Bát nhã là gì? Bát Nhã là Phật Tánh, Phật Tánh là Bát Nhã. Nói Đại Bát Nhã là nói Đại Phật Tánh. Nói Đại Phật Tánh tức là nói Đại Bát Nhã. Danh tự tuy không đồng, nhưng ý nghĩa lại giống nhau. Vì sao nói thế? Cũng chính vì Bát Nhã là trí tuệ, mà trí tuệ là đại giác ngộ.

Nếu quý vị rất có thể đạt được đại giác ngộ, tức là quý vị có trí tuệ. Nếu quý vị không được đại giác ngộ, tức quý vị không hề có trí tuệ. Đại giác ngộ là đại Phật tánh. Phật là tiếng Phạn, dịch ra là giác, là tự giác, giác tha và giác hạnh viên mãn. Cho nên nói Phật Tánh là Bát Nhã.

• Ma Ha át Nhã Ba La Mật Da Tâm Kinh.
• Bát Nhã Tâm Kinh giảng giải.
• Kinh Kim Cang.
• Kinh Duy Ma Cật.
• Bốn cảnh giới của Thiền Định.
• Tín hiệu người đắc quả Tu Đà Hoàn
• Cách phòng tránh Tẩu hỏa nhập Ma khi thiền định.

Bát Nhã Là Gì

Bát Nhã có ba loại là: Văn Tự Bát nhã, Quán Chiếu Bát Nhã và Thật Tướng Bát Nhã. Tôi nay phân tích và lý giải sơ lược như sau:

Văn Tự Bát Nhã: Đây không phải là loại văn tự Bát Nhã được giảng dạy trong những trường học trần gian, mà là Văn Tự Bát Nhã xuất trần gian, tạo cho quý vị phát tâm Người thương Đề, tu đạo Người thương Đề, đắc quả Người thương Đề và cũng tức là Văn Tự Bát Nhã trong kinh điển.

Quán Chiếu Bát Nhã: Từ Văn Tự Bát Nhã sẽ sanh khởi Quán Chiếu Bát Nhã. Ví như khi quý vị đọc kinh văn, so với bốn chữ “Như thị ngã văn” (tôi nghe như vầy) bèn thắc mắc rằng: “Như Thị” là gì ? “Ngã văn” là gì? Thế là quý vị sanh tâm quán chiếu, xem xét rõ ràng. Sau khoản thời gian đọc “Như thị ngã văn,” quý vị bèn lấy lời văn để tìm nghĩa, tìm ý tứ trong đấy. Đó gọi là Quán Chiếu Bát Nhã.

Thật Tướng Bát Nhã: Tức là lúc đã có được Quán Chiếu Bát Nhã, quý vị sẽ biết được “Như thị” nầy là bổn thể của Pháp và “Ngã văn” tức là “Tôi nghe được đạo lý bổn thể của Pháp.” Đó là do quý vị quán chiếu mà đạt được Thật Tướng và phân biệt Pháp thể là Như thị, Pháp thể là bổn không. Bổn không tức là Thật Tướng Bát Nhã.

Những ai đó đã rõ ba loại Bát Nhã nầy cũng sẽ biết được Tam Nhân Phật Tánh. Tam Nhân Phật Tánh là Duyên Nhân Phật Tánh, Liễu Nhân Phật Tánh và Chánh Nhân Phật Tánh.

Trí Tuệ Bát Nhã Giảng Giải

Văn Tự Bát Nhã là Duyên Nhân Phật Tánh. Dùng văn tự làm trợ duyên, giúp quý vị biết được ba loại Phật Tánh nầy và cũng biết được Phật Tánh là Bát Nhã, mà Bát Nhã tức là Phật Tánh. Do nhân đó, quý vị sẽ triển khai công đức và thiện căn để đạt được Thật Tướng.

Quán Chiếu Bát Nhã là Liễu Nhân Phật Tánh. Ví như ngọn đèn chiếu sáng căn phòng để quý vị thấy biết được trong phòng đang sẵn có những vật gì. Ví dụ như trong phòng có bộ kinh Hoa Nghiêm, có tượng Phật, có bàn thờ Phật, lại sở hữu danh hiệu của tám mươi tám vị Phật, quý vị đều thấy biết hết toàn bộ. Đó là nhờ ngọn đèn tỏa chiếu, làm cho toàn bộ mọi vật đều được tỏ rõ. Chính vì thế mọi người nên dùng đèn như vậy để chiếu sáng căn phòng nội tâm của chính mình. Khi có sức mạnh quán chiếu, là chính thức phát sanh ra công suất của Liễu Nhân Phật Tánh.

Nếu quý vị không hề có sức mạnh của Quán Chiếu Bát Nhã, quý vị sẽ không còn biết rõ được Liễu Nhân Phật Tánh. Quý vị cũng không biết được căn phòng nội tâm của quý vị là: Có Phật, có Người thương Tát đang giáo hóa chúng sanh; Có bậc Duyên Giác đang tu hành theo pháp Thập Nhị Nhân Duyên; Có Thanh Văn đang tu pháp Tứ Đế; Có vô lượng chư Thiên đang thọ nhận sự thù thắng diệu lạc; Có vô lượng chúng sanh đang điên đảo; Có vô lượng A Tu La đang đấu tranh;

*

Có vô lượng súc sanh đang trong cảnh sanh tử luân hồi, sanh ra rồi chết, chết rồi lại sanh ra; Có vô lượng ngạ quỷ đang ăn trộm thức ăn; Có vô lượng chúng sanh ở địa ngục đang chịu cực hình trong núi đao, chảo dầu. Toàn bộ những cảnh giới nầy đều không tách rời tâm quý vị, đều cùng tương thông với tâm quý vị. Địa ngục có mười tám địa ngục lớn, lại sở hữu năm trăm địa ngục nhỏ. Quý vị muốn đến địa ngục nào thì tùy quý vị.

Nếu có sức mạnh Quán Chiếu Bát Nhã, quý vị sẽ làm rõ nhân duyên của Mười Pháp Giới. Một khi đã sáng tỏ rõ ràng rồi, đương nhiên là mọi người nên lựa việc thiện mà làm, còn việc bất thiện thì phải bỏ. Được như vậy mọi người mới không xẩy ra đọa xuống địa ngục.

Thật Tướng Bát Nhã là Chánh Nhân Phật Tánh, cũng tức là Phật Tánh của đệ nhất nghĩa không, Do quán chiếu mà mọi người đạt được Chánh Nhân và chứng Thật Tướng.

Làm thế nào để mọi người rất có thể sanh về cảnh giới Phật? Phật là giác, tức là giác ngộ. Người rất có thể giác ngộ tức là Phật, người không thể giác ngộ là chúng sanh. Cho nên nói: “Một niệm giác là một niệm Phật, niệm niệm giác là niệm niệm Phật. Một niệm mê là một niệm chúng sanh, niệm niệm mê là niệm niệm chúng sanh. Thời thời giác là thời thời Phật, thời thời mê là thời thời chúng sanh.”

*** Bát nhã là gì ***

Quý vị mà biết được việc làm của tớ là điên đảo, thì đó là Phật. Còn như quý vị không biết những việc làm của tớ là điên đảo, thì đó là chúng sanh. Cho nên nói sự giới hạn của Phật và chúng sanh là giữa giác và mê. Muốn làm Phật hay làm chúng sanh là tùy từng sự lựa chọn của quý vị.

Làm thế nào để được sanh vào cảnh giới Người thương Tát? Nói giản dị và đơn giản là người nào thường nghĩ đến việc lợi ích của chúng sanh thì người đó là Người thương Tát, còn người thường nghĩ đến lợi ích cho riêng mình thìa là ma quỷ. Người thương Tát chỉ có nghe biết người khác mà không nghe biết mình. Trong những lúc ma quỷ chỉ biết có mình mà không nghe biết người khác. Hai thành phần nầy rất là trái ngược nhau.

Người thương Tát biết có chúng sanh để độ, nhưng không tới thời đoạn không hề có chúng sanh để độ. Lúc đến cảnh giới Phật rồi là không hề chúng sanh để độ. Vì sao? Bởi toàn bộ chúng sanh đã được độ hết, và không hề chúng sanh nào để độ nữa. Tức là có mà cũng không hề có tướng chúng sanh, vì Phật không chấp đến hình tướng. Đó gọi là quét toàn bộ pháp, rời toàn bộ tướng. Quét toàn bộ pháp, tương tự dùng chổi quét sạch hết pháp trần tục. Rời toàn bộ tướng là không hề tướng gì nữa. Nếu quý vị tu theo pháp Lục Độ Vạn Hạnh, quý vị sẽ sanh vào cảnh giới Người thương Tát.

*

Làm thế nào để được sanh vào cảnh giới Duyên Giác? Là quý vị quán Thập Nhị Nhân Duyên: Vô minh duyên hành, hành duyên thức; cho tới sanh duyên lão, tử. Vô minh đứng hàng đầu trong mười hai pháp Nhân Duyên. Vô minh từ đâu đến? Là từ ba độc tham sân si mà đến. Có vô minh thời có hành. Có hành thời có thức v.v… Nếu như mọi người rất có thể tìm được cội rễ của vô minh và cắt đứt hết vô minh, thì sanh tử sẽ không hề.

Làm thế nào để cắt đứt nó đây? Là mọi người càng phải tu tam vô lậu học: Giới, Định, Huệ. Có như vậy mới cắt đứt được cội rễ của ba độc và đem vô minh trở thành trí huệ. Khi có trí huệ rồi, mọi người sẽ hiểu thế nào là thiện, thế nào là ác. Như vậy tâm mọi người sẽ tiến hành quang quẻ minh, xán lạn và thanh tịnh. Một khi vô minh đã trở nên phá trừ thì Pháp thân sẽ xuất hiện, đó tức là Phật Bích Chi.

Làm thế nào để được sanh vào cảnh giới Thanh Văn? Quý vị nên tu pháp Tứ Đế, tức là tìm căn nguyên của sự việc khổ đau. Căn gốc của thống khổ là từ phần nằm trong của cái thấy, cái suy nghĩ nhầm lẫn, tức là kiến hoặc và tư hoặc. Chính vì thế mọi người phải dùng Ba Mươi Bảy Phẩm Trợ Đạo để xoá sổ hai cái “hoặc” đó.

*** Bát nhã là gì ***

Kiến hoặc có tám mươi tám phẩm, tư hoặc có tám mươi mốt phẩm. Khi nào xoá sổ hết hai cái hoặc đó của tam giới rồi, mọi người mới rất có thể chứng được tứ quả A La Hán, tức là bất sanh, bạt mạng. Trên đó là bốn pháp giới thuộc về cõi Thánh.

Làm thế nào để được sanh lên cõi trời? Quý vị nên tu pháp Ngũ giới và Thập thiện, là tu thanh tịnh ba nghiệp thân, khẩu, ý. Thập thiện là: Thân làm ba điều lành: không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm. Mồm có bốn điều lành là: không vọng ngữ, không ỷ ngữ, không ác khẩu, không lưỡng thiệt. Ý có ba điều lành là: không tham, không sân, không si. Ai đã chiếm lĩnh được những công đức nầy mới được sanh lên cõi trời.

Nhưng họ chỉ được sanh vào cõi trời Địa Cư Thiên, tức là Trời Tứ Thiên Vương và Trời Đao Lợi chứ không thể sanh đến Không Cư Thiên, là những cõi như Trời Dạ Ma, Trời Đâu Suất, Trời Hóa Lạc, Trời Tha Hóa, Trời Tha Hóa Tự Tại. Trừ phi những người dân có công phu tu thiền định, họ mới rất có thể từng bước thăng tiến cao hơn nữa. Từ mười tám cõi Trời Sắc Giới, sanh lên đến mức Trời Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng của Vô Sắc Giới thì đó là cõi trời vô thượng của hai mươi tám cõi trời trong Tam giới. Như nếu tiếp tục tinh tấn tu tập thiền định, họ sẽ vượt thoát ra khỏi Tam giới, thoát ly phần đoạn sanh tử và chứng đắc quả vị A La Hán.

*

Làm thế nào để được sanh vào cõi người? Nếu quý vị rất có thể chư ác mạc tác, chúng thiện phụng hành, tức là đừng làm những việc ác, nên làm những việc lành thì quý vị sẽ vẫn tồn tại thân người. Người nào kiếp trước tu hành vừa đủ cả phước lẫn huệ thì sẽ tiến hành sanh vào trong nhà phú quý, mọi việc đều tiện lợi, thêm mạnh khỏe, lại tồn tại lâu và được tướng hảo trang nghiêm. Còn nếu những ai kiếp trước không tu phước huệ thì sẽ sanh vào cảnh nghèo nàn, cả đời long đong, nhiều đau ốm, chết yểu, tướng mạo lại xấu xí.

Này đều là vì luật nhân quả, là định luật ổn định, không thay đổi. Làm lành thì được phước báo, làm ác thì bị ác báo. Có người bởi kiếp trước không tu, cho nên đời nay phải chịu khổ, nếu như họ lại không tu thì đời sau còn không được như đời nay. Nếu như họ phát nguyện tu hành, nhất định kiếp sau của họ sẽ tốt hơn kiếp nầy. Có người nhân vì kiếp trước tu hành, cho nên kiếp nầy họ gặp mọi việc đều tiện lợi. Như quả kiếp nầy họ lại tu hành tiếp, nhất định kiếp sau của họ còn tốt hơn, tiện lợi hơn kiếp nầy. Nếu họ không tu hành, nhất định kiếp sau của họ tuyệt đối không bằng kiếp nầy.

Đạo lý nầy rất giản dị và đơn giản, ai cũng rất có thể làm rõ được. Đời sau gặp thuận hay nghịch cảnh, trọn vẹn đều do quý vị tự quyết định. Phật, Người thương Tát vẫn muốn giúp, giúp cũng không nổi việc nầy đâu.

*

Làm thế nào để không xẩy ra sanh vào bốn cõi mãnh thú? Nếu quý vị không hề tâm đấu tranh, quý vị sẽ đoạn tuyệt được sự ra vào cảnh giới A-tu-la. Nếu quý vị không tham thì sẽ đoạn tuyệt sự qua lại với cảnh giới súc sanh. Nếu quý vị không sân hận thì sẽ đoạn tuyệt sự tới lui với cảnh giới ngạ quỷ. Nếu quý vị không si, quý vị sẽ đoạn tuyệt không ra vào cảnh giới địa ngục. Trên đó là sáu pháp giới của cõi phàm.

Mười pháp giới là mười dãy phố do chính quý vị tự lựa chọn. Gieo nhân nào thì gặt quả đó, chỉ là xem quý vị có trí huệ Bát Nhã hay là không!

Người dân có trí huệ Bát Nhã, là người biết tạo những việc lành và tiêu trừ những ác nghiệt. Người không hề có trí huệ bát nhã, là người sẽ gieo nhiều việc ác và làm tiêu mất hạt giống thiện nghiệp. Ai cũng có trí huệ Bát Nhã, chỉ xem quý vị có biết dùng nó hay là không mà thôi. Nếu quý vị biết vận dụng Bát Nhã nầy, nó sẽ chiếu sáng khắp cả pháp giới. Nếu như không biết vận dụng trí huệ Bát Nhã, quý vị sẽ không còn thể nào phân biệt rằng: xưa nay mười pháp giới vốn sẵn có ở trong tâm ta.

( Bát nhã là gì – Theo Hòa Thượng Tuyên Hóa )