Nghe bản audio trên youtube
Trong cuốn “trái tim của bụt” – Thiền sư Thích Nhất Hạnh khi giảng giải về “Đạo đế, Bát chánh đạo” đã đưa ra một ví dụ về hàng phố đưa tới sự giải thoát và an lạc. Thiền sư đã rút ra rằng: “Đạo không tách rời khỏi cuộc sống hiện thực của tất cả chúng ta, trong đó có những khổ đau mà tất cả chúng ta đã và đang trải qua. Đạo không phải tự trên trời rơi xuống đất. Đạo tức là hàng phố tìm ra ngay trong hoàn cảnh khổ đau”…
Bàn về Bát chánh đạo, thiền sư dặn dò: “Tất cả chúng ta phải nhớ rằng đạo là phương pháp hành trì liên hệ mật thiết đến những khổ đau có thực của tất cả chúng ta”. Vậy thực tế nội dung Bát chánh đạo – hàng phố chuyển hóa đưa tới sự giải thoát và an lạc trong giáo lý nhà Phật là gì?
**Trong nội dung bài viết có quảng cáo tự động hóa từ Google, nếu quan tâm xin bạn hãy click để ủng hộ website. Nếu không quan tâm, bạn hãy bỏ qua nó, rất xin lỗi vì sự phiền toái này!
Bát chánh đạo là gì?
Trong bài giảng pháp trước tiên của Đức Phật tại vườn Lộc Uyển, ngài đã nhắc đến Đạo đế – một trong bốn lý lẽ của Tứ Diệu đế. Từ đó, để chứng ngộ được Đạo đế, giải thoát khỏi kiếp luân hồi và bước từng bước đến cõi niết bàn thì hãy phải tu tập theo Bát Chánh Đạo.
Bát Chánh đạo hay Bát Chính đạo, Bát Thánh đạo (tiếng Phạn là: āryāstāngika – mārga) có tức thị hàng phố chân chính chia làm tám chi, là giáo lý cơ bản được đề cập trong Đạo đế. Hàng phố tám chi đó gồm có: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm và Chánh định.
Trong Phật giáo, hàng phố tám chi trong bát chánh đạo thường được biểu tượng bằng hình vẽ một chiếc bánh xe có 8 nan hoa.
Nội dung của hàng phố tám chi trong bát chánh đạo:
Chánh kiến
Chánh kiến là nhánh trước tiên của hàng phố giải thoát đến sự việc an lạc. “Chánh” tức là ngay thẳng, là đúng đắn, “Kiến” là thấy, là nhận thức, sự nhận mặt. “Chánh kiến” được hiểu là việc nhận thức đúng đắn, sáng suốt của trí tuệ.
Theo Đức Phật, việc trước tiên trên hàng phố Bát Chánh đạo là phải hiểu đúng vì nó tác động ảnh hưởng đến sự việc nhận thức thời điểm này và sau này của tất cả chúng ta về thế giới quan, nhân sinh quan. Chánh kiến không thuần tuý chỉ tạm ngừng ở việc “biết” lý thuyết mà nó còn là một “hiểu” đến tượng tận, đặt sự “biết” trong chính trải nghiệm của tất cả chúng ta.
Giống như việc tìm hiểu về Tứ Diệu đế, trước nhất ta có cái nhìn tổng quan về bốn sự thực cơ bản nhưng để thật sự “thấm” thì ta cần rành rọt thế nào là khổ, là tập, là diệt, là đạo.
Vậy hiểu biết chân chánh tức là hiểu tất cả sự vật hiện hữu trên thế gian đều do nhân duyên sinh ra, không có gì là vĩnh cửu và nó luôn chuyển đổi; Hiểu rằng có nhân quả và quả báo; Nhận thức được sự hiện hữu của ta, của mọi người, mọi vật tại thời khắc này; Nhận thức được khổ đau, vô thường, vô ngã của vạn pháp…
Chánh tư duy
Chánh tư duy là bước thứ hai của Bát chánh đạo, có tức thị suy nghĩ chân chánh, không trái với lẽ phải. Từ hiểu biết đúng (chánh kiến) khiến ta suy nghĩ đúng, hiểu được hành trình dài nào cũng sẽ có gian lao, cạm bẫy rình rập nhưng ta vẫn kiên trì và tin vào hàng phố của mình.
Suy nghĩ chân chánh đó là nghĩ đến, hiểu được nguồn cội gây khổ đau cho mình và cho những người đó là vô minh, là tham – sân – si. Từ hiểu biết ta mới lao vào hàng phố tu tập, giải thoát cho chính bản thân mình mình.
Chánh ngữ
Chi thứ ba của Bát chánh đạo là chánh ngữ hay lời nói chân thật, ngay thẳng. Chánh ngữ là không nói láo, không nói lời tô vẽ, không nói lời đâm chọc người khác, không nói lời ác độc, không nói lời thô tục…
Trên hàng phố đi đến niềm an lạc, ta phải hiểu sức mạnh của lời nói tác động đến bản thân tất cả chúng ta và người khác. Vì sao một lời chỉ trích dù đúng hay sai đều phải sở hữu thể gây thất vọng, không dễ chịu, tự ti nhưng lời khích lệ lại sở hữu thể “cứu” cả một con người?
Chánh ngữ tức là thực tập nói lời thành thật, ngay thẳng, hòa nhã, không thiên vị, nói lời giản dị, nói lời mang tính tuyên dương, nói lời sao cho mở ra cánh cửa giác ngộ từ tâm của mỗi người…
Chánh nghiệp
Chánh nghiệp có tức thị hành động sáng suốt chân chánh. Tập tành chánh nghiệp tức là làm điều thiện, không sát sinh, không tà dâm, không trộm cắp, làm lẽ phải, tôn trọng sự sống của mọi loài, không làm hại đến nghề nghiệp, tài sản, vị thế của người khác, làm điều có đạo đức…
Nguồn gốc sinh ra thù hận, luyến ái, độc ác là vì tâm tham – sân – si. Vì thế, khi thực tập làm điều thiện lương đúng đắn là khiến lòng tham – sân – si không khởi sinh lên được, từ này mà đời sống được trong sạch, mọi người xung quanh được hưởng phước báo.
Chánh mạng
“Mạng” ở đây tức thị sinh mạng, sự sống. Phật giáo đề cao sự đồng đẳng của mọi chúng sinh, mọi đời sống. Vì thế, Chánh mạng tức là làm nghề sinh sống chân chánh, thiện lương, không bóc lột, không xâm hại đến lợi ích của kẻ khác. Chi thứ 5 trong Bát Chánh đạo này khuyến khích việc sống đời trong sạch, tránh xa những nghề nghiệp có thể tạo nghiệp xấu về sau như: Kinh doanh vũ khí, buôn người, đồ tể, bán độc dược, bán thú vật để giết hại ăn thịt…
Chánh tinh tấn
“Tinh tấn” có tức thị siêng năng, cố nắng, chú tâm. Chánh tinh tấn có tức thị cố gắng nỗ lực liên tục, không nản lòng tập trung đi đến lý tưởng đúng đắn mà minh đang theo đuổi. Sự quan trọng của Chánh tinh tấn thể hiện tại đoạn nếu ta đưa ra vô số mục tiêu nhưng không kiên trì đến cùng với nó thì sẽ không còn thể gặt được quả ngọt. Chánh tinh tấn là thực tập xoá sổ các tật xấu song song vun đắp những điều tốt, thực tập trau dồi trí tuệ và phước đức, kiểm soát bản thân, lời nối, ý nghĩ sao cho đúng đắn, ngay thẳng.
Chánh niệm
“Niệm” tức là ghi nhớ, suy nghĩ. Trong Chánh niệm được chia làm hai yếu tố là chánh ức niệm và chánh quán niệm. “Chánh ức niệm” – tức là suy nghĩ về quá khứ, còn “Chán quán niệm” lại sở hữu ý tức thị quan sát ngày nay, khai mạc tương lai.
Như vậy, “Chánh niệm” tức là khuyến khích thực tập bản thân ý thức được khoảnh khắc trong ngày nay và tập trung vào khoảnh khắc đó. Ví dụ, khi ta đang ăn cơm ta ý thức rằng ta đang ăn cơm, khi ta đang đi bộ ta ý thức rằng ta đang đi bộ… chứ không phải hành động xáo trộn bởi các yếu tố khác. Nhiều người ăn cơm nhưng không ý thức được mình đang ăn cơm vì suy nghĩ đang mài miệt về công việc dang dở, về việc tức giận lúc ban chiều… nên ăn cơm lại như không phải đang ăn cơm mà lại thành một hành động vô thức.
Chánh định
“Định” ở đây được hiểu là thiền định, tập trung tư tưởng để tu tập. “Chánh định” có tức thị tập trung tư tưởng vào lý lẽ đúng, có lợi có mình và người khác.
Trên hành trình dài đến giác ngộ lý lẽ và niềm an lạc, tất cả chúng ta phải thực sự thực hiện, thực hiện liên tục chứ không thể chỉ dựa vào lý thuyết suông. Khi ta đạt được trạng thái định tâm – tập trung hoàn toàn vào mục tiêu, đối tượng người sử dụng thì tâm trí ta sẽ thấy được điều ta muốn.
Tóm lại
Bát chánh đạo được nhắc tới trong kinh Trung bộ như sau: ““Do có chánh kiến, chánh tư duy khởi lên; Do có chánh tư duy, chánh ngữ khởi lên; Do có chánh ngữ, chánh nghiệp khởi lên; Do có chánh nghiệp, chánh mạng khởi lên; Do có chánh mạng, chánh tinh tấn khởi lên; do có chánh tinh tấn, chánh niệm khởi lên; do có chánh niệm, chánh định khởi lên; do có chánh định, chánh trí khởi lên; Do có chánh trí, chánh giải thoát khởi lên. Như vậy, này các Tỳ-kheo, đạo lộ của vị hữu học gồm có tám chi phần, và đạo lộ của vị A-la-hán gồm có mười chi phần”.
Như vậy, 8 Trụ sở của hàng phố Bát chánh đạo có mối liên quan mật thiết với nhau. Trên hàng phố hướng tới niềm an lạc, sự sung sướng thì ta cần thực hiện Bát chánh đạo, cốt là để rèn thân – khẩu – ý của chính mình.
Tài liệu tham khảo:
- https://thuvienhoasen.org/a12600/bat-chanh-dao
- https://www.niemphat.vn/bat-chanh-dao/
- https://langmai.org/tang-kinh-cac/vien-sach/giang-kinh/trai-tim-cua-but/bai-05-dao-de-bat-chanh-dao/
- https://hoasenphat.com/kien-thuc-phat-giao/bat-chanh-dao-con-duong-giac-ngo.html
———————
XEM NGAY CÁC VIDEO DƯỚI ĐÂY TRÊN YOUTUBE
- 50 Bài Học Chính Đức Phật Đích Thân Chỉ Dạy Sau Khi Giác Ngộ
- Top 6 nhà sư Việt Nam nổi tiếng nhất hiện nay
- Top 5 ngôi chùa lớn số 1 Việt Nam, số một là ngôi chùa lớn số 1 thế giới
- Top 6 vị đại lão hòa thượng có tầm tác động ảnh hưởng lớn số 1 tới nền phật giáo Việt Nam
- 5 bằng cớ cho thấy Đức Phật đã đi trước khoa học hàng ngàn năm
