Bạn có biết rằng đến 80% tất cả những loài cây đều là loài lưỡng tính, tức là trên hoa có cả hai nam nữ là và có khả năng thụ phấn bằng phương pháp tự thụ phấn, chỉ có 15% là cây đơn tính thụ phấn bằng phương pháp giao phấn. Vậy quá trình tự thụ phấn là gì, và nó có tác động ra làm sao đến cây trồng.

Cây tự thụ phấn là gì?

Tự thụ phấn là quá trình phấn hoa rơi vào đầu nhụy (cây hạt kín) hoặc noãn (cây hạt trần) của chính hoa đó trong quá trình giao phối của cây. Có hai trường hợp tự thụ phấn là: phấn hoa phối hợp cùng với đầu nhụy của cùng một bông hoa đó, trường hợp này được gọi là tự phối; trường hợp thụ phấn khác hoa cùng gốc.

Một số loài hoa đặc biệt quan trọng đảm bảo sự tự thụ phấn diễn ra bằng phương pháp thụ phấn ngậm (hoa ko nở ra), nhị hoa vận chuyển về phía đầu nhụy để xúc tiếp.

Đặc điểm của cây tự thụ phấn

Ưu điểm:

Đảm bảo tính di truyền ổn định, giữ các đặc tính vốn có của cây không bị thay đổi trong môi trường xung quanh sống.

Không phụ thuộc vào các tác nhân thụ phấn để trung chuyển phấn hoa từ nơi này qua nơi khác ví như ong, gió, sâu bọ,…

Thích hợp cho những cây trồng ít có hoa hoặc trồng phân chia rộng.

Nhược điểm:

Thiếu sự thay đổi trong di truyền hiến cho thực vật rất khó có thể có khả năng thích ứng với môi trường xung quanh sống mới hoặc gặp các sâu bệnh hại.

Tự thụ phấn còn tồn tại thể dẫn tới suy thoái và khủng hoảng của loài do xuất hiện của rất nhiều đột biến lặn có hại cho cây.

Cây con thừa kế tất cả những đặc tính có lợi và có hại từ cây mẹ, và cả những đặc tính có hại đột biến phát sinh trong quá trình thụ phấn.

Một số lưu ý khi trồng cây tự thụ phấn

Những tác nhân làm giảm sự thụ phấn

Thời tiết là một trong những yếu tố tác động mạnh tới việc tự thụ phấn của cây, trời mưa nhiều khiến nước mưa rửa trôi phấn hoa hoặc là rụng hoa khiến cho việc thụ phấn giảm, cây ra ít quá hơn, chất lượng sản phẩm và dịch vụ kém hơn.

Tương tự nếu thời tiết quá lạnh, đóng cửa phấn hoa khiến hoa không thể thụ phấn được.

Nhiệt độ quá cao có thể làm chuyển đổi các tính chất sinh vật học của phấn hoa, làm phấn hoa mất đi khả năng thụ phấn, hoặc các đột biến có hại cho đời sau.

Tương trợ tự thụ phấn của cây

Mặc dù có khả năng tự thụ phấn nhưng hiệu suất thụ phấn vẫn vô cùng thấp, để nâng cao thì người trồng vườn cần nuôi thêm ong, đóng vai trò vận chuyển phấn hoa, tăng thêm khả năng thụ phấn cho cây.

Ngoài ra còn một phương pháp để tự thụ phấn cho cây là can thiệp bằng tay, giúp cây tự thụ phấn, hoặc để phối giống cây trồng cho ra giống mới. Cách này phải có kĩ năng và hiểu biết nhất định mới có thể thực hiện được. Bạn nên hỏi thêm ý kiến văn phòng khuyến nông của địa phương để biết thêm về phương pháp này.

Nội dung bài viết đã hỗ trợ bạn hiểu thêm hơn về việc tự thụ phấn ở các loài cây lưỡng tính, và một số những lưu ý trong quá trình thụ phấn của chúng rồi. Hãy tìm hiểu thêm những tri thức khác trong các nội dung bài viết của tinnhavuon nhé.