Sinh ra từ…“đùi” Zeus
Dionysus là một nhân vật chính, nổi tiếng của truyền thuyết thần thoại và tôn giáo Hy Lạp, ngày càng trở thành quan trọng theo thời kì. Ông được đưa vào list của 12 vị thần quan trên đỉnh Olympus, là người cuối cùng trong số họ và là vị thần duy nhất sinh ra từ một người mẹ trần thế.
Truyền thuyết Hy Lạp kể lại, vị thần Dionysus được sinh ra trong hoàn cảnh oái oăm và chưa đủ ngày đủ tháng. Thần Zeus đã phải rạch đùi của mình và đặt đứa bé vào rồi khâu lại, sau đó tiếp tục nuôi cho đủ tháng rồi mới cho Dionysus ra đời. Trước đó, thần Zeus đẻ Athena – vị thần trí tuệ bằng “đầu” và lần này Zeus đẻ Dionysus bằng “đùi”.
Dionysus là con của thần Zeus với một thiếu nữ người phàm tên là Semele. Thần Zeus vốn nổi tiếng đào hoa, hay có rất nhiều con riêng với nhiều nữ thần khác hoặc người phàm, điều đó làm cho vợ của ông – Nữ thần Hera luôn phải dự phòng và ghen tuông. Và dĩ nhiên, cơn ghen của nữ thần Hera không phải là dạng cho qua nhẹ nhõm, bà thường tìm cách hành tội hoặc kín đáo đày đoạ những tình nhân ngoài của Zeus.
Để tránh sự theo dõi của Nữ thần Hera, Zeus thường biến hình biến dạng thành một chàng trai, một người trần thế, xuống ân ái, tình tứ với Semele. Nhưng đó chỉ là sự việc che giấu tung tích khi đối chiếu với Hera. Còn khi đối chiếu với Semele thì Zeus không những không hề giấu kín tung tích mà còn khoe khoang vị thế và quyền lực của mình.
Biết chuyện Zeus có con với Semele, bà nổi cơn ghen tuông và tìm phương pháp để trừng trị cô mà không để Zeus phát hiện. Bà đã kín đáo báo mộng cho Semele rằng Zeus không yêu cô thật lòng, nếu muốn chứng minh Zeus thật lòng, hãy yêu cầu Zeus hiện hình với hình dáng uy quyền của mình. Semele giật thột tỉnh dậy và tin lời.
Ngày cô gặp Zeus cũng là ngày cô đang gần ngày sinh nở Dionysus, cô đã yêu cầu Zeus hãy xuất hiện với hình dáng uy quyền, vô địch của mình. Zeus một mực khước từ và cảnh báo cho Semele biết đó là một ước muốn rồ dại và vô cùng nguy hiểm. Tuy nhiên, Zeus đã hứa và thề nguyện cam kết thực hiện mọi điều ước của Semele trước sự chứng giám của nước sông Styx nên Zeus càng không thể thất ước.
Và rồi, ông đã thực hiện lời hứa hẹn của mình, ông đã xuất hiện dưới hình dáng uy quyền của một vị thần, vì là thần sấm sét nên những lúc ông xuất hiện, sấm chớp đánh vang trời, ánh sáng chói loà và sấm sét đã làm cho Semele chịu không nổi, ngã xuống đất và qua đời. Đây là lần trước nhất và cũng là lần cuối cùng trong cuộc đời của Semele được thấy rõ quyền uy và sức mạnh của Zeus – sức mạnh của một vị thần vô thượng.
Sấm sét của Zeus làm rung rinh cả hoàng cung của vua Cadmos – người đã xây dựng lên thành Thebes. Lửa bốc cháy tràn lan làm sụp đổ nhiều thành tháp, dinh thự. Nàng Semele đã chết vào lúc đang xuất hiện mang Dionysus.
Zeus ngay thức thì lấy người con trong bụng mẹ ra trước lúc lửa thiêu cháy thi thể Semele. Đứa bé sinh non nên rất yếu, vì thế Zeus đã rạch đùi của mình và đặt đứa bé vào nuôi tiếp cho đủ tháng. Một đứa trẻ được sinh bởi một vị thần và một người phàm sẽ trở thành 1 bán thần, nhưng vì được sinh lại từ đùi của Zeus nên Dionysus khi sinh ra lại trở thành một vị thần hoàn toàn, do ông được truyền máu của Zeus.
Đứa bé được sinh ra, nhưng lo sợ cơn ghen của Hera sẽ giáng xuống đứa trẻ nên Zeus đã đưa Dionysus trốn đến đảo Xyphanh và nhờ các nàng tiên ở đây chăm sóc. Dionysus trưởng thành và khai mạc khám phá mọi thứ tại đây.
Nguồn gốc của rượu nho
Một ngày nọ, các tiên nữ đi hái nho về, cho tất cả vào chậu lớn. Dionysus trong lúc với tay lên lấy đồ ở trên giá, chàng vô tình giẫm vào chậu nho và làm nát khá nhiều nho. Chàng không biết nên làm thế nào, liền để lại trong hang rồi ra về. Vài ngày sau, chàng quay trở lại thì thấy có một mùi rất thơm toả ra từ chậu nho bị giẫm nát ngày hôm trước. Khi uống nước nho vào thì có cảm giác sảng khoái và nước cũng rất ngon. Dionysus rất thích thứ nước đó và đặt tên nó là rượu nho. Chàng quyết định sẽ làm cho tất cả thế giới phải tôn vinh nó.
Dionysus đi mọi nơi, đi đến đâu, ngôi làng nào ông cũng đều chỉ dạy cho những người dân nơi đó cách làm rượu nho. Từ từ, rượu nho được sử dụng cho những bữa tiệc, mọi từng lớp giai cấp đều yêu thích loại rượu này. Đến cả những vị thần đã và đang lưu ý đến rượu nho và tài năng của Dionysus được xác nhận, Zeus đón ông lên đỉnh Olympus cùng hàng ngũ các vị thần, ông cũng được xếp cho một ghế trong Hội đồng 12 vị thần trên đỉnh Olympus, nữ thần Hestia đã nhường ghế cho ông.
Ông được nghe biết như vị thần của rượu nho, người bảo lãnh của tương đối nhiều bữa tiệc, sự vui vẻ, hoan hỉ và sung túc. Ông thẳng tay trừng trị những kẻ tận dụng rượu để say xỉn, phá hoại, đánh đập người thân, vì rượu nho là để mang tới việc vui vẻ, không phải say xỉn để phá hoại và gây sự.
Từ đó Dionysus là thần rượu nho của Hy Lạp cổ đại. Thần dạy loài người cách trồng nho và cất rượu, đem lại cho loài người sức mạnh và niềm vui sảng khoái. Thần là người truyền cảm hứng để tạo ra các nghi lễ điên loạn, các tục thờ cúng, carnivals và các lễ kỷ niệm. Trong số 12 vị thần trên đỉnh Olympia thì Dionysus là người dân có tầm ảnh hưởng tác động lớn khi đối chiếu với đời sống ý thức của người Hy Lạp cổ đại.
Ông là một vị thần vui tính Dionysus thích đi du ngoạn đây đó. Thần đội chiếc vành kết bằng dây nho trên đầu, trong tay cầm một cây gậy có núm bằng quả thông và quấn dây trường xuân xung quanh. Theo sau Thần là các nữ thần sơn thủy và các vị thần đồng quê vừa đi vừa uống rượu nho và múa hát vui vẻ.
Theo một trong số các truyền thuyết, vua Thracian Rhesus và thần Dionysus cùng yêu một người đẹp. Sự ghen tuông và mê say mãnh liệt của hai người nam nhi đã dẫn đến cái chết của cô gái, cô trở thành một cây nho. Sau một thời kì, cây nho đã ra quả với những quả nho ngon độc đáo từ đó họ làm ra rượu vang.
Ngoài ra, Dionysus còn tồn tại vị thần đỡ đầu cho nông nghiệp và nhạc kịch. Dionysus được xem là một Liberator, vị thần phóng thích con người khỏi sự tẻ nhạt trong cuộc sống để thả mình vào sự điên loạn với rượu và chất kích thích. Ông còn là một người dân có khả năng giúp cho những người trần thế có thể trò chuyện với vong hồn của người chết. Dionysus đã cứu thoát Ariadne sau lúc nàng bị Theseus bỏ rơi. Ông đã và đang cứu mẹ mình từ địa phủ, sau lúc thần Zeus cho ông biết sự thực thần đó chính là vị thần Bão tố và đã dùng tia chớp xoá sổ bà.
Dionysus đó chính là người đã cho Midas khả năng biến mọi thứ ông ta chạm vào trở thành vàng, nhưng sau đó chính thần đã và đang lấy lại khả năng này khi chứng minh cho Midas thấy nó không phải là một điều ước khôn ngoan vì bất luận cái gì Midas chạm vào đều trở thành vàng, kể cả thức ăn.
