Tác giả: Đặng Hoàng Xa
Không sai khi nói rằng Holocaust là trung tâm của tư tưởng Israel. Không tương tự như hồ hết những sự kiện lịch sử hào hùng khác mà tác động từ từ mờ nhạt, tác động của thảm sát Holocaust trong xã hội Israel trái lại đã thực sự tạo thêm theo thời hạn. Quy trình này rất phức tạp và khó khăn để mô tả trong một vài trang giấy. Tuy nhiên, hiểu biết động lực của nó là điều quan trọng trong ngẫu nhiên thử nghiệm nào về văn hóa truyền thống Israel.
Holocaust là thảm họa lớn số 1 của dân tộc bản địa Do Thái xẩy ra vào thời điểm cuối trong time 1930 trong Thế Chiến II, khi sáu triệu người Do Thái trên khắp châu Âu bị đưa vào những trại triệu tập của Phát xít Đức và bị giết hại bằng hơi ngạt. Năm 1933, Adolf Hitler trở thành quốc trưởng Đức và tiếp theo vương quốc này rất nhanh gọn lẹ mở rộng Khóa học bài Do Thái. Hitler với chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Đức đã khơi dậy lấy được lòng tự hào và đồng thuận của người Đức khi xác định rằng nguồn gốc của người Đức – người Aryan – là chủng tộc siêu đẳng và những chủng tộc khác, nhất là người Do Thái, là hạ đẳng.
Triết lý của Hitler là chủng tộc nào thông minh hơn, khoẻ mạnh hơn, thích ứng với môi trường thiên nhiên tốt hơn sẽ là chủng tộc có quyền tồn tại; chủng tộc nào dốt nát, ốm yếu, kém thích ứng với môi trường thiên nhiên sẽ bị loại bỏ. Hậu quả của triết lý bệnh thiến này là sáu triệu người Do Thái trên khắp châu Âu đã trở nên cướp đi mạng sống chỉ trong thời đoạn ngắn ngủi từ 1939-1945. Tại thời khắc này dân tộc bản địa Do Thái tưởng như đã trở nên xóa xổ. Vậy mẩu truyện này thực hư ra sao?
Những người dân ít quan tâm đến ngôn từ học rất có thể sẽ rất ngạc nhiên lúc biết rằng hồ hết những ngôn từ Âu châu thời nay lại sở hữu chung nguồn gốc với tiếng Hindi (tiếng Ấn Độ). Nguồn gốc ấy là ngôn từ Aryan, hoặc ngôn từ Ấn-Âu (Indo-European language) – ngôn từ của những người dân sinh sống từ xa xưa trên vùng cao nguyên Iran ở Nam Á, giữa vùng biển Caspian và vùng núi Hindu Kush thời nay. Những người dân này tự gọi mình là người Aryan. Điểm quan trọng đặc biệt trong lịch sử hào hùng của người Aryan là gì?
Vào khoảng chừng 1.500 năm vừa qua CN, người Aryan từ vùng cao nguyên Iran đã xâm nhập vùng Tây Bắc Ấn Độ. Họ mang theo một nhánh ngôn từ của họ đến đó, và trong veo 1.000 năm trước tiên tại Ấn Độ, họ đã hoàn thiện ngôn từ này và đề ra chữ viết cho nó. Đó đó là ngôn từ Sanscrit mà thời nay ta gọi là tiếng Ấn Độ cổ (còn gọi là tiếng Phạn hay Bắc Phạn để phân biệt với tiếng Pali là Nam Phạn và là một ngôn từ tế lễ của những tôn giáo như Ấn Độ giáo, Phật giáo Bắc Tông và Jaina giáo). Tiếng Hindi, ngôn từ chính của Ấn Độ thời nay, bắt nguồn từ ngôn từ Sanscrit. Chính nhờ những văn phiên bản cổ viết bằng tiếng Sanscrit được lưu giữ trong những di tích lịch sử tôn giáo và văn hoá của người Hindu[1] mà thời nay người ta mới biết được lịch sử hào hùng của người Aryan. Những văn phiên bản này mô tả người Aryan có nước da sáng, máu mê cuộc chiến tranh, và phiên bản thân chữ Aryan trong tiếng Sanscrit Có nghĩa là “người quí phái” (nobleman) hoặc “chúa đất” (lords of land).
Thực tiễn thì khoảng chừng nửa đầu của thiên niên kỷ thứ nhất TCN, những văn phiên bản cổ và di tích lịch sử khảo cổ cho thấy người Aryan đã xuất hiện trên cao nguyên Iran và tiểu lục địa Ấn Độ. Thuật ngữ Iran lấy từ thuật ngữ “Ariana” (tiếng Hy Lạp cổ đã Latin hóa) Có nghĩa là xứ sở của người Aryan. Nhóm ngôn từ Aryan có hai nhánh thiết yếu: ngôn từ cổ Iran và ngôn từ Sanskrit. Trong tiếng Ba-Tư thời trung thế kỉ, chữ Ariana được gọi là Eran, và trong tiếng Ba-Tư văn minh, được gọi là Iran.
Một nhánh khác của người Aryan thiên cư sang châu Âu và truyền bá ngôn từ của họ ở đó. Do vậy mà ngôn từ của phần lớn người châu Âu thời nay rất giống nhau – đó là thứ ngôn từ có chung nguồn gốc Aryan (trừ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, Hungary, xứ Basques, Phần Lan, Latvia, Estonia, và một vài nhóm nhỏ ở Nga).
Từ ngữ Aryan vì thế được gọi là ngôn từ Ấn-Âu, và người Aryan được gọi là người Ấn-Âu-tiền sử (proto-Indo-European). Người Ấn ở miền bắc Ấn Độ cũng khá được gọi là người Ấn-Âu. Họ to lớn, nước da sáng màu, trong lúc người Ấn Độ ở miền nam có nguồn gốc Dravidian, vóc dáng nhỏ bé bỏng và nước da tối mầu.
Việc tìm hiểu ra ngôn từ Aryan vào trong time 1790 được xem như là một trong những tìm hiểu vĩ đại nhất của ngôn từ học. Người Âu châu thời này đã sửng sốt lúc biết rằng không những những dân tộc bản địa ở Âu châu, mà trong cả một xứ “xa tít thò lò tắp” vào thời đó như Bắc Ấn, cũng có thể có chung một nguồn gốc ngôn từ với họ, thậm chí là chung một tổ tiên với họ. Từ đó, những nhà khảo cổ học đã lao vào nghiên cứu và phân tích mối liên hệ giữa người châu Âu tiền sử với những người Aryan cổ đại.
Như vậy, theo dòng lịch sử hào hùng, người Aryan một phần ở lại Iran, một phần xâm nhập Bắc Ấn, và một phần đã thiên cư sang Âu châu, lai tạp với người dân phiên bản địa Âu châu cổ đại để dần dà trở thành người châu Âu như thời nay.
Tuy nhiên, vào vào cuối thế kỷ 19, thời điểm đầu thế kỷ 20, khái niệm “người Aryan” từ từ đã trở nên những người dân theo chủ nghĩa dân tộc bản địa cực đoan của châu Âu biến tướng thành khái niệm “chủng tộc Aryan”, từ đó dẫn tới những hậu quả chính trị xã hội vô cùng tệ hại cho tới thời nay, và đỉnh cao là thảm họa Holocaust. Mẩu truyện là như vậy này.
Như fan hâm mộ đã thấy, những văn phiên bản lịch sử hào hùng đã nỗ lực mô tả người Aryan là những người dân có những “ưu điểm vượt trội”: đó những “người quí phái” hoặc “chúa đất”. Trong thực tiễn, người Aryan đã đoạt được một dải đất vô cùng rộng lớn từ Á sang Âu. “Thành tích vượt trội” này của người Aryan đã làm nức lòng những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc bản địa ở châu Âu vào cuối thế kỷ 19 thời điểm đầu thế kỷ 20 và, trong con mắt của họ, “người Aryan” đồng nghĩa với “chủng tộc Aryan” (Aryan race) – một “chủng tộc xuất sắc ưu tú” so với ngẫu nhiên chủng tộc nào khác. Ngay từ thời đó, tư tưởng này đã trở nên phê phán. Nói cách khác, theo những tiêu chuẩn chỉnh của chủng tộc học, không hề có cái gọi là “chủng tộc Aryan”, mà chỉ có người Aryan mà thôi. Nhưng mặc kệ mọi phân tích và lý giải, những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc bản địa cực đoan tiếp tương truyền bá khái niệm “chủng tộc Aryan” như một thực sự lịch sử hào hùng và khoa học.
Đến trong time 1920, Chủ nghĩa Quốc Xã Đức đã nâng lý thuyết “chủng tộc Aryan” lên đến mức tầm mức vô cùng bệnh thiến: “Chủng tộc Aryan là chủng tộc thượng đẳng có quyền thống trị toàn cầu”. Lý thuyết này dựa trên nền tảng của một thuyết giáo được xem như là “khoa học” vào thời đó: Thuyết lí Darwin về Xã hội (Social-Darwinist Ideology) – một thuyết giáo chủ trương vận dụng máy móc nguyên tắc đấu tranh tồn tại trong toàn cầu tự nhiên của Darwin vào xã hội loài người. Thuyết lí Darwin về Xã hội nhận định rằng, cũng như vậy giới tự nhiên, xã hội loài người tiến hoá trải qua quy trình đấu tranh tồn tại, trong đó chủng tộc nào thông minh hơn, khoẻ mạnh hơn, thích ứng với môi trường thiên nhiên tốt hơn sẽ là chủng tộc có quyền tồn tại; chủng tộc nào dốt nát, ốm yếu, kém thích ứng với môi trường thiên nhiên sẽ bị loại bỏ. Lý thuyết “chủng tộc thượng đẳng” của chủ nghĩa Quốc Xã là một quái thai trong lịch sử hào hùng loài người, nhưng quái thai ấy không phải là một hiện tượng lạ tình cờ. Nó là con đẻ của Thuyết lí Darwin về Xã hội cộng với tư tưởng phục thù rồ dại trong xã hội Đức sau Thế Chiến I.
Mọi người nên biết rằng, lao vào thế kỷ 19, trong lúc những nước như Anh, Pháp đang trở thành những đế quốc lớn, hùng mạnh, thì Đức lúc này vẫn bao gồm tất cả những tiểu vương quốc rời rạc và mãi đến năm 1871 mới thống nhất thành một vương quốc. Sự tụt hậu này tạo cho thanh niên Đức thời đó một cảm xúc tủi nhục, bất mãn. Từ đó nước Đức có xu thế muốn vươn lên, chứng tỏ cho toàn cầu thấy mình không những không thua kém ai, mà còn vượt trội so với kẻ khác. Xu thế ấy là một trong những nguyên nhân dẫn tới cuộc Thế Chiến I. Nhưng thất bại thảm hại của Đức trong trận chiến nó lại càng đẩy thanh niên Đức lún sâu vào tâm trạng tủi nhục và bất mãn. Đễ chống lại tự ti này, những nhà lý luận có đầu óc phân biệt chủng tộc của nước Đức đã nỗ lực xới lên những thuyết giáo tôn vinh chủng tộc Đức, trong lúc những nhà chính trị theo chủ nghĩa dân tộc bản địa lại tuyên truyền cho chủ nghĩa phục thù, hứa hứa hẹn sẽ lấy lại sức mạnh cùng nước Đức, đưa nước Đức lên vị trí lãnh đạo toàn cầu.
Trong toàn cảnh ấy, Lịch sử vẻ vang người Aryan cùng với Thuyết lí Darwin về Xã hội đang trở thành “những vật liệu quý giá” để những nhà lý thuyết và chính trị theo chủ nghĩa chủng tộc ở Đức chế trở thành một chủ thuyết chủng tộc trong đó xác định rằng người Aryan đó là thuỷ tổ của người Đức, người Đức đó là hậu duệ thuần chủng nhất và tinh tuý nhất của người Aryan, và do đó xứng danh để lãnh đạo toàn cầu. Toàn cảnh ấy xúc tiến chủ nghĩa dân tộc bản địa hẹp hòi và chủ nghĩa phục thù ở Đức phát triển mạnh mẽ và tự tin, tạo thành một cơ sở xã hội để đảng Quốc Xã thắng thế vào thời điểm cuối trong time 1920 đầu 1930, dẫn tới sự Thành lập của Đế chế Thứ III (The Third Reich) với việc Adolf Hitler lên cầm quyền ở Đức năm 1933, thực hiện một chính sách chủng tộc thảm khốc trước đó chưa từng có trong lịch sử hào hùng.
Một thắc mắc rất phổ cập và gây nhiều tranh cãi là vì sao Hitler và những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc bản địa hẹp hòi của Đức Quốc xã lại xếp “chủng tộc Do Thái” (mà không phải là dân tộc bản địa khác) vào loại hạ đẳng và là đối tượng người sử dụng càng phải bị xóa khỏi. Lời phân tích và lý giải cho thắc mắc này là như sau.
Mọi người đều biết rằng sau 2.000 năm lưu vong và phấn đấu giữ gìn phiên bản sắc dân tộc bản địa của tớ, trong thời gian từ vào cuối thế kỷ 19 sang thời điểm đầu thế kỷ 20, những xã hội Do Thái Diaspora ở châu Âu đã có được những phát triển rất ngoạn mục. Vào thời hạn này, người Do Thái nói theo một cách khác là hầu như đã nắm huyết quản tài chính và nhà băng của châu Âu và điều này đã gây nên sự không dễ chịu của rất nhiều cơ quan chính phủ ở đây. Với trí tuệ và sự năng động, thậm chí là là “ranh mãnh”, người Do Thái đã đạt những thành tựu lớn trong mọi nghành nghề, nhưng cũng vì thế mang tới việc ghen ghét và bị xua đuổi tại một số trong những những vương quốc châu Âu. Liệu Hitler và chủ nghĩa dân tộc bản địa hẹp hòi của Đức Quốc xã, trong lúc tự ngộ nhận mình là “chủng tộc siêu đẳng Aryan” rất có thể đồng ý sự tồn tại tuy nhiên tuy nhiên một dân tộc bản địa “được Chúa chọn” đầy trí tuệ như dân tộc bản địa Do Thái hay là không. Lời giải đáp là “không”, tuyệt đối “không”. Nếu nước Đức Quốc xã là một “chủng tộc siêu đẳng” nhất, thì sẽ không còn thể tồn tại một chủng tộc siêu đẳng thứ hai nào khác. “Chủng tộc siêu đẳng” của nước Đức phải là duy nhất. Và thành phẩm là, như mọi người đã biết, một chiến dịch tàn phá tổng thể người Do Thái tại những vùng đất Đức Quốc xã chiếm đóng trong Thế chiến II đã được phát động.
Thêm vào đó, sự chiến bại của Đức sau Thế Chiến I, cũng như những thảm họa mức lạm phát về kinh tế tài chính Đức, đều được Hitler đổ lỗi cho những người Do Thái. Hitler đặt điều rằng, toàn bộ mọi vấn đề trên toàn cầu đều sở hữu nguồn gốc từ Do Thái và do người Do Thái gây nên. Phải giải quyết và xử lý nạn Do Thái Diaspora ở châu Âu ra sao? Nước Đức Quốc xã của Hitler đã tìm ra một giải pháp rẻ và nhanh: triệu tập người Do Thái ở khắp châu Âu vào những trại triệu tập và giết bằng hơi ngạt Zyklon B. Cuộc đại thảm sát này, gọi là Holocaust (tiếng Hy Lạp: holokáutoma: holo – “trọn vẹn” – và kausis – “thiêu, đốt”), đã lấy đi sáu triệu mạng người dân Do Thái tức là một phần ba dân số Do Thái lúc đó. Một điều đáng buồn là vào lúc mà người Do Thái cần tương hỗ nhất thì ở nhiều nơi trên toàn cầu những cánh cửa đã đóng lại với họ. Luật di dân của Mỹ đã tường ngăn họ vào nước Mỹ. Còn đất tổ Palestine, từ thời điểm năm 1938, đã công bố “sách trắng” ngừng hoạt động với những người Do Thái.
Cũng cần được nói thêm rằng phiên bản thân Hitler cũng có thể có “vấn đề rất cá thể” với những người Do Thái. Tuy nhiên lúc trẻ Hitler cũng từng hàm ơn sự giúp sức của một vài người tín đồ Do Thái, nhưng trong sự nghiệp chính trị về sau, ông ta quay ngoắt tuyên bố là ghét toàn bộ mọi thứ liên quan đến người Do Thái: đó là một “chủng tộc khác” với một “mùi hôi khác”. Trong cuốn sách sặc mùi phát xít Mein Kampf (Cuộc tranh đấu của tôi), Hitler xác định rằng mình chính thức trở thành người bài Do Thái kịch liệt ngay từ lúc ở Vienna (thủ đô Áo) khi phát hiện ra rằng người Do Thái là “một nhà đạo diễn toan tính, trơ tráo, và có trái tim đá” gây ra tệ nạn mãi dâm; rằng toàn cầu âm nhạc và hội họa ở Vienna là vì người Do Thái kiểm soát; rằng báo mạng của những người dân theo chủ nghĩa dân chủ xã hội phần lớn là vì người Do Thái vận hành… Sự khinh ghét bệnh thiến của Hitler với những người Do Thái cứ âm ỉ như vậy đến lúc Hitler lên nắm quyền quốc trưởng của nước Đức và phát triển chóng mặt cùng với chủ nghĩa dân tộc bản địa hẹp hòi và tư tưởng phục thù của Đức Quốc xã.
Trong một thời hạn dài sau thảm sát Holocaust, nền văn hóa truyền thống sáng tạo của Do Thái, ở một góc tối nào đó, đã mang một màu xám u ám, kéo dãn cho tới thời nay. Những ai đó đã xem bộ phim truyền hình Schindler’s List (Bạn dạng list của Schindler) nổi tiếng của đạo diễn Steven Spielberg được giải Oscars năm 2002, nghe nhạc chủ đề của phim, đều sẽ thấy được một nỗi đau day dứt, âm ỉ không thôi trong tâm trí mỗi người dân Do Thái. Nỗi đau ấy phải chăng là một lời nguyền đè nặng lên số phận của tất cả dân tộc bản địa Do Thái từ đó và sẽ kéo dãn cho tới cả tương lai?
Ở một khía cạnh nào đó, sức nặng của ký ức đắng cay này ngày càng trở thành u uất với thời hạn. Rõ ràng vấn đề này sẽ vẫn là một phần không nhỏ của tư tưởng Israel và bộc lộ nghệ thuật và thẩm mỹ của nó trong nhiều năm tới.
Nội dung bài viết được trích từ cuốn sách “Mẩu truyện Do Thái 2: Văn hóa truyền thống, Truyền thống lịch sử và Con người”, của tác giả Đặng Hoàng Xa, dự kiến xuất phiên bản vào đầu xuân năm mới 2016.
Xem thêm:
Lịch sử vẻ vang hình tượng ‘chữ thập ngoặc’ của Đức Quốc Xã
——————-
[1] Hindu nhắc đến bất kể ai tự coi mình có văn hóa truyền thống, sắc tộc hoặc tôn giáo gắn sát với những khía cạnh của Ấn Độ giáo (Hinduism).
