Tử cung là cơ quan quan trọng trong khối hệ thống cơ quan sinh sản ở phụ nữ. Trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt hoặc trong thai kỳ tử cung đảm nhận những nhiệm vụ khác nhau. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về cơ quan này trong nội dung bài viết về sau.

Tử cung là gì?

Tử cung còn gọi là dạ con, là một cơ quan trong khối hệ thống cơ quan sinh sản ở nữ giới, có hình dạng như quả lê lộn ngược. Thông thường tử cung dài khoảng tầm 6-8cm, độ dày khoảng tầm 2-3cm, chiều rộng khoảng tầm 4-5cm. (1)

BS.CKI Mẫu Thị Mai Ngân, Lương y Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.Sài Gòn cho thấy, đây là cơ quan quan trọng trong khối hệ thống cơ quan sinh sản của phụ nữ. Tử cung không chỉ là nơi trứng thụ tinh và làm tổ, nuôi dưỡng thai nhi trong suốt 40 tuần thai kỳ mà còn tồn tại nhiều vai trò quan trọng với sức khỏe phụ nữ.

Tử cung nằm ở vị trí nào trong thân thể người phụ nữ?

Nhiều chị em thắc mắc rằng tử cung nằm ở đâu trong thân thể. Lương y Mai Ngân cho thấy, tử cung nằm trong lòng xương chậu, phía sau bóng đái và phía trước trực tràng, được nối với âm đạo bởi cổ tử cung. Vị trí của có thể thay đổi trong suốt cuộc đời người phụ nữ, nhất là lúc mang thai.

Cấu trúc của tử cung

Tử cung được cấu trúc gồm các phòng ban như sau: (2)

1. Đáy tử cung

Là phần trên cùng của tử cung, có hình dạng cong và khá rộng. Đáy tử cung có sừng ở hai bên, và là nơi vòi trứng thông với tử cung.

2. Thân tử cung

Là phần chính của tử cung có cấu trúc gồm 3 lớp cơ là cơ dọc, cơ vòng và cơ đan chéo. Mỗi lớp cơ sẽ sở hữu được vai trò khác nhau, trong đó, cơ đan chéo, có chức năng co bóp và cầm máu sau lúc nhau thai bong ra trong quá trình sinh con.

Bên trong tâm tử cung có một lớp màng nhầy được gọi là nội mạc tử cung. Độ dày của lớp nội mạc này sẽ thay đổi theo chuyển đổi nội tiết tố trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. Thông thường trứng sau lúc thụ tinh sẽ bám vào lớp nội mạc này và dần phát triển thành phôi thai. Nếu quá trình thụ tinh không xẩy ra, lớp nội mạc sẽ bong ra và được đưa ra ngoài thân thể dưới hình thức hành kinh.

3. Eo cổ tử cung

Là phần tiếp nối giữa tử cung và cổ tử cung nên khá hẹp.

4. Cổ tử cung

Là phần nằm thấp nhất của tử cung và kết nối với âm đạo. Trong trái tim cổ tử cung có một lớp dịch nhầy mịn, giúp tinh trùng dễ dàng vận chuyển vào trong tâm tử cung để gặp trứng và thụ tinh.

Cổ tử cung có cấu trúc gồm 3 phần là lỗ trong, lòng ống và lỗ ngoài. Trong số đó:

• Lỗ trong: Là Phần Viền trong của cổ tử cung dẫn đến tử cung.
• Lòng ống: Ống có hình dạng trụ nối tử cung với âm đạo.
• Lỗ ngoài: Là phần thấp nhất của cổ tử cung, nối cổ tử cung với âm đạo.

Vai trò của tử cung (dạ con)

Được gọi là cơ quan quan trọng nhất trong khối hệ thống cơ quan sinh sản nữ giới, bởi chúng giữ nhiều vai trò. Cụ thể là: (3)

• Tương trợ lưu lượng máu chảy đến buồng trứng.
• Tương trợ những đơn vị nội tạng khác trong thân thể như âm đạo, trực tràng và bóng đái.
• Kích hoạt các cơn cực khoái trong quan hệ tình dục.
• Đặc biệt quan trọng, trong thai kỳ tử cung còn giữ nhiều vai trò quan trọng khác:
• Đón nhận và giữ trứng đã thụ tinh vận chuyển về làm tổ.
• Nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ, từ một phôi thai bé xíu đến thai nhi to lớn, khỏe mạnh và được đưa ra ngoài.
• Tăng dần kích thước theo sự phát triển của thai để thai nhi có nhiều không gian phát triển.

Kích thước của tử cung

Lương y Mai Ngân san sẻ, mỗi người phụ nữ sẽ sở hữu được kích thước tử cung khác nhau, không có bất kì ai giống ai. Tuy nhiên sẽ sở hữu được một giới hạn gọi là tử cung thông thường như sau.

Khi mới sinh ra, kích thước tử cung ở bé gái rất nhỏ chỉ ở mức một quả trứng gà. Đến tuổi sinh nở, khi chưa mang thai, tử cung của chị em sẽ to ra thêm nhưng không to hơn một trái lê. Thường là rộng khoảng tầm 4-5cm, dài khoảng tầm 6-8cm và dày khoảng tầm 2-3cm. Phụ nữ trước đó chưa từng mang thai sẽ sở hữu được tử cung nhỏ hơn so với những người đã từng mang thai.

Lấn sân vào thai kỳ, tử cung của người phụ nữ sẽ thay đổi kích thước theo tuổi thai. Cụ thể là:

Ở 3 tháng đầu thai kỳ

Từ tuần 1-12 thai kỳ, tử cung của phụ nữ mang thai sẽ sở hữu được kích thước như một trái cam và tăng dần khi em bé lớn lên. Lúc này kích thước thai nhi còn nhỏ nên chúng vẫn vừa vặn nằm trong khuông chậu.

Đến tuần thứ 12, thai nhi sẽ phát triển nhanh hơn nên tử cung sẽ vượt ra ngoài khuông chậu. Trường hợp mang song thai hoặc đa thai, tử cung sẽ tăng nhanh kích thước so với khi mang đơn thai.

Lương y sản khoa sẽ sờ bụng mẹ bầu để xem tử cung khi thăm khám thai định kỳ.

Ở 3 tháng giữa thai kỳ

Lấn sân vào 3 tháng giữa thai kỳ, kích thước sẽ tăng rõ rệt, ước chừng từ tử cung như một trái cam lúc 3 tháng đầu sẽ tăng to lên bằng một trái đu đủ. Lúc này tử cung đã quá to nên không thể nằm trong khuông chậu, mà sẽ phát triển lên vùng giữa ngực và vú của mẹ bầu.

Tử cung tăng dần kích thước sẽ tạo ra sức ép lên những đơn vị nội tạng xung quanh như dạ dày, ruột già, ruột non… khiến những đơn vị bị lệch khỏi vị trí lúc đầu. Vì thế mẹ bầu có thể có cảm giác căng tức ở dây chằng và cơ tại vùng bị đè nén. Ngoài ra có thể bị tức ngực, ăn uống nhanh no và có cảm giác buồn nôn, nôn.

Tử cung cũng sẽ đè lên rốn của mẹ bầu. Đây là lý do khiến mẹ bầu thấy rốn lồi ra ngoài, thay vì lõm vào như trước lúc mang thai.

Ở thời khắc này mẹ bầu có thể thấy khó chịu và đau mỏi khắp người, tuy nhiên đây là hiện tượng lạ thông thường khi mang thai và không khiến nguy hiểm gì, do đó mẹ bầu không cần quá lo lắng.

Ở 3 tháng cuối thai kỳ

Khi nhảy vào 3 tháng cuối thai kỳ, kích thước sẽ tăng rất nhiều so với kích thước lúc đầu, ước chừng từ một quả cam tăng lên quả đu đủ và cuối cùng là quả dưa hấu vào 3 tháng cuối.

Ở thời đoạn này, phần đáy tử cung sẽ vận chuyển từ vùng mu lên tới khuông xương sườn. Khi tới thời đoạn chuyển dạ, thai nhi sẽ mở màn xoay và đi xuống thấp hơn ở vùng khuông chậu để sẵn sàng cho quá trình sinh nở.

Sau thời điểm sinh con

Sau thời điểm sinh con, tử cung sẽ dần dần thu nhỏ để trở về kích thước thông thường như trước lúc sinh. Thông thường quá trình này sẽ mất khoảng tầm 6-8 tuần.

Tử cung thay đổi thế nào khi phụ nữ mang thai?

Ngoài sự thay đổi về kích thước, tử cung còn trải qua một loạt thay đổi khác để tương trợ cho quá trình thai nghén, gồm: (4)

1. Sự phát triển của hoàng thể

Hoàng thể là một cấu trúc nhỏ hình thành khi trứng được thụ tinh, tạo ra một lớp màng bảo vệ quanh phôi thai và phóng thích hormone Progesterone cực quan trọng trong thai kỳ. Ngoài ra, hoàng thể còn tương trợ sự phát triển của lớp niêm mạc và thành tử cung.

2. Hình thành bánh nhau

Trong thai kỳ, tử cung sẽ giúp phát triển bánh nhau để tương trợ và nuôi dưỡng em bé. Bánh nhau sẽ sản sinh cả hormone Estrogen và Progesterone để thay đổi kích thước và vị trí của chúng.

3. Phát triển mạch máu

Thông thường khi mang thai được một tháng, các mạch máu trong niêm mạc tử cung sẽ phát triển khiến lớp niêm mạc tử cung dày hơn, cung cấp nhiều chất dinh dưỡng tương trợ sự phát triển của thai nhi.

4. Cổ tử cung mềm hơn

Từ khoảng tầm tuần thứ 4 thai kỳ trở đi, cổ tử cung sẽ mở màn đổi màu và hình thành nút dịch nhầy để giữ tử cung ở đúng chỗ, tránh khỏi nhiễm trùng từ phía ngoài.

5. Thay đổi ở các dây chằng

Trong suốt thai kỳ sẽ sở hữu được rất nhiều dây chằng tương trợ cho tử cung được ổn định, thai nhi có thể chuyển động trong tâm tử cung. Điều này còn có thể khiến dây chằng chịu nhiều sức ép, mẹ bầu cảm thấy đau ở bụng và vùng háng. Tuy nhiên đây là hiện tượng lạ hoàn toàn thông thường và sẽ biến mất sau lúc sinh con, do đó mẹ bầu không nên quá lo lắng.

Một số bệnh lý thường gặp

Nhiều bệnh lý tiềm tàng rình rập đe dọa tác động ảnh hưởng, tổn thương lên tử cung nếu không được chăm sóc và bảo vệ đúng mức. Trong số đó, các bệnh lý thường gặp nhất là:

• Sa tử cung: Là tình trạng tử cung lệch khỏi vị trí lúc đầu, sa xuống dưới gần đến bóng đái, thường gặp ở phụ nữ sau sinh hoặc phụ nữ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh do chức năng khối hệ thống cơ và dây chằng suy yếu khiến tử cung bị sa mức độ nhẹ, trung bình hoặc nặng.

Mặc dù không nguy hiểm nhiều nhưng bệnh lý này cũng tác động ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và dịch vụ sống của người phụ nữ. Một số trường hợp cần can thiệp phẫu thuật để cải thiện chức năng và chất lượng sản phẩm và dịch vụ sống. Tham khảo ý kiến lương y để được thẩm định mức độ sa và chỉ định điều trị phù hợp.

• Lạc nội mạc tử cung: Là tình trạng các mô vốn phát triển bên trong tử cung lại xuất hiện phía ngoài tử cung, thường gặp trong buồng trứng, ống dẫn trứng hoặc các mặt của tử cung. Lạc nội mạc tử cung gây đau bụng trong thời kì hành kinh, đau vùng chậu khi quan hệ tình dục hoặc là nguyên nhân khiến chị em rơi vào tình trạng khó thụ thai.
• U xơ tử cung: Thường là khối u xơ lành tính do nội tiết tố Estrogen tác động ảnh hưởng trực tiếp lên nhân xơ. Người bệnh gặp những cơn đau nhức, đau liên sườn lúc đến chu kỳ luân hồi kinh nguyệt, đau nhức sau quan hệ hoặc xuất huyết thất thường thời điểm giữa kỳ kinh.
• Lộ tuyến tử cung: Là tình trạng xuất hiện nhiều khí hư gây đau rát cửa mình trong hoặc sau lúc quan hệ tình dục. Nếu không được điều trị hiệu quả, lộ tuyến tử cung làm tăng nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa khác cũng như tác động ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người phụ nữ.
• Polyp tử cung: Là những khối u xuất hiện trong tử cung, có thể là lành tính hoặc tiến triển ác tính rình rập đe dọa sức khỏe người phụ nữ. Tùy từng trường hợp cụ thể mà lương y có chỉ định điều trị phù hợp, có thể can thiệp phẫu thuật cắt bỏ polyp.
• Ung thư tử cung: Nguyên nhân chính do virus HPV gây ra hoặc là biến chứng nguy hiểm của nhiều căn bệnh phụ khoa như u xơ tử cung… Căn bệnh này khiến phụ nữ không thể mang thai, tế bào ung thư di căn sang cơ quan khác hoặc thậm chí còn là tử vong.

Lời khuyên của lương y để tử cung luôn khỏe mạnh

Nói theo cách khác, tử cung là cơ quan quan trọng giúp phụ nữ thực hiện thiên chức làm mẹ, do đó chị em cần có sự quan tâm và chăm sóc đúng mức để bảo vệ chúng luôn khỏe mạnh. Lương y Mai Ngân san sẻ một số lưu ý giúp tử cung khỏe mạnh mà chị em cần phải biết:

• Xây dựng cơ chế ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, nhất là cơ chế ăn nhiều trái cây, rau củ quả tươi, nhóm thực phẩm giàu vitamin B, giàu chất xơ…
• Vệ sinh vùng kín thật sạch sẽ, nhất là trong thời kì hành kinh để ngăn ngừa vi trùng sinh sôi và phát triển gây bệnh.
• Tập luyện thể dục thể thao điều độ, giúp lưu thông khí huyết, nâng cao thể chất ngăn vi trùng gây bệnh xâm nhập.
• Giữ tâm trạng thoải mái, sống vui vẻ và tích cực.
• Thăm khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng/lần để được lương y chuyên khoa kiểm tra, hướng dẫn chăm sóc hoặc can thiệp xử trí kịp thời các thất thường nếu có.

Trung tâm Sản Phụ khoa Khối hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ hàng ngũ Chuyên Viên Sản Phụ khoa giỏi trình độ, tay nghề cứng, sở hữu khối hệ thống máy móc tân tiến, phác đồ thăm khám, chẩn đoán và điều trị chuẩn quốc tế… đảm bảo chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản và thiên chức thiêng liêng của người phụ nữ.

Để tại vị lịch khám và tư vấn với những Chuyên Viên giỏi tại Trung tâm Sản Phụ khoa Khối hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến:

Hy vọng những thông tin trên đây đã hỗ trợ chị em làm rõ hơn về tử cung – một cơ quan quan trọng trong khối hệ thống sinh sản của người phụ nữ. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc băn khoăn nào, chị em có thể liên hệ đến hotline Khối hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được Chuyên Viên Sản Phụ khoa giỏi tương trợ!