợ bạn lấy lại tài sản.

Mỗi ví sẽ sở hữu được điểm mạnh khác nhau, có ví chỉ tương trợ ứng dụng Smartphone, extension hoặc web. Có ví chỉ giới hạn một số chain, có ví chưa tương trợ NFT. Vì vậy các bạn cũng có thể sử dụng ví Coin98 Super App để xử lý tất cả vấn đề trên cùng các tính năng tiện ích khác.

Dự án nổi trội: Metamask, Coin98 Super App, Trust, Bitkeep, SafePal,…

Storage

Storage là mảng lưu trữ tài liệu, chúng hoạt động tương tự các dự án Web2 như Google Drive, iCloud, Microsoft Azure. Ngày nay các dự án Decentralized Storage vẫn chưa tồn tại hiệu suất cao, giá rẻ như các dự án Web2.

Tuy nhiên, Tính từ lúc sự kiện Google Drive shutdown trong vài tiếng, cúng ta đã thấy vai trò rất lớn của Decentralized Storage vì chúng không phụ thuộc vào một trong những server như Google. Khi Google Drive shutdown, rất nhiều tài liệu member quan trọng, công việc dang dở, deadline học tập lúc đó không thể sử dụng, điều này đã cảnh tỉnh cho tất cả những người dùng rằng tất cả chúng ta đang phụ thuộc vào những bên cung cấp dịch vụ này nhiều đến ra sao.

Decentralized Storage là mạng lưới hệ thống mà mỗi một thành phần trong đó chịu trách nhiệm lưu trữ một phần tài liệu, những thành phần này cùng hoạt động với nhau và tạo thành một mạng lưới lưu trữ phi tập trung. Từ đó, tài liệu sẽ không còn bị phụ thuộc vào bất kỳ bên nào.

Ngoài ra, mảng Storage còn tạo ra mô hình kinh doanh hiệu quả được cho phép bất kỳ ai có dư không gian lưu trữ nhàn rỗi tham gia, từ đó kiếm lợi nhuận từ việc cung cấp dịch vụ.

Dự án nổi trội: Filecoin, Arweave,…

DAO

DAO (Decentralized Autonomous Organization) là tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với những tổ chức truyền thống (như Facebook, Google,…), bằng phương pháp ứng dụng các bộ quy tắc được mã hóa bằng code, chúng có thể hoạt động một cách độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.

DAO hiện hữu từ những blockchain, giao thức DeFi vận dụng mô hình quản trị on-chain, cho tới các nhóm vận dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain trong nhiều ngành khác nhau.

Tuy nhiên tất cả đều phải có đặc điểm chung là các thành viên trong DAO có thể dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất, hành động của tổ chức và họ có thể tham gia vào các quyết định của DAO. Từ đó giúp dự án tận dụng được sức mạnh cũng như trao lại giá trị cho cộng đồng.

DAO là mảng rất rộng, thậm chí là có thể phát triển thành DAO Stack vì quy trình để mang ra một quyết định là rất rộng và gồm có nhiều bước. Ngày nay đã có một số mảng vận dụng DAO, ví dụ như Ventures DAO của BitDAO, The LAO, MetaCartel,…

Dự án DAO nổi trội: Snapshot, Aragon.

Ngoài ra, CoinMarketCap cũng liệt kê các dự án Uniswap, Aave, Curve vào phân mục DAO. Tuy nhiên, chúng không phải là dự án tương trợ thực thi quyết định trong DAO như Snapshot và Aragon mà thuần tuý là các dự án có vận dụng DAO trong việc quản trị.

Oracle & API

Oracle và API là giải pháp giúp các dự án DeFi tiếp cận với nguồn tài liệu từ bên phía ngoài cũng như giúp các nguồn tài liệu bên phía ngoài tiếp cận với tài liệu của blockchain. Blockchain không có oracle giống với máy tính không có internet, tuy có thể hoạt động nhưng chỉ khi phối hợp hai yếu tố chúng mới có thể phát huy được tối đa tiềm năng.

Ngày nay, phần đông các dự án Oracle và API mới chỉ cung cấp giá của coin/token dành cho những dự án DEX, Lending,… Tuy nhiên, tài liệu thị trường Crypto đã sở hữu vẫn là phần rất nhỏ so với tài liệu đã sở hữu trên toàn cầu. Trong tương lai, Oracle có thể giúp DeFi mở khóa và phát triển nhiều ứng dụng giá trị hơn nếu có tài liệu về địa lý, lịch sử dân tộc, môi trường tự nhiên, khí hậu, tài chính,…

Để làm được điều này, Oracle cần sự tham gia của nhiều thực thể hơn nữa để giúp tài liệu được đa dạng, phi tập trung và chuẩn xác hơn. Tuy nhiên, này cũng là mảng bị nhiều hacker lưu ý để tiến công Oracle gây ra thiệt hại cho thị trường DeFi.

Dự án nổi trội: Chainlink, API3, Band Protocol,…

Cross-chain Bridge

Xem Thêm : Nghĩa Của Từ : Restarting Là Gì Sẽ Xảy Ra Khi Khởi Động Lại Máy Tính? – sentayho.com.vn

Năm 2017, thị trường có ít blockchain. Tuy nhiên, kể từ lúc DeFi Summer 2020 phát triển nhanh, hàng loạt Blockchain Layer 1 và Application Chain đã ra đời. Điều này tạo nên nhu cầu khi đối chiếu với Cross-chain bridge khi thị trường có hơn 100 chain khác nhau mà không thể kết nối với nhau.

Cross-chain bridge là cầu nối Cross-chain được cho phép chuyển giao các tài sản crypto, tokens hay tài liệu từ Blockchain này sang Blockchain khác, trong đó gồm có các layer 1, layer 2, sidechain, childchain.

Bridge là mảng quan trọng giúp hệ sinh thái xanh mới có thể nhận được dòng tiền cũng như giúp người dùng có thể dễ dàng luân chuyển vốn. Bridge được chia thành 2 cơ chế hoạt động phổ quát là Lock-Mint-Burn và Liquidity Network Bridge. Mỗi dạng sẽ sở hữu được ưu và nhược điểm khác nhau.

Vì độ phức tạp cao trong yếu tố kỹ thuật, Bridge là mục tiêu hàng đầu của những hacker để tiến công. Ví dụ: Ronin bị hack 600 triệu USD, Wormhole 325 triệu USD, Harmony 100 triệu USD. Đó cũng là lý do lớn khiến thanh khoản của Bridge không tốt, phần đông người dùng vẫn chuyển tiền sang blockchain bằng phương pháp sàn CEX.

Dự án nổi trội: Multichain, deBridge, Celer Bridge, Transfer.to,…

Stablecoin

Stablecoin là loại cryptocurrency được thiết kế với mục tiêu giảm thiểu tối đa sự tác động của việc biến động giá (volatility), bằng phương pháp nhất quyết vào một trong những tài sản ổn định hơn như tiền thật (fiat money), hàng hoá (vàng, bạc…) hoặc có thể là một đồng tiền điện tử khác.

Trong năm 2021, Stablecoin đã tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về vốn hoá cũng như số lượng dự án, nổi trội là các Algorithmic Stablecoin như UST của Terra, USDN của Waves. Tuy nhiên, chúng đã sụp đổ vào năm 2022 và chứng minh mô hình này sẽ không vững bền.

Mô hình vững bền là mô hình Full-backed (Bảo trợ toàn phần hoặc có mức giá trị to hơn). Ngày nay có 2 nhánh làm tốt nhất là:

• Centralized Stablecoin (Thế chấp ngân hàng bởi các Fiat-currency hoặc các tài sản tương tự) như USDT, USDC, BUSD,…
• Over-collateral (Thế chấp ngân hàng tài sản có mức giá trị mạnh hơn) như của DAI và MakerDAO.

Trong thị trường DeFi, Stablecoin là mảng ghép quan trọng giúp một hệ sinh thái xanh có thể tăng trưởng về thanh khoản. Nhà góp vốn đầu tư có thể dựa vào chỉ số của Stablecoin để tham gia đoán dòng tiền sẽ đi về đâu trong thị trường.

Phần nhiều Stablecoin trong thị trường được peg với đồng USD của Mỹ. Tuy nhiên trong thời kì tới, thị trường Stablecoin có thể đa dạng hơn nữa khi nhiều Fiat Currency khác gia nhập. Ví dụ Circle ra mắt EUROC – Stablecoin dựa trên đồng EUR của châu Âu.

Tìm hiểu: Phân tích Stablecoin – “Kim chỉ nam” của dòng tiền trong crypto

Reserve Currency

Stablecoin là khái niệm đã rất thân thuộc khi đối chiếu với tất cả chúng ta, khi hoàn thành một lệnh trade hay tính lời lỗ tất cả chúng ta đều quy ra Stablecoin như USDT, USDC. Tuy nhiên, OlympusDAO nhận định rằng thị trường Crypto cần loại tiền tệ mới và OHM được sinh ra để xử lý vấn đề đó.

OlympusDAO đưa ra khái niệm Protocol Controlled Value được cho phép họ có thể kiểm soát các loại tài sản trong quỹ từ đó tạo nên loại tiền tệ có độ tín nhiệm cao. Ngoài ra, họ cũng giới thiệu thuật toán Algorithmic Reserve Currency nhằm đảm bảo sự ổn định của OHM.

Sự thành công của OlympusDAO đã nâng theo dự ra đời của hơn 100 dự án Fork. Tuy nhiên, thị trường Downtrend đã tác động mạnh mẽ lên OlympusDAO khiến mô hình này sẽ không còn vững bền và không thể tăng trưởng.

Dự án nổi trội: OlympusDAO.

Liquid Staking

Liquid Staking được sử dụng để mô tả các giao thức (protocol) được cho phép tạo ra các tài sản tổng hợp (synthetic assets) của khá nhiều tài sản được stake trong một mạng lưới phi tập trung.

Thông qua đó, các Liquid Staking Protocol được cho phép các tài sản được staking có thể mua & bán, thanh khoản được trên những thị trường khác, song song có thể sử dụng các tài sản tổng hợp để tham gia vào những hoạt động sinh hoạt khác của crypto.

Ví dụ: Lido Finance được cho phép người dùng stake ETH và nhận lại stETH. Ngoài việc nhận được staking reward từ số ETH đã stake, người dùng có có thể sử dụng stETH trong các protocol khác trên các EVM chain như cho vay vốn trên Aave, tham gia liquidty mining hoặc cung cấp thanh khoản trên các AMM.

Một số dự án nổi trội là Lido Finance, RocketPool, Ankr, Stader,…

DEX (AMM, Order book, Margin)

DEX là sàn thanh toán phi tập trung và đã tồn tại rất mất thời gian trước lúc Defi Summer phát triển nhanh. Tuy nhiên, thời điểm lúc đó chỉ có Orderbook DEX, tức thị lệnh được khớp theo sổ lệnh. Với một thị trường ít người dùng, thanh khoản thấp thì Orderbook không hiệu quả, vì vậy người dùng cũng sử dụng CEX thay vì DEX.

Tuy nhiên, kể từ lúc AMM DEX ra đời hoạt động trên cơ chế Liquidity Pool được cho phép token có thể dễ dàng trade ở bất kì giá nào, DeFi đã phát triển nhanh mạnh mẽ. Chưa tính này cũng là mảng quan trọng giúp hệ sinh thái xanh DeFi chứa thanh khoản trong các Liquidity Pool của DEX.

Khi đối chiếu với hệ sinh thái xanh DeFi, DEX được xem là nơi không thể thiếu của nhà góp vốn đầu tư, nhà đầu tư mạnh và các dự án. DEX là dự án không bị tác động tiêu cực từ thị trường như Lending trong xu hướng Downtrend. Tuy nhiên xu hướng sử dụng DEX token để thu hút thanh khoản đã khiến token của họ bị mức lạm phát và tụt giảm.

Ngày nay, mô hình DEX phổ quát nhất là mô hình Fork từ Uniswap v2, chúng đã có mặt ở tất cả hệ sinh thái xanh trên thị trường. Để bức phá hơn, Uniswap đã ra mắt phiên bản v3 với cơ chế cung cấp thanh khoản tập trung giúp người dùng tối ưu hóa nguồn vốn khi cung cấp thanh khoản và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng.

Ngoài ra, để phục vụ nhu cầu thanh toán đòn kích bẩy, một số sàn Margin DEX đã ra đời, phối hợp giữa Lending và DEX được cho phép người dùng tăng vị thế thanh toán. Phần nhiều các sàn Margin DEX hoạt động theo cơ chế Order book. Tuy nhiên, hiệu suất của khá nhiều sàn này vẫn còn tương đối thấp.

• Dự án Order book DEX nổi trội: Injective Protocol, Demex, ApolloX DEX,…
• Dự án AMM DEX nổi trội: Uniswap, Curve, Pancakeswap, Balancer,…
• Dự án Margin DEX nổi trội: OpenLeverage, Mango Market, Ooki,…

Lending and Borrowing

Lending & Borrowing là nền tảng vay & cho vay vốn phi tập trung, hai chủ thể chính trong Lending & Borrowing là:

• Lenders (depositors): Sử dụng các tài sản hoặc tiền để cho những Borrower vay với tỉ lệ lãi suất vay nhất định. Sau 1 khoảng chừng thời kì, họ sẽ nhận lại được vốn gốc và lãi suất vay như thoả thuận ban sơ.
• Borrowers (loan takers): Vay tiền hoặc tài sản từ các Lender và trả lãi cho số tiền đó.

Ngoài ra mô hình này còn tồn tại sự tham gia của Lending Protocol đóng vai trò kết nối, Liquidator đóng vai trò thanh lý. Sau DEX, Lending là nhánh thứ hai giúp giữ thanh khoản cho thị trường DeFi cũng như được cho phép nhà góp vốn đầu tư tối ưu hoá hiệu quả sử dụng vốn. Tuy nhiên, đây là mảng chịu nhiều rủi ro trong Downtrend, các bạn cũng có thể đọc thêm về vụ tiến công của Mango Market, vụ thiếu thanh khoản của Solend và vụ tiến công Aave của hacker thông qua CRV token.

Các Lending Protocol có thể được chia thành 2 dạng là Money Market và CDP:

• Money Market là những protocol được cho phép người dùng vay hoặc cho vay vốn các crypto assets. Ví dụ, người dùng có thể deposit ETH để vay DAI, LINK hoặc bất kỳ crypto asset nào mạng lưới hệ thống tương trợ.
• Dự án Money Market nổi trội: Aave, Compound,…
• CDP là những protocol được cho phép người dùng thế chấp vay vốn các crypto assets để tạo các vị thế nợ có thế chấp vay vốn và mint các stablecoin của giao thức. Về cơ bản, người dùng đang thế chấp vay vốn các crypto assets của họ và vay stablecoin từ protocol vì thế nhóm dự án này được sếp vào category lending & borrowing.

Dự án CDP nổi trội: MakerDAO, Venus,…

Money Market là mô hình phổ quát hơn, tuy nhiên, CDP sẽ là mô hình mà các Protocol hướng đến khi họ đã có thế lực trên thị trường. Ví dụ: Aave phát triển từ Money Market, sau đó thống trị thị trường và muốn ra mắt GHO Stablecoin của riêng mình.

Ngoài ra, thị trường DeFi Lending còn ra mắt dạng Protocol mới là Uncollateral Lending và Fix-rate Protocol.

Uncollateral Lending là các dự án cho vay vốn tín chấp (Không cần thế chấp vay vốn hoặc chỉ thế chấp vay vốn một phần). Ngày nay, dự án chỉ được cho phép vay 1 chiều, tức là người đi vay chỉ giới hạn ở các tổ chức, tổ chức được hàng ngũ Lending xét duyệt về mặt uy tín. Còn người dùng sẽ gửi tài sản vào và nhận về lãi suất vay. Mô hình này sẽ cung cấp lãi suất vay mạnh hơn nhưng rủi ro cũng cao vì khoản vay không được đảm bảo bằng tài sản thế chấp vay vốn.

Dự án nổi trội: TrueFi, Goldfinch, Maple Finance,…

Fix-rate Protocol là mô hình cho vay vốn với lãi suất vay nhất quyết và chúng được sinh ra để xử lý hạn chế của mô hình lãi suất vay thả nổi ngày nay. Lãi vay thả nổi được cho phép DeFi Protocol có thể dễ dàng kiểm soát và điều chỉnh lãi suất vay để điều tiết nguồn tiền trong Protocol. Tuy nhiên, sự biến động về giá cũng như thanh khoản thấp khiến lãi suất vay thỉnh thoảng bị biến động trên mức cần thiết và cản trở sự tham gia của khá nhiều tổ chức tài chính lớn vì rủi ro cao. Dự án nổi trội: Notional Finance.

Tìm hiểu: Phân tích Lending – Tiền đề cho việc phát triển của DeFi

Aggregator

Aggregator là Protocol có vai trò tổng hợp chức năng hoặc sản phẩm từ các dự án ở các stack phía dưới như DEX, Lending,… Ngày nay có 3 dạng Aggregator nổi trội là DEX Aggregator, Lending Aggregator và Yield Aggregator.

DEX Aggregator là giúp trader so sánh giữa nhiều DEX khác nhau để tìm ra các liquidity pool có thanh khoản rất tốt, phí thấp nhất. Từ đó trader có thể chọn lựa được tỉ giá tốt nhất, độ trượt giá thấp nhất mà không cần thiết phải so sánh thủ công ở nhiều DEX.

Dự án DEX Aggregator nổi trội: 1Inch, Matcha, OpenOcean.

Lending Aggregator giúp người dùng chọn các Lending Protocol có lãi suất vay tiền gửi rất tốt, lãi suất vay vay thấp nhất và tỉ lệ Loan to Value tối ưu cho tất cả những người đi vay.

Dự án Lending Aggregtor nổi trội: InstaDapp, DefiSaver,…

Cuối cùng, Yield Aggregator được sinh ra để phục vụ nhu cầu kiếm lợi nhuận trong thị trường DeFi thông qua hình thức Staking, Cung cấp thanh khoản,… nhà góp vốn đầu tư sẽ sử dụng Yield Aggregator để tìm kiếm và tối ưu thời cơ kiếm tiền trong thị trường DeFi.

Dự án Yield Aggregator nổi trội: Yearn Finance, Beefy Finance,…

Derivatives

Derivative (hay phái sinh) là hợp đồng thanh toán tài ở trung tâm hai hoặc nhiều bên, dựa trên giá trị tương lai của một tài sản cơ sở nào đó. Tức là người ta sẽ thanh toán dựa trên giá trị của một thực thể khác chứ không cần trực tiếp sở hữu nó. Lợi nhuận được tạo ra dựa vào chênh lệch và biến động giá của tài sản cơ sở đó.

Mảng Derivatives được chia thành 3 nhánh đó chính là Perpetual, Options và Synthetic.

Perpetual

Perpetual (Vĩnh viễn, không kỳ hạn,…) là nhánh được cho phép trader có thể thanh toán các hợp đồng tương lai không kỳ hạn (Perpetual Futures). Tính từ lúc thị trường DeFi phát triển mạnh vào năm 2022, các dự án Perpetual Futures đã phát triển mạnh, nổi trội là hai bạn trẻ Perpetual Protocol và dYdX.

Phần nhiều dự án Perpetual Futures đều sử dụng cơ chế Orderbook để hoạt động, tức thị trader thanh toán với trader. Tuy nhiên, sự ra đời của GMX đã tạo nên sự khác biệt khi vận dụng mô hình được cho phép người dùng cung cấp thanh khoản và thanh toán với trader. Nếu như trader lời thì nhà cung cấp thanh khoản sẽ lỗ và trái lại. Tính đến nay, mô hình của GMX khá thành công và được fork ở nhiều hệ sinh thái xanh khác nhau.

Dự án nổi trội: dYdX, Perpertual Protocol, GMX.

Synthetic

Synthetic Asset (Tài sản tổng hợp) là một quy mô phái sinh mới. Phái sinh (Derivative) là những tài sản có mức giá trị được lấy từ một tài sản hoặc điểm chuẩn khác.

Trong DeFi, Synthetic asset là các token thay mặt kỹ thuật số của khá nhiều phái sinh. Trong số đó các phương tiện phái sinh là các hợp đồng tài chính cung cấp khả năng xúc tiếp tùy chỉnh khi đối chiếu với tài sản cơ bản hoặc vị thế tài chính, synthetic asset là thay mặt được token hoá của khá nhiều vị trí đó.

Nhờ vào Synthetic, DeFi trở thành đa dạng hơn, nhiều ứng dụng hơn, từ đó có thể thu hút người dùng đến với DeFi nhiều hơn. Dự án nổi trội là Synthetix, họ mở cửa được cho phép bạn thanh toán với nhiều loại tài sản Forex như sGBP, sJYP,… Trước đó, Mirror Protocol còn được cho phép bạn thanh toán cổ phiếu Mỹ như mua bán coin trong Crypto.

Tuy nhiên, các dự án Synthetic lại không phát triển mạnh vì các token được tạo ra từ họ không được ứng dụng nhiều, từ đó thanh khoản cũng thấp.

Dự án nổi trội: Synthetix, Alchemix,…

Options & Defi Options Vault

Hợp đồng quyền chọn (hay Options Contract) là một thỏa thuận hợp tác mà trong đó, nhà góp vốn đầu tư tham gia hợp đồng có quyền mua hoặc bán tài sản ở một mức giá được xác định trước, có thể xẩy ra trước hoặc tại một thời khắc nhất định.

Mặc dù khái niệm này nghe có vẻ giống như hợp đồng tương lai, nhưng các nhà góp vốn đầu tư mua hợp đồng quyền chọn không có nghĩa vụ phải thực hiện vị thế của họ. Hợp đồng quyền chọn thường được sử dụng để phòng ngừa rủi ro có thể xẩy ra ở các vị thế ngày nay hoặc được dùng để làm đầu tư mạnh giá.

Dự án nổi trội: Opyn, Ribbon Finance, Dopex,…

Tuy nhiên, hạn chế của Options đó chính là tính thanh khoản thấp. Vì vậy, để xử lý vấn đề này, DeFi Options Vault đã ra đời được cho phép nhà góp vốn đầu tư cung cấp thanh khoản cho thị trường Options cũng như kiếm lợi nhuận từ đó.

Dự án nổi trội: Ribbon, Thetanuts, StakeDAO, Friktion,…

NFT

NFT là viết tắt của Non-fungible Token, là loại token có tính duy nhất và không thể bị thay thế bởi những token khác. Vì vậy, NFT có thể dùng để làm làm bằng cớ xác thực và quyền sở hữu trong ngành kỹ thuật số. Đây có thể là tài sản ảo hoặc phiên bản mã hóa của tài sản trong thế giới thực.

NFT ngày càng đóng vai trò quan trọng trong thị trường DeFi. Ví dụ:

• GameFi phối hợp cả NFT và token để ra tuồng chơi, trong đó NFT được sử dụng làm vật phẩm, còn token được dùng để làm tiền tệ tính sổ hoặc phản ánh giá trị của trò chơi.
• Mảng Name Service được cho phép người dùng DeFi tạo ra các tên miền thay mặt cho những ví, các tên miền này được phát hành dưới dạng NFT.
• Để vận hành mô hình thanh khoản tập trung ở Uniswap v3, các vị thế cung cấp thanh khoản được tạo ra dưới dạng NFT.
• Các dự án DeFi liên quan đến nội dung như nội dung bài viết, âm nhạc, video đều ứng dụng NFT để tạo ra các thực thể duy nhất, có thể xác minh và bảo toàn tính bản quyền sở hữu.
• Trong tương lai, các dự án Real World Asset sẽ dùng NFT để token hóa cá tài sản ngoài đời thực để mang vào trong thị trường DeFi.

Qua những ví dụ phía trên, tất cả chúng ta có thể thấy NFT có sự liên quan mật thiết đến thị trường DeFi và cũng mở cánh cổng được cho phép DeFi ra mắt nhiều sản phẩm độc đáo và có ứng dụng tốt hơn với thị trường thực tế.

Launchpad

Launchpad là một nền tảng được tạo ra với mục tiêu kết nối những dự án muốn gọi vốn với những nhà góp vốn đầu tư muốn sở hữu sớm token dự án ở tại mức giá ưu đãi bằng phương pháp phát hành token dự án ra cộng đồng.

Khi đối chiếu với người dùng, việc tham gia vào các launchpad mang lại hiệu quả góp vốn đầu tư mạnh hơn kể cả họ góp vốn đầu tư theo trường phái ngắn hạn hay dài hạn, vì họ có thể mua một lượng token giới hạn của dự án mới ở tại mức giá ưu đãi.

Tuy nhiên, trong thị trường Downtrend, các dự án Launchpad không thể tăng trưởng do không có lực mua từ cộng đồng. Song song rất nhiều dự án được ươm mầm qua Launchpad cũng không phát triển sau khoản thời gian đã gọi vốn.

Dự án nổi trội: DAO Maker, Polkastarter,…

Identity

Tính danh (Identity) có thể hiểu là một bộ các định tính (claim) của một member, nhóm, sự vật. Claim ở đây có thể là khuôn mặt, tiểu truyện, xuất thân, và các đặc điểm liên quan. Để xác định tính danh của một người, chính phủ nước nhà đã phát hành căn cước công dân.

Tương tự như vậy, một số dự án trong thị trường DeFi cũng yêu cầu bạn cũng có thể xác thực tính danh. Điểm khác biệt lớn số 1 là khi đối chiếu với Decentralized Identity, tài liệu của các bạn sẽ được lưu trữ bởi các ví Non-custodial và được sử dụng ở toàn bộ thị trường DeFi.

Dự án nổi trội: BrightID, Gitcoin Passport, Galxe Passport,…

Privacy

Privacy hay tính riêng tư là trạng thái tự do mà chủ thể không bị bất kỳ ai hoặc bất kỳ điều gì quan sát, theo dõi. Điều này là đặc biệt quan trọng quan trọng với blockchain, khi ngày nay tất cả chúng ta không chỉ luân chuyển thông tin trên mạng internet, mà tất cả chúng ta còn luân chuyển giá trị là tài sản nữa.

Tuy nhiên, các thông tin member như địa chỉ ví thường xuyên bị lộ, ví dụ như các quỹ cũng không thể ẩn danh địa chỉ ví của họ khi theo dõi On-chain.

Vì vậy, nhiều dự án Privacy đã ra đời để xử lý vấn đề này từ Lever blockchain cho tới dApp. Trong tương lai, ZK-Rollup được xem là công nghệ có thể xử lý vấn đề này khi có thể xác thực người dùng nhưng không cần họ cung cấp thông tin member.

Dự án nổi trội: Tornado Cash, Secret Network, Keep Network,…

Name Service

Name Service là các dự án tương trợ đăng ký tên miền hoạt động trong thị trường DeFi. Thay vì sử dụng địa chỉ ví dài và khó nhớ, người dùng có thể thay thế bằng tên miền ngắn, dễ nhớ và được phát hành dưới dạng NFT.

Cách hoạt động này giống với tên miền trong không gian web, nếu như muốn truy cập trang báo VnExpress, thay vì phải nhớ địa chỉ IP gốc là 42.117.40.159, người dùng chỉ việc gõ vnexpress.net là đã có thể truy cập.

Điểm hạn chế của khá nhiều dự án tên miền là chúng chỉ hoạt động ở một blockchain nhất định. Độ lớn của khá nhiều dự án tên miền sẽ phụ thuộc vào sự tương trợ của blockchain foundation và sự liên kết của họ với những dự án trong hệ để phát triển.

Sự phát triển của khá nhiều dự án tên miền đã mở cửa cho thị trường tên miền hoạt động nờm nợp, các tên miền thay mặt cho thương hiệu lớn, tên miền càng ngắn càng dễ nhớ sẽ tiến hành định giá càng cao. Ngày nay, rất nhiều tổ chức và thương hiệu lớn đã sở hữu tên miền để khai mạc hoạt động trong thị trường Web3.

Dự án nổi trội: Ethereum Name Service (Ethereum), Unstoppable Domains (Polygon), SpaceID (BNB Smart Chain), Aptos Name Serice (Aptos),…

Predictions

Predictions là thị trường dự đoán phi tập trung. Người dùng có thể sử dụng các dApp này để tại vị cược cho kết quả của khá nhiều trận đấu thể thao, bầu cử tổng thống,… Mảng Predictions là mảng khá mới và chưa tồn tại tiêu chuẩn chung giữa nhiều dự án. Vì vậy, mỗi dự án đang xuất hiện cơ chế hoạt động cũng như có thị trường đặt cược khác nhau.

Xem Thêm : Giúp bạn hiểu nhanh xích cam xe máy là gì và cách bảo dưỡng

PolyMarket hoạt động theo phương thức token. Ví dụ chủ đề cược là đội bóng A có thắng hay là không? Nếu thắng thì bạn mua token Win, thua thì mua token Lose. Trong số đó giá của token sẽ biến động theo dự đoán của thị trường, nếu như phần đông chọn kết quả nào thì token này sẽ có mức giá mạnh hơn.

Azuro cũng được cho phép bạn đặt cược tương tự nhưng sẽ sở hữu được nhiều sự lựa chọn hơn. Ngoài kết quả thắng thua, bạn cũng có thể cược thêm đội nào làm bàn trước, cả hai đội có ghi bạn trong trận đấu hay là không,…

Dự án nổi trội: Azuro, PolyMarket,…

Lottery

Lottery là mảng số xố, tương tự như thị trường truyền thống, các bạn sẽ mua những tấm vé số để sở hữu thời cơ tham gia vào quá trình quay thưởng. Dãy số trúng thưởng sẽ gồm có nhiều số khác nhau, nếu may mắn bạn cũng có thể trúng lớn hoặc các giải thấp hơn tùy vào mức độ tương đồng.

Tuy nhiên, PoolTogether – dự án Lottery lớn số 1 thị trường có cách hoạt động sáng tạo. Để tạo ra thặng dư cho từng đợt sổ xố, họ sẽ sử dụng số tiền người dùng gửi vào để gửi tiết kiệm chi phí hoặc kiếm thêm lợi nhuận trong thị trường DeFi, sau đó mới chia cho tất cả những người chơi.

Dự án nổi trội: PoolTogether, Pancakeswap Lottery,…

Indexes

Index (Chỉ số) là một phương pháp để theo dõi hoạt động của một nhóm tài sản Theo phong cách chuẩn hóa. Các chỉ số thường giám sát và đo lường hiệu suất của một rổ thị trường chứng khoán nhằm tái tạo một khu vực nhất định của thị trường và thường được sử dụng làm điểm chuẩn để thẩm định và đánh giá hiệu quả hoạt động của một khoản góp vốn đầu tư.

Với sự phát triển và mở rộng của thị trường Crypto, nhà góp vốn đầu tư sẽ gặp khó khăn trong việc lựa chọn, theo dõi và quản lý từng khoản góp vốn đầu tư khác nhau. Vì vậy Index đã ra đời được cho phép các bạn góp vốn đầu tư vào một trong những rổ tài sản.

Ví dụ: Set Protocol có DeFi Pulse Index gồm có 11 đồng coin/token nổi trội trong DeFi như UNI, AAVE, MKR, SNX, COMP, BAL, SUSHI,… Qua đây nhà góp vốn đầu tư có thể góp vốn đầu tư vào một trong những token duy nhất có mức giá trị phản ánh từ nhiều token trong rổ.

Dự án nổi trội: IndexCoop, PieDAO, Set Protocol,…

Insurance

Decentralized Insurance là hình thức bảo hiểm phi tập trung cho những người dân dùng trong các ứng dụng DeFi. Bảo hiểm trong DeFi sẽ sở hữu được 3 bên:

• Người mua bảo hiểm: Là những người dân muốn bảo vệ bản thân khỏi những rủi ro khi tham gia vào không gian mã hóa, hay các sản phẩm liên quan tới DeFi. Họ sẽ mua bảo hiểm liên quan và khi có sự cố xẩy ra thì họ sẽ tiến hành bồi thường theo hợp đồng trong Smart Contract.
• Người thẩm định và đánh giá rủi ro: Là những người dân tin tưởng mạng lưới hệ thống này, họ sẽ ném tiền ra bảo hiểm cho những người dân khác. Khi người mua ném tiền ra mua bảo hiểm thì số tiền này sẽ tiến hành chia cho những người dân thẩm định và đánh giá rủi ro này.
• Người thẩm định và đánh giá yêu cầu bồi thường: Những người dân sẽ thẩm định và đánh giá yêu cầu bồi thường của khá nhiều bạn đã sở hữu gật đầu đồng ý hay là không.

Ba bên này sẽ phối phù hợp với nhau và cùng phân chia rủi ro trong toàn bộ mạng lưới hệ thống bảo hiểm phi tập trung. Tuy nhiên, Insurance trong thị trường DeFi không đạt được sự thành công lớn. Sau đây là một số lý do:

• Sản phẩm bảo hiểm không đa dạng
• Sai đối tượng người sử dụng khách hàng (Người dùng DeFi gật đầu đồng ý rủi ro cao nhưng bên thiệt hại nặng và phải đền bù là DeFi protocol)
• Dự án nổi trội: Nexus Mutual, Unslashed, Risk Harbor,…

Asset Management

Asset Management (Quản lý tài sản) là các Protocol được cho phép bạn quản lý tài sản một cách thông minh và có chiến lược hơn. Trong số đó các Protocol sẽ đưa ra nhiều giải pháp để bạn tạo thêm tài sản tùy vào mức độ rủi ro khác nhau.

Ngoài ra, một số dự án Asset Management còn kết nối nhà góp vốn đầu tư và nhà quản lý quỹ được cho phép những người dân có kinh nghiệm sẽ thực hiện việc quản lý và tạo thêm tài sản, từ đó kiếm thêm thu nhập cho những người dân có nhiều tài sản.

Tuy nhiên, mảng này lại không phát triển mạnh, lý do lớn số 1 là vì sản phẩm chưa tồn tại độ đa dạng, chiến lược góp vốn đầu tư không mang lại lợi nhuận xứng danh.

Dự án nổi trội: dHedge, Saffron Finance, Tranchess,…

DeFi coin là gì? Tiêu chí chọn DeFi coin tiềm năng

DeFi coin là đồng coin/token được phát hành bởi các dự án DeFi.

Tương tự như việc góp vốn đầu tư các dự án khác trong thị trường, bạn cần phải lựa chọn & tìm hiểu kĩ trước lúc ra quyết định góp vốn đầu tư nào của riêng mình.

Sau đây là một số tiêu chí bạn cần phải nắm khi lựa chọn góp vốn đầu tư vào các DeFi coin.

• Coin thay mặt cho dự án nào? Dự án thuộc mảng nào của thị trường DeFi?
• Dự án phát triển trong hệ sinh thái xanh nào? Có tác động lớn trong hệ sinh thái xanh hay là không?
• Được rót vốn bởi các quỹ hay nhà góp vốn đầu tư uy tín.
• Hàng ngũ phát triển dự án có kinh nghiệm xây dựng sản phẩm, giúp sản phẩm vượt qua các thời đoạn khó khăn như bị hack hay downtrend.
• Dự án định vị đúng trend ngày nay. Hoặc nếu dự án không phát triển theo trend, thì phải phát triển và xây dựng trong phân khúc thị phần thiết yếu.
• Có những sản phẩm, ứng dụng có thể đáp ứng được nhu cầu của người dùng, mang lại trải nghiệm người dùng tốt.
• Hàng ngũ biết phương pháp xây dựng tokenomics để mang về giá trị cho token.

Tuy nhiên, để thẩm định và đánh giá bất kỳ dự án nào, không riêng dự án DeFi hay coin DeFi, bạn cần phải lưu ý:

• Tất cả thẩm định và đánh giá đều sẽ mang tính thời điểm trên cao và có thể không phù hợp trong tương lai vì Crypto thay đổi rất nhanh.
• Các dự án DeFi có thể hoạt động mà không cần thiết phải có token vì vậy không phải dự án DeFi nào cũng sẽ có đồng coin/token.

Hệ sinh thái xanh DeFi trên mỗi Blockchain

Hệ sinh thái xanh DeFi là gì?

Trước hết, tất cả chúng ta cần khái niệm về hệ sinh thái xanh trong các ngành khác nhau.

Hệ sinh thái xanh trong tự nhiên là một mạng lưới hệ thống mở hoàn chỉnh gồm các thành phần sống (quần xã) và các thành phần không sống như không khí, nước và đất khoáng (gọi chung là sinh cảnh). Hệ sinh thái xanh trong kinh doanh là một mạng lưới hệ thống chuỗi giá trị gồm có nhiều sản phẩm kết nối với nhau trong một ngành kinh doanh nhất định. Đặc điểm của hệ sinh thái xanh là chúng có thể tạo ra môi trường tự nhiên win-win, đôi bên cùng có lợi.

Với những người dùng: Một hệ sinh thái xanh sẽ phục vụ đầy đủ tất cả những nhu cầu của họ. Các sản phẩm trong một hệ sinh thái xanh sẽ tiến hành đồng bộ hóa, tương tác với nhau, tạo nên sự thuận tiện và dễ dàng khi sử dụng. Với dự án: Hệ sinh thái xanh sẽ giúp dự án mở rộng quy mô kinh doanh, xây dựng được chuỗi giá trị của tổ chức, từ nguồn vào đến đầu ra. Tận dụng được những mảnh ghép đã có sẵn ví dụ như hạ tầng, tài liệu từ người dùng,… Và đó cũng là lý do trong thị trường Crypto, khi đã có nhiều dự án, các dự án phát triển ở nhiều mảng khác nhau và chia thành nhiều khu vực hoạt động thì hệ sinh thái xanh Crypto cũng ra đời. Mỗi blockchain có những tiêu chuẩn token khác nhau. Vì vậy mỗi hệ sinh thái xanh DeFi thường được phát triển gắn liền với blockchain của nó.

Tiêu chí thẩm định và đánh giá hệ sinh thái xanh DeFi

Để thẩm định và đánh giá đâu là một hệ sinh thái xanh nổi trội, tất cả chúng ta sẽ sở hữu được rất nhiều tiêu chí khác nhau, phối hợp cả yếu tố:

• Dòng tiền => Thể hiện qua DeFi TVL
• Người dùng => Thể hiện qua Active Address
• Số lượng dự án chất lượng sản phẩm và dịch vụ mới
• Số lượng dự án ở các ngóc mới
• Sự cải tiến của khá nhiều developer => Thể hiện qua các xu hướng mới
• Sự tương trợ và định vị trí hướng của Blockchain Foundation
• Sự liên kết của khá nhiều dự án trong hệ sinh thái xanh

Để thẩm định và đánh giá một hệ sinh thái xanh, nhà góp vốn đầu tư phải tri thức để phân tích từng nhánh trong DeFi và nắm được tổng ý kiến mạnh, điểm yếu của tất cả hệ sinh thái xanh trong thị trường để sở hữu sự so sánh khách quan nhất.

Các hệ sinh thái xanh nổi trội qua từng chu kỳ luân hồi

Tương tự như các nền tài chính trên toàn thế giới, khi giang sơn nào, khu vực nào có tiềm năng tăng trưởng mạnh hơn thì dòng tiền góp vốn đầu tư ngoại sẽ tập trung vào khu vực đó. Tính từ lúc năm 2000 đến nay, châu Á là mảnh đất nền phì nhiêu của nhà góp vốn đầu tư.

Trong thị trường DeFi, hệ sinh thái xanh nào phát triển và có nhiều thời cơ góp vốn đầu tư thì sẽ thu hút dòng tiền và tăng trưởng. Sau đây là thời khắc vàng của một số hệ sinh thái xanh.

• 6/2020-12/2020: Ethereum
• 1/2021-3/2021: BNB Chain
• 5/2021-6/2021: Polygon
• 8/2021-11/2021: Solana
• 8/2021-10/2021: Celo
• 9/2021-12/2021: Avalanche
• 9/2021-3/2022: Arbitrum
• 10/2021-3/2022: Fantom
• 11/2021-5/2022: Terra
• 1/2022-4/2022: Cronos
• 3/2022-5/2022: Near
• 3/2022: Waves
• 6/2022: Mixin
• 7/2022-11/2022: Optimism
• 11/2022-1/2023: Arbitrum, Optimism và các giải pháp Layer 2

Dòng tiền đến là thời cơ để hệ sinh thái xanh tăng trưởng. Tuy nhiên rất nhiều hệ sinh thái xanh đang không thể giữ được dòng tiền đó. kết quả là dòng tiền, người dùng và developer cũng tuần tự rời đi khi Downtrend đến. Vì vậy, việc phát triển một hệ sinh thái xanh vững bền là mục tiêu rất quan trọng giúp DeFi phát triển.

Một số hệ sinh thái xanh đáng lưu ý cho chu kỳ luân hồi tới và lý do:

Ethereum

Ethereum từ trước đến nay vẫn là đầu nguồn của dòng tiền, có nhiều người dùng, có nhiều developer tài năng. Mặc dù không được dẫn dắt quá sâu về phía phát triển từ Ethereum Foundation nhưng hệ Ethereum là nơi trước nhất nhiều dự án đầu ngành đặt chân đến. Vì vậy, Ethereum vẫn tiếp tục là nơi có nhiều thời cơ để các bạn khám phá.

BNB Chain

Nếu như Ethereum là nơi khởi sướng xu hướng thì BNB Chain là nơi bắt kịp các xu hướng đó rất nhanh, điểm hình là trend GameFi và Metaverse. Mặc dù trong năm 2022, BNB Chain chưa thể hiện được nhiều dấn ấn trong thị trường tuy vậy với sức mạnh rất lớn cũng như định hướng đúng đắng từ Binance, BNB Chain vẫn là hệ đáng để theo dõi.

Arbitrum & Optimism

Arbitrum & Optimism là 2 giải pháp Optimistic Rollup nổi trội nhất thị trường và là đối thủ cạnh tranh vô cùng khốc liệt với nhau. Ngày nay Optimism đã ra mắt token còn Arbitrum thì chưa ra mắt. Tuy nhiên, cả hai đều phải có chiến lược rất thông minh khi sử dụng vô số cách thức khác nhau để thu hút người dùng về hệ sinh thái xanh mà không lạm dụng token.

Khi đối chiếu với nhiệm vụ của Layer 2 như Arbitrum & Optimism, họ sẽ là bên tương trợ Ethereum trước lúc Ethereum đạt đến thời đoạn Mass Adoption. Tuy nhiên quá trình Mass Adoption có thể mất đến 10 năm, vì vậy Arbitrum & Optimism vẫn còn rất nhiều thời cơ để phát triển.

StarkWare, zkSync, Polygon zkEVM

Đây là 3 giải pháp Layer 2 theo công nghệ zk-Rollup đang tương trợ cho Ethereum. Ngày nay công nghệ ZK đang gặp nhiều khó khăn do tiếng nói phát triển của mỗi dự án là khác nhau, điều này khiến hệ sinh thái xanh của khá nhiều dự án Zk vẫn còn nhỏ so với Optimistic Rollup.

Tuy nhiên, công nghệ ZK lại được Ethereum Foundation kì vọng nhiều hơn, được định giá mạnh hơn và đã và đang chứng minh được hiệu suất qua dự án dYdX, vì vậy các bạn cũng nên theo dõi 3 hệ sinh thái xanh đi đầu về công nghệ zk phía trên.

Polygon POS, Avalanche, Fantom

Nhìn chung Polygon, Avalanche và Fantom là 3 hệ sinh thái xanh cũng sẽ có sự thành công nhỏ trong thị trường khi có nhiều dự án chất lượng sản phẩm và dịch vụ phát triển và nhận được sự ủng hộ của cộng đồng. Tuy nhiên, dòng tiền lại không ở lại quá lâu với những hệ sinh thái xanh này nên cũng không còn được lưu ý nhiều.

Tuy nhiên so với những hệ sinh thái xanh khác thì blockchain foundation Polygon, Avalanche và Fantom vẫn còn tiềm lực lớn để phát triển, nhất là khả năng BD của team Polygon hoặc trend Andre Cronje của Fantom. Vì vậy các bạn cũng nên theo dõi.

Thực trạng & vấn đề thị trường DeFi

Một số hạn chế của thị trường DeFi

Mặc dù DeFi đã được chứng minh là có nhiều ưu điểm song song tạo ra nhiều thời cơ góp vốn đầu tư nhưng DeFi vẫn tồn tại nhiều hạn chế.

• Khả năng mở rộng (Scalability): Phí gas đắt đỏ, thời kì chờ lâu gây tác động lớn đến trải nghiệm người dùng.
• Thanh khoản (Liquidity): Thanh khoản được xem như là máu của bất kì thị trường thanh toán nào, và với DeFi, lượng thanh khoản nhìn chung còn thấp.
• Sự tập trung (Centralization): DeFi sẽ còn không ý nghĩa nếu như thiếu chữ De, tuy DeFi nhắm tới sự phi tập trung tuy vậy với nhiều dự án ở thời khắc ngày nay, quyền lực vẫn thuộc về một phòng ban nhỏ (vẫn còn tính Centralized).
• Tính bảo mật thông tin (Security): DeFi là một thị trường có rất nhiều rủi ro, việc bảo mật thông tin trong DeFi vẫn chưa thực sự nhận được nhiều quan tâm so với tầm quan trọng của chúng.
• Oracle Attack: DeFi phụ thuộc rất nhiều vào Oracle, tuy nhiên nhiều dự án vẫn không làm rõ và xem nhẹ việc lựa chọn Oracle để tích hợp. Kết quả là dự án phải chịu nhiều thiệt hại từ những vụ tiến công liên quan.
• Hiệu quả sử dụng vốn (Capital Efficiency): DeFi với nhiều đột phá từ công nghệ đã hỗ trợ người dùng sử dụng vốn một cách hiệu quả hơn, tuy nhiên ở thời khắc ngày nay, có một lượng lớn tài sản vẫn không được tận dụng mở ra nhiều tiềm năng phát triển mới cho DeFi.
• Thiết kế Tokenomics không hợp lý: Token hiện nay đang bị lạm dụng để thu hút người dùng bằng incentive nhưng điều này sẽ không vững bền và không tạo ra giá trị cho token holder.
• Mô hình kinh doanh không vững bền: Phần lớn các dự án trong thị trường đều là các dự án ra đời theo trend. Tiêu biểu là trend GameFi, mỗi ngày có vài dự án ra đời với tuổi đời chuẩn bị sẵn sàng chỉ 1-2 tháng và sau đó họ cũng lụi tàn vì không biết phương pháp phát triển.
• Chưa tồn tại hàng rào bảo vệ dự án trước sự tiến công: Các đợt tiến công vào Mango Market, vụ thiếu thanh khoản thanh lý của Solend, hay tiến công giá CRV nhắm vào Aave đã cho thấy thị trường DeFi chưa lường trước được những rủi ro bị tiến công.

Đọc thêm: 7 hạn chế của DeFi.

Dự án DeFi có phi tập trung không?

Mặc dù thị trường DeFi là nơi quy tụ của rất nhiều dự án phi tập trung. Tuy nhiên, phi tập trung không phải là khái niệm trắng đen mà là thang đo xám có thể chia theo nhiều mức độ khác nhau. Dựa vào kết cấu của khá nhiều ứng dụng DeFi, tất cả chúng ta có thể phân chia mức độ phi tập trung của khá nhiều dApp theo 3 dạng:

Chỉ hoạt động trong thị trường DeFi mà không phi tập trung

Ví dụ, Chainlink đang đóng vai trò rất lớn trong thị trường DeFi khi cung cấp tài liệu cũng như nhiều sản phẩm hạ tầng để các dApp khác hoạt động. Tuy nhiên, người dùng không thể can thiệp vào việc quản trị nội bộ của Chainlink.

Tương tự như vậy, Stablecoin USDT và USDC là được sử dụng nhiều trong DeFi. Tuy nhiên, hai Stablecoin này lại bị kiểm soát hoàn toàn bởi Tether và Circle, người dùng không có quyền biểu quyết hay kiểm soát như Stablecoin DAI của MakerDAO. Một số dự án chỉ tham gia/liên quan tới DeFi mà không có tính phi tập trung.

Được cho phép biểu quyết để quản trị dự án

Phần nhiều các dự án DeFi trong thị trường đang ở nhánh này. Ví dụ Uniswap, Compound, Aave, Sushiswap sẽ được cho phép cộng đồng có thể tham gia vào DAO để đề xuất, biểu quyết, từ đó tác động đến mô hình hoạt động của Protocol.

Phi tập trung hoàn toàn

Nếu lựa chọn ra dự án phi tập trung nhất thì này sẽ là Ethereum, cho dù Ethereum Foundation cũng không nắm quyền kiểm soát blockchain này. Tuy nhiên, các dự án sót lại trong thị trường DeFi thì chưa tồn tại dự án nào phi tập trung hoàn toàn.

Xét về quyền hạn truy cập, các dự án có vận dụng DAO vẫn chỉ xem DAO là nơi để tiếp nhận thông tin, ý kiến. Cộng đồng vẫn chưa thể trực tiếp chỉnh sửa hoặc thay đổi Protocol nếu team không đồng ý.

Ngoài ra, các dApp trong thị trường Crypto vẫn còn đang phụ thuộc rất lớn vào các dự án hạ tầng thuộc tổ chức Centralized. Ví dụ như ​​Infura là một dự án cung cấp các phương tiện và hạ tầng được cho phép các nhà phát triển dễ dàng kết nối ứng dụng của họ với những blockchain nền tảng.

Ngày nay đang xuất hiện rất nhiều dApp phụ thuộc vào Infura, có thời khắc Infura bị ùn tắc khiến Binance phải tạm hoãn việc rút tiền tài sàn. Qua đây, tất cả chúng ta có thể thấy để thị trường DeFi vẫn còn rất xa để sở hữu thể phi tập trung hoàn toàn. Ngoài vấn đề cải tiến, chúng cũng cần phải vượt trội hơn các dự án Web2 về ngân sách, tính hiệu quả.

Tương lai và xu hướng thị trường DeFi

Rất khó để tất cả chúng ta định hình DeFi sẽ ra sao trong 2-3 năm tới vì đây là sự việc vận động tự nhiên của thị trường. Tuy nhiên, tất cả chúng ta có thể thấy một số xu hướng gần đang phát triển.

Multichain

Xu hướng Multichain là xu hướng một dự án phát triển ở một chain sau đó mở rộng sang các chain khác. Xu phía này được nhắc đến mạnh mẽ và được thực hiện khi thị trường ngày càng có nhiều blockchain vào năm 2020, thậm chí là là mỗi dự án có xu hướng muốn phát triển App-chain.

Tính đến nay thị trường đã có hơn 200 blockchain khác nhau. Khi đối chiếu với một dự án, nếu như họ không muốn bỏ lỡ tệp người dùng ở chain sót lại, họ chỉ từ cách phải phát triển Multichain. Xu phía này được đứng vị trí số 1 bởi các ví Crypto như Coin98 Super App, Trust,…

Tuy nhiên, chúng được cộng đồng ghi nhận nhiều với trường hợp của Sushiswap. Mặc dù ngày nay họ chưa thành công, nhưng đây được xem là trường hợp phát triển mạnh nhờ mở rộng sang 23+ blockchain khác nhau. Sau này hàng loạt dự án khác cũng phát triển tương tự như Uniswap, Aave, OpenSea,…

Cross-chain

Nếu như Multichain là xu hướng 1 dự án mở rộng sang nhiều blockchain thì Cross-chain là sự việc tương tác giữa các blockchain đó. Các dự án Cross-chain đóng vai trò quan trọng trong việc luân chuyển tài sản, thanh khoản và thông tin giúp thị trường có thể phát triển đồng đều.

Mảng nổi trội nhất trong xu hướng Cross-chain là Cross-chain bridge, đây là mảng không thể thiếu khi đối chiếu với một hệ sinh thái xanh mới giúp họ tiếp cận được nguồn thanh khoản dồi dào từ người dùng trong thị trường DeFi.

Ngoài ra, công nghệ Cross-chain cũng ngày càng được nâng cấp hơn để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho tất cả những người dùng. Ví dụ: Aave phát triển Portal được cho phép người dùng thế chấp vay vốn ở chain A và vay ở chain B, Coin98 phát triển SuperLink để kết nối tất cả blockchain được cho phép người dùng có thể tham gia vào thị trường DeFi mà không cần quan tâm đến chain mình đang sử dụng.

Liquidity – Lấy thanh khoản làm trọng tâm

Thanh khoản giống như mạch máu của thị trường DeFi, nếu như không có thanh khoản thị trường DeFi và các dự án DeFi sẽ không còn thể phát triển. Ví dụ: AMM cần người cung cấp thanh khoản để trader có thể thanh toán, Lending cần người cung cấp thanh khoản để sử dụng tài sản đó tiếp tục cho vay vốn.

Các dự án DeFi sẽ làm mọi phương pháp để đã sở hữu thanh khoản từ người dùng, thị trường DeFi còn tồn tại thuật ngữ Vampire Attack để chỉ các chiến lược tiến công trực diện vào đối thủ để thu hút thanh khoản và người dùng trong thời kì ngắn thay vì xây dựng từ trên đầu.

Tuy nhiên, cách phổ quát nhất vẫn là dùng token để trả thưởng cho tất cả những người cung cấp thanh khoản (Liquidity Provider). Cơ chế này hiệu quả nhưng có nhược điểm lớn là không tạo ra thặng dư giá trị cho Protocol. Việc lạm dụng token để trả thưởng khiến lượng cung của token tăng nhanh chóng, khiến giá giảm sâu từ đó tác động xấu đến dự án.

Để xử lý vấn đề này, một số Protocol như DeFi 2.0 (Tập trung vào việc tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn) hay Real Yield (Lợi nhuận thực) đã ra đời. Nội dung bài viết sẽ giảng giải ngay phần sau.

DeFi 2.0

Như đã đề phía trên, mặc dù DeFi đã phát triển rất mạnh nhưng cũng cho thấy nhiều hạn chế. Vì vậy, DeFi 2.0 đã ra đời, đây là phiên bản nâng cấp của DeFi, giúp khắc phục những điểm yếu và tối ưu những lợi thế của DeFi ngày nay. Từ đó mở ra những tiềm năng thời cơ lớn cho những bên tham gia.

DeFi 2.0 đã phát triển mạnh trong cuối 2021, tập trung vào xử lý vấn đề Hiệu quả sử dụng vốn cho tất cả những người dùng. Chúng đã tạo ra DeFi Stack 2.0 với nhiều dự án khác nhau. Trong số đó có 4 nhánh nổi trội là:

• Mở khoá tài sản sản thế chấp vay vốn
• Protocol sở hữu thanh khoản
• Quản lý thanh khoản
• NFT x DeFi

Tuy nhiên, DeFi 2.0 không tồn tại được lâu do mô hình vận hành của dự án song song chịu tác động xấu từ tình hình chung của thị trường, vì vậy phần đông dự án không có hiệu suất nổi trội. DeFi 2.0 vẫn sẽ là xu hướng thế tất, quan trọng là dự án nào xử lý được vấn đề thì dự án này sẽ phát triển.

Lợi nhuận thực (Real Yield)

Real yield trong DeFi được lấy ý tưởng từ khái niệm real yield trong tài chính, trong đó, real yield được giám sát và đo lường bằng lợi tức danh nghĩa trừ đi mức lạm phát. Ví dụ, nếu một trái phiếu mang lại lợi nhuận 7% và mức lạm phát tăng lên đến mức 5% trong suốt thời kì tồn tại của trái phiếu, thì lợi suất thực tế của trái phiếu là 2%.

Real Yield được quan tâm vì trong thời kì vừa qua, mặc dù DeFi tăng trưởng nhưng đó là dự tăng trưởng không vững bền. Phần nhiều Yield người dùng đã sở hữu đều tới từ Token Emission. Điều này khiến các dự án tăng trưởng nhanh nhưng cũng “lụi tàn” vì không tạo ra giá trị thực.

Trong DeFi, real yield đề cập tới nguồn yield thực tế được tạo ra bởi những hoạt động sinh hoạt tài chính vững bền từ các dịch vụ do các DeFi protocol cung cấp.

Xem thêm: Real Yield trong DeFi là gì? Xu hướng mới hay chỉ là Buzzword?

Những hoạt động sinh hoạt tạo ra Real Yield trong thị trường DeFi. Ví dụ:

• AMM DEX: Phí thanh toán của trader.
• Lending: Chênh lệch lãi suất vay vay và cho vay vốn, phí thanh lý.
• Blockchain: Gas fee.

Ví dụ: Khi đối chiếu với Uniswap, nguồn yield thu thập từ swap fee được traders trả cho tất cả những người cung cấp thanh khoản cho giao thức. Từ nguồn Yield vững bền, dự án sẽ sở hữu được tiền để trả cho hàng ngũ phát triển, người cung cấp thanh khoản, token holder,…

Tổng kết

Đây là nội dung bài viết tổng quan về DeFi, cụ thể, tất cả chúng ta đã tìm hiểu kỹ về thực chất, thành phần, tiềm năng và thời cơ góp vốn đầu tư trong DeFi. Với nội dung bài viết này, hi vọng các bạn đã sở hữu thể nắm được map không gian DeFi cũng như những mảnh ghép bên trong thị trường.

Disclaimer: tin tức trong nội dung bài viết không phải là lời khuyên góp vốn đầu tư từ Coin98 Insights. Hoạt động góp vốn đầu tư tiền mã hóa không được pháp luật một số nước xác nhận và bảo vệ. Các loại tiền số luôn tiềm tàng nhiều rủi ro tài chính.