Đường cong lợi suất (Yield Curve)

Khái niệm

Đường cong lợi suất trong tiếng Anh là Yield Curve.

Đường cong lợi suất là một đường lợi suất (lãi vay) của trái phiếu có chất lượng sản phẩm và dịch vụ tín dụng thanh toán bằng nhau nhưng khác nhau về ngày đáo hạn.

Đường cong lợi suất thể hiện lợi suất trái phiếu theo những kì hạn khác nhau, thể hiện lãi vay kì vọng trong tương lai của thị trường tại một thời khắc ngày nay.

Đặc trưng và ý nghĩa của đường cong lợi suất

– Đường cong lợi suất khi đối chiếu với các trái phiếu do Chính phủ nước nhà phát hành được xem là đường cong lợi suất tham chiếu do rủi ro tín dụng thanh toán gần như bằng 0.

– Khoảng chừng chênh lệch giữa đường cong lợi suất của một loại trái phiếu nào đó só với đường cong lợi suất tham chiếu sẽ hình thành nên chênh lệch tín dụng thanh toán (credit spread). Mức độ rủi ro của chủ thể phát hành càng cao thì chênh lệch tín dụng thanh toán càng lớn và trái lại.

– Đường cong lợi suất được sử dụng như một phương tiện định giá trái phiếu, song song được những nhà kinh tế tài chính sử dụng như một cảnh báo về tình hình kinh tế tài chính vĩ mô trong tương lai.

Phân loại

Về cơ bản có ba loại đường cong lợi suất chính

– Đường cong lợi suất lồi (normal yield curve): là đường cong lợi suất được hình thành trong tham gia thường nhật khi nhà góp vốn đầu tư kì vọng không có sự thay đổi vĩ mô thất thường nào và nền kinh tế tài chính duy trì tốc độ tăng trưởng thường nhật.

Trong tham gia này, các trái phiếu có kì hạn dài sẽ sở hữu được lợi tức cao và trái lại. Điều này là vì trái phiếu có thời kì dài ra hơn thì rủi ro sẽ cao hơn nữa, do đó lợi tức yêu cầu phải cao hơn nữa nhằm bù đắp rủi ro.

– Đường cong lợi suất phẳng (flat yield curve): là đường cong lợi suất được hình thành trong tham gia các nhà góp vốn đầu tư có kì vọng trái ngược nhau về thị trường.

Trong tham gia đó, thị trường rất khó tự quyết định hướng chuyển động của lợi suất trong tương lai. Do đó, lợi suất của tương đối nhiều kì hạn khác nhau có xu hướng bằng nhau. Trường hợp này thường xuất hiện trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế tài chính từ rủi ro sang tăng trưởng hoặc trái lại.

– Đường cong lợi suất lõm (inverted yield curve): là đường cong lợi suất được hình thành trong tham gia bất thường nhật của thị trường, do đó rất hiếm khi xuất hiện.

Trong tham gia này, trái phiếu ngắn hạn có lợi suất cao hơn nữa trái phiếu dài hạn. Khi đường cong lõm xuất hiện, đó là tín hiệu cảnh báo nền kinh tế tài chính rơi vào suy thoái và khủng hoảng, rủi ro.

Lí do lợi suất của trái phiếu ngắn hạn cao thể hiện nhu cầu thanh khoản của nền kinh tế tài chính trong ngắn hạn rất cao, do đó các chủ thể phát hành chấp thuận đồng ý một lãi vay cao để kêu gọi đầu tư ngắn hạn. Điều này thường xẩy ra khi Chính phủ nước nhà thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, làm giảm khả năng tiếp cận vốn của nền kinh tế tài chính.

(Tài liệu tham khảo: Yield Curve, Investopedia; Giáo trình Phân tích góp vốn đầu tư thị trường chứng khoán, NXB ĐH Kinh tế tài chính Quốc dân)